هشدار! معادن در چنگ مافيا نيفتد
نشر اين خبر كه در افغانستان معدنهايي به ارزش يكميليارد دالر امريكايي وجود دارد، از سوي رسانههاي جهاني و كشوري، با آنكه در لحظهي اول رويداد مهم و خبري خوش بود، ولي خيلي در دل مردم افغانستان چنگ نزده است. در پژوهشی که اخیرا از سوی زمین شناسان امریکایی انجام شد، ارزش مجموعی معادن زیرزمینی كشور یک هزار میلیارد دلار اعلام شد اما وزارت معادن می گوید که در این پژوهش، ارزش معادن افغانستان به شکل محتاطانه تخمین زده شده است.
مقامات وزارت معادن و صنايع پس از نشر اين گزارش اعلام كردند، تحقیقات اخیر در مورد ارزش معادن افغانستان که به شکل مشترک از سوی اداره زمین شناسی و وزارت دفاع آمریکا انجام شد، به درخواست دولت افغانستان صورت گرفته بود. اين وزارت اعلام كرد كه بر خلاف آنچه زمينشناسان امريكايي اعلام كرده اند، معادن افغانستان سههزار مليارد دالر ارزش دارد.
اينكه اين گزارش تا چه حد بر مبناي واقعيتها اعلام شده است، حرفي است كه با توجه به سياست هاي عجيب و غريب جاري در كشور، نمي توان آنرا رد يا تأييد كرد. جمعي با خوشبيني تمام اين معادن را تضمين كنندهي آيندهي خوب براي افغانستانِ جنگزده و فقير ميخوانند و اعلام اين خبر را به فال نيك گرفته اند، اما از سويي هم گمانههايي وجود دارد كه مبادا در پي اعلام اين خبر دستها و برنامههاي سياسي بزرگي نهفته باشد، و از معادن به عنوان ابزاري جديد براي فريفتن مردم افغانستان و اجراي برنامههاي سياسي كارگرفته شده باشد.
اما آيا داشتن معادن سه هزار مليارد دالري يا حتا همان يكهزار مليارد دالري، در شرايط موجود كه كشور مان در فقر و بدبختي بهسر مي برد، مي تواند روزنهي اميد را براي نجات كشور از فقر و بحران بگشايد؟ چند مشكل عمده ميتواند سبب شود تا اميدها از كشف اين معادن حيرتانگيز نيز كاهش يابد، و داشتن معادن سههزار مليارد دالري نيز براي مردم افغانستان اميدي را به بار نياورد.
فساد نخستين چالشي است كه سبب شده است، مردم حالا هيچ اميدي از اين معادن نداشته باشند، زيرا گستردگي فساد در حكومت افغانستان وحشتآفرين است و اين فساد بيشترينه قرارداد هاي مهم و ملي را زير سايه گرفته است. سپردهشدن قراردادهاي بزرگ به اعضاي خانواده و اقارب مسوولان دولتي از جمله رييسجمهوري و شفاف نبودن پروسههاي سپردن قراردادها، در چند سال گذشته سبب شده تا مردم اعتماد شانرا نسبت به يافتشدن اين معدنها از دست بدهند.
امينت چالش ديگريست كه اذهان مردم را ميآزارد. در شرايطي كه فقط 9 شهرستان در كشور امنيت دارند و گروههاي مختلف شورشيان هر روز مانع از رشد و پيشرفت كشور ميشوند، چگونه ميشود به استخراج اين معدنها دلبست؟ از سوي ديگر نقش تعيين كنندهي كشورهاي خارجي در تصميمگيريهاي سياسي و اقتصادي كشورمان، اين روزنهي اميد را كه گويا حكومت افغانستان ميتواند بهگونهي شفاف، از اين معادن براي پيشرفت كشور كار گيرد، نيز بسته است، زيرا خارجيها كه ملياردها دالر را در اين كشور سرمايهگذاري كرده اند، دوست ندارند از اين سرمايهي هنگفت بي بهره بمانند. خبر كشف معادن در افغانستان اگر برنامهي سياسي را به دنبالش نداشته باشد، خبري تكان دهنده براي جهانيان است، حالا حكومت افغانستان بايد پيش از اينكه «دست پاچه» شود و به استخراج اين معادن بدون برنامهريزي دقيق بپردازد، بايد پيش زمينههاي استفادهي بهينه از اين معدنها را فراهم آورد. تأمين امنيت كشور به ويژه منطقهيي كه معدن در آنجا كشف شده است، نخستين نياز براي آغاز كار استخراج اين معدنهاست، زيرا در شرايط امنيتي كه سفر زميني در شاهراههاي بزرگ كشور ناممكن است، چگونه ميتوان مواد معدني را استخراج كرد و از آن به گونهي خوب كار گرفت. حكومت بايد تلاشهاي فراوان را آغاز كند تا معدنهاي تازهكشف شده نيز مانند بسياري از پروژههاي ديگر، در كام مافياي فعال در كشور نيافتد. حكومت بايد قرارداد اين معادن را در نظارت شديد نهادهاي ملي و مردمي انجام دهد تا اينبار هم، معادن فداي خواهشهاي خانودهي رييس جمهور يا فلان وزير، وكيل و …، نگردد. حكومت بايد براي فراهم آوري پيش زمينههاي اين كار گام هاي محكمي را بردارد، تا باشد اين معادن فرداي روشن را براي كشور مان تضمين كند.
برگرفته از روزنامه ی ماندگار