تحولات نوین ژئوپلیتیکی در جنوب آسیا و نقش محوری پاکستان در بازیهای منطقهای و فرامنطقهای
طی دو ماه برای بار دوم فیلد مارشال عاصم منیر لوی درستیز پاکستان به امریکا میرود.
سفر لوی درستیز پاکستان به امریکا بازتعریف روابط نظامی در سایه رقابت های منطقوی و فرامنطقوی دارد.
طی یک و دو هفته گذشته فرصت یاری نکرد که تحلیلی از وضعیت فعلی منطقه و فرا منطقه بنویسم، امروز خواستم آنچه که در منطقه و فرا منطقه میگذرد یاداشتی را خدمت شما ارائه کنم.
به عقیده من در حال حاضر، منطقه جنوب آسیا و خاورمیانه شاهد تحولات ژئوپلیتیکی پیچیدهای است که با سفر دوم فیلد مارشال عاصم منیر، فرمانده ارتش پاکستان، به آمریکا که بزودی ها انجام میشود و تحرکات دیپلماتیک دیگر کشورها همراه شده است. همزمان، فشارهای ایالات متحده بر هند افزایش یافته، در حالی که روابط امریکا با پاکستان بهطور متفاوتی در حال شکلگیری و نزدیک شدن است. این تحولات نشاندهنده آغاز بازیهای جدید منطقهای تحت نظر و همکاری پاکستان است که در ادامه به تحلیل آنها میپردازم.
با وجود تاریخچهای بازی دو گانه پاکستان در قضایای منطقه باز هم متاسفانه یکبار دیگر امریکا پاکستان را مورد اعتماد قرار داده و بازی را با پاکستان ادامه میدهد.
بخاطر اینکه پاکستان در همسایگی افغانستان، چین، ایران و هند قرار دارد، نقش کلیدی را در تحولات منطقهای پاکستان بدستور امریکا باز میکند چنانچه در گذشته هم ایفا کرده و در آینده نیز ایفا میکند.
با توجه به تجربههای گذشته، آمریکا به همکاری با پاکستان در زمینه مبارزه با تروریسم و حفظ ثبات منطقهای امریکا نسبت به دوستی با هند و ایران به پاکستان اعتماد بیشتری دارد چون پاکستان میتواند نوکری و اطاعت بیشتر کند، و امریکا زیادتر پاکستان را یار و همسفر گذشته خود میداند.
از سوی دیگر در حالی که چین و هند در حال گسترش نفوذ خود هستند، آمریکا به دنبال حفظ توازن قدرت در منطقه از طریق روابط با پاکستان است، و میخواهد یکبار دیگر پاکستان نقش ژاندارم منطقه را بازی کند.
روابط آمریکا و هند در ماههای اخیر به دلیل اعمال تعرفههای تجاری از سوی واشنگتن و خریداری تیل روسیه توسط هند و تهدید به تحریمهای بیشتر، دچار تنش شده است. در این زمینه، سفر نخستوزیر هند، نارندرا مودی، به چین برای شرکت در اجلاس سازمان همکاری شانگهای، و همچنین ملاقات کاری مشاور شورای امنیت هند با ولادیمیر پوتین در این هفته نشانهای از تلاش دهلینو برای تنوعبخشی به روابط خارجی خود و کاهش وابستگی به آمریکا تلقی میشود.
از طرف دیگر افغانستان بهعنوان نقطه تلاقی منافع قدرتهای منطقهای و جهانی، در مرکز بازیهای ژئوپلیتیکی قرار دارد. پاکستان، ایران، هند، چین و ایالات متحده هر یک بهدنبال نفوذ و تأثیرگذاری در این کشور هستند. پاکستان بهویژه تلاش میکند تا با حفظ روابط با طالبان و ایفای نقش میانجی، نفوذ خود را در افغانستان برایش همیش تقویت کند و سرنوشت حکومت طالبان را رقم بزند طوریکه حکومت طالبان بدون اجازه پاکستان طور شاید و باید ادامه نیابد.
ایران نیز با توجه به تحولات منطقهای، بهدنبال حفظ و گسترش نفوذ خود در افغانستان و خاورمیانه است. روابط ایران با طالبان و تلاش برای ایفای نقش در تحولات افغانستان، بخشی از استراتژی تهران برای مقابله با نفوذ آمریکا و متحدانش در منطقه شمرده میشود.
کشورهایی که بتوانند با دیپلماسی هوشمندانه و بهرهگیری از فرصتهای اقتصادی و امنیتی، نفوذ خود را در منطقه افزایش دهند میتوانند برنده میدان باشند.
کشورهایی که در مواجهه با تحولات جدید در حالت آبستن است نتوانند استراتژیهای مؤثری اتخاذ کنند و در نتیجه، نفوذ و منافع خود را از دست خواهند داد و سر دچار یک پیچیدگی داخلی و خارجی خواهند شد.
