نمايندگي سازمان ملل در افغانستان و كميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان روز چهارشنبه با انتشار گزارشي، سال 2010 را مرگبارترین سال برای غیرنظامیان در طول دوران 9 ساله‌ی جنگ بین طالبان و نیروهای بین‌المللی و دولتي در افغانستان دانست. براساس اين گزارش كه به‌صورت مشترك از سوي سازمان ملل و كميسيون مستقل حقوق بشر تهيه شده، در سال 2010 نزدیک به 2800 تن کشته شده‌اند.
در اين گزارش آمده است كه 75 درصد از كشته‌شدگان توسط شورشيان به قتل رسيده‌اند. نسبت داده شدن 75 درصد از مسوليت كشتار غيرنظاميان به طالبان و شورشيان مخالف دولت، بيانگر اين واقعيت است كه در كشتار غيرنظاميان كه يكي از چالش‌هاي جدي در جامعه محسوب می‌شود، طالبان نقش بسيار زيادي دارند و متاسفانه اين نقش عمده و وسيع طالبان در تحليل‌ها و ارزيابي‌هاي ارایه‌شده از سوي دولت منعكس نمی‌گردد.
انكار و ناديده‌انگاري مسووليت طالبان در قتل غيرنظاميان يك سوال بي‌جواب محسوب می‌شود. با وصفي اين‌كه نهادهاي معتبر تحقيقي و بين‌المللي همواره در گزارش‌هاي‌شان، مسووليت بيشترين بخش از كشتار غيرنظاميان را به گروه‌هاي مسلح مخالف دولت نسبت می‌دهند، اما از جانب مقامات دولتي و تحليلگران متمايل به دولت، اين موضوع ناديده گرفته می‌شود.
برخي از كارشناسان به اين نظراند كه يكي از عمده دلايلي كه دولت با چشم‌پوشي در برابر نسبت‌دهي قتل بيشتر از هفتاد درصد مردم به طالبان عمل می‌كند اين است كه در درون دولت نيز كساني هستند كه در جريان جنگ‌هاي افغانستان، دستان خويش را به خون مردم آلوده كرده و زندگي خويش را از اين درك رنگ كرده اند. حال نيز اگر تقبيح كشتار غيرنظاميان توسط طالبان از زبان اين افراد صورت گيرد، نوك تيز انتقادات در زمینه کشتار غیرنظامیان متوجه آنان نیز خواهد گردید.
در جریان جنگ‌های سی‌ساله در افغانستان ده‌ها هزار غیر نظامی کشته شده‌اند. این موضوع باعث گردیده است تا یک نوع احساس مصوونیت و یا عدم مسوولیت در برابر کشتار غیر نظامیان در جامعه پیدا شود. ازین‌رو دیده می‌شود که طالبان نیز با استفاده از همین وضعیت، به بسیار سادگی دست به طراحی و اجرای انفجارها و انتحارهایی می‌زنند که بیشترین تاوان آن بر غیر نظامیان تحمیل می‌گردد.
در گزارش مشترکی که از سوی دفتر نمايندگي سازمان ملل در افغانستان و کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان برای سال 2010 تهیه شده، آمده است که با توجه به رقم دقیق 2777 غیرنظامی که در سال 2010 در افغانستان کشته شده‌اند، شمار غیرنظامیان کشته‌شده در این کشور نسبت به سال 2009 پانزده درصد افزایش یافته است.
از سوی دیگر بر اساس اين گزارش، مخالفان مسلح دولت اعم از طالبان و ساير گروه‌های تندرو، مسوول مستقیم کشته‌شدن 75 درصد غیرنظامیان هستند، در حالی‌که رقم غیرنظامیانی که به دست نیروهای بین‌المللی و افغان کشته شده‌اند 16 درصد اعلام شده است. محققان سازمان ملل و کمیسیون مستقل حقوق بشر در این گزارش مسوول یا مسوولین 9 درصد از کشتار غیر نظامیان را معرفی نتوانسته‌اند.
نسبت داده شدن 75 درصد از مسوولیت کشتار غیر نظامیان به طالبان نشان می‌دهد که در مفکوره سیاسی طالبان از نظر مسوولیت‌پذیری در برابر مردم تغییری به میان نیامده است. همان‌گونه که گروه طالبان در دوره حاکمیت خویش، نقش حاکمان غیرمسوول را در برابر مردم بازی می‌کردند، اکنون نیز نقش یک تشکیلات غیرمسوول در برابر مردم را بازی می‌کنند. طالبان در دوران حاکمیت خویش، تنها به فکر حکم‌رانی بر مردم بودند و در برابر اینکه مردم از ناحیه حکم‌رانی آنان متضرر می‌گردند، یا سود می‌برند، اعتنایی نداشتند. امروزه نیز همان رویه از سوی طالبان به اجرا گذاشته می‌شود. طالبان بدون اینکه به تضرر یا منفعت مردم توجهی داشته باشند، دست به انجام عملیات می‌زنند و همین بی‌اعتنایی به تاثیرپذیری مردم باعث گردیده است تا بیشترین سهم در قتل غیر نظامیان به این گروه نسبت داده شود.
نکته‌ی قابل ملاحظه‌ای که در این خصوص قابل ذکر است این می‌باشد که استیفن دیمیستورا نماینده خاص سازمان ملل در افغانستان به طالبان گفته است که اگر آنان می‌توانند این گزارش را رد کنند، می‌توانند در این زمینه تحقیقی را ارایه دهند. این درخواست از سوی سازمان ملل یک نوع به چالش کشیدن رهبری طالبان در عرصه عدم مسوولیت این گروه در قبال سرنوشت مردم می‌باشد. به نظر می‌رسد نماینده خاص سازمان ملل از این‌نظر بر پاسخ‌گویی طالبان تاکید کرده است که گروه طالبان در گذشته یک‌بار گزارش‌های منتشره در خصوص مسوولیت این گروه در کشتار غیرنظامیان را رد کرده و گفته بود که باید در این زمینه یک هیات بی‌طرف تحقیق کند. اما اینک و برای اینکه طالبان نتوانند مسوولیت خویش را انکار کنند، نماینده سازمان ملل با درخواست مشارکت در تحقیق در این خصوص، طالبان را به چالش کشیده است.
این گزارش در حالی منتشر می‌شود که حکومت افغانستان در تلاش است تا با گروه طالبان از هر راه ممکن مصالحه صورت گیرد، اکنون سوال این است که آیا با قاتلان مردم می شود مصالحه کرد؟ آیا حکومت حق آن را دارد که به نیابت از مردم قاتلان مردم را بخشیده و عرصه را برای بازگشت آنان فراهم نماید؟
__
برگرفته از هشت صبح
