آسيبشناسی انتخابات 27 سنبله
انتخابات پارلماني برگزار شد؛ ولي بگو مگوي پس از آن هنوز به قوت و شدت خود باقي است. كميسيون برگزاري انتخابات پذيرفته كه در روند انتخابات جعلكاري و تقلب صورت گرفته و ممكن است اين عوامل، تأثيرات مستقيم بر نتايج نهايي بگذارد. اما مسوولان كميسيون از ابراز نظر در اين خصوص كه اين تقلبها و تخلفها از سوي چه كساني انجام شده، مهر سكوت بر لب زدهاند.
در مسألهي انجام تقلب پيش از انتخابات، سخنان زيادي مطرح شد و عدهیي هشدار دادند كه امكان بروز تقلب و جعلكاري در روند انتخابات به ميزان بالايی وجود دارد؛ ولي واكنش مسوولان نسبت به اين هشدارها همواره زودهنگام و قبل از وقت عنوان شد، به حدي كه اين شايبه را دامن زد كه اين كميسيون علیرغم آگاهي از انجام تقلب و تخلف، به گونهیي عمدي تلاش دارد كه انتخابات برگزار شود.
اکنون پس از برگزاري انتخابات و انجام تقلبهاي گسترده، چه انتظاري ميتوان از كميسيونهاي برگزاري و شكايات انتخاباتي داشت؟ برخيها باور دارند كه كار اين دو كميسيون براي شفافسازي روند انتخابات نميتواند بسيار تعيينكننده و جدي باشد و عمدتاً در حيطهي دستورالعملهاي ناكارآمد و قوانين متناقض در رفتوبرگشت است. اما شماري ديگر تأكيد ميورزند كه با توجه به عملكرد كميسيون شكايات انتخاباتي در سال گذشته، ميتوان به اجراآت اين كميسيون تا حدي دل بست و مطمين بود كه حداقل تقلبهاي كلان انتخاباتي كه از سوي برخي نامزدهاي مجلس دوم در گوشه و كنار كشور روي داده، مورد بررسي و ارزيابي دقيق قرار بگيرد.
مردم افغانستان در حال حاضر به اندازهي كافي نگراناند و اين نگراني، قابل درك است؛ زيرا آناناند كه از انتخابات متضرر ميشوند و در يك دور باطل، پنجسال ديگر بايد منتظر بمانند تا بتوانند باز به پاي صندوقهاي راي بروند و نمايندگان خود را انتخاب كنند. كميسيون برگزاري انتخابات حتا اگر به شكل مشخص از انجام تقلب آگاهي نداشت، بايد تمهيدات لازم احتمالي را به كار ميگرفت تا از بروز تقلبهاي گسترده جلوگيري كند. اين تمهدات ميتوانست شامل استخدام افراد بيطرف در درون دستگاه اداري اين كميسيون تا ايجاد سهولتهاي فني در روند برگزاري انتخابات باشد.
چرا افرادي ميتوانند در برابر چشم كارمندان كميسيون در مركز و ولايات به نفع نامزد مشخصي تقلب كنند؟ بدون شك اين امر، زماني ميسر ميشود كه دستگاه انتخابات با فساد آلوده باشد. شايد ميزان تخلفهاي انتخاباتي با توجه به وضعيت دشوار كشور تا حدي قابل تحمل باشد؛ ولي اين ميزان نبايد تا آن حد بالا برود كه كل روند انتخابات را زير سوال ببرد. در حال حاضر انتخابات پارلماني 27 سنبله با سوالهاي متعدد و دشوراي روبهرو است و فكر نميشود كه برگزاركنندگان آن پاسخي برای اينگونه سوالها داشته باشند.
كميسيون شكايات انتخاباتي نیز، ظرف پنجماه گذشته فعاليت چنداني نداشته كه مردم را مطمين بسازد كه میتواند به موج عظيم شكايات رسيدگي كند، و چهرهیي از خود نشان دهد كه در انتخابات سال گذشته رياست جمهوري از خود به نمايش گذاشت. در آن زمان، فشارهاي وارد شده بر اين كميسيون تا حد زيادي در تصميمات آن دخيل بود و نتايج انتخابات در اثر همين فشارها دگرگون شد؛ چيزي كه در سال روان به احتمال زياد، اتفاق نخواهد افتاد. رييس جمهوري با توجه به همين مسايل، تلاش كرد كه به اصطلاح كميسيون شكايات را افغانيزه كند و از آن يك كميسيون دولتي بسازد. در حال حاضر، مردم به اين كميسيون به عنوان يك كميسيون دولتي نگاه ميكنند و باور ندارند كه تلاشهايی از جانب آن براي كاهش ميزان تقلبهاي گسترده صورت بگيرد.
در اين ميان، نقش ناظران بينالمللي ميتواند بسيار برجسته باشد؛ زيرا اين افراد با توجه به تجاربشان و هم اينكه تا حد زيادي تلاش ميكنند بيطرفي خود را حفظ كنند، نقش موثرتري در يافتن تخلفهاي كلان انتخاباتي بازي میكنند.
چند روز آينده كه نتايج انتخابات اعلام ميشود، مشخص خواهد شد كه كشور ما به كدام سو در حركت است. از يكسو بيم آن ميرود كه با بحرانآفرينيهاي عمدي تيم تماميتخواه ـ
كه ظواهر مهم خود را در انتخابات پارلماني نشان داد ـ با موج گستردهیي از نا امنيهاي سراسري مواجه شویم، چنانچه نشانههاي اين نا امنيهاي گسترده، از حالا در گوشه و كنار كشور به چشم ميخورد؛ همين روز گذشته بود كه در يك حملهي انتحاري، معاون والي غزني با سه تن از بستگانش كشته شد.
هرقدر جامعه از پیرامون قانون فاصله ميگيرد، به همان ميزان ثبات و امنيت كشور به مخاطره ميافتد؛ فراموش نكنيم كه ولايت غزني در ميان ولايات كشور، بيشترين تقلب و تخلف انتخاباتي را به ثبت رسانده است؛ اين نا آراميها، رابطهیي مستقيم با انتخابات دارد و هرقدر ميزان تخلفهاي انتخاباتي در جايي بيشتر باشد، به همان ميزان احتمال بروز خشونتهاي گسترده، بيشتر هست.
تيم تماميتخواه، عملاً كشور را در برابر يك وضعيت دشوار قرار داده و بعيد بهنظر ميرسد كه اين تيم به دليل منافع فردي و گروهي خود تلاش كند كه جامعه قانونمند شود. جامعه زماني قانونمند ميشود كه مردم بتوانند در يك انتخابات شفاف و سالم، نمايندگان واقعي خود را بيابند و به آنان رأي بدهند؛ اما اين حق با تزوير و حيله از مردم گرفته شد و مردم ناچارند كه حداقل در برابر چنين دستگاه حاكمهیي بيتفاوت باقي بمانند، هرچند كه ميتوانند به اعتراضهاي مدني نيز متوسل شوند.
از سوي ديگر، نقش اپوزيسيون هم در برابر انتخابات ميتواند مهم باشد؛ اعتراض مردم از زبان اپوزيسيون، اين اعتماد را ايجاد ميكند كه فضاي آشوبزدهي كشور با تلاشهاي گروهي، جمعوجور شود، وگرنه افغانستان به سمت فاجعهیي بزرگ خواهد رفت كه در اين راستا، گامهاي نخستين را در انتخابات 27 سنبله برداشته است.
برگرفته از روزنامه ی ماندگار