فدریشن، یونیتار (متمرکز) و کانفدریشن به زبان ساده(Unitary state, federation, confederation)دولت- عبارت از عالی ترین شکل سازمان سیاسی هست؛دولت- از ۳ عنصر بوجود میآید:۱~ قلمرو
۲~ نفوس
۳~ اقتدار سیاسی
دولت- به ۳ بخش تقسیم میشود:۱~ قوه مقننه (پارلمان)
۲~ قوه اجرائیه (حکومت)
۳~ قوه قضائیه (قضآ)
دولت- از نظر نظام سیاسی:۱~ شاهی
۲~ جمهوری
۳~ امپراتوری
۴~ امارت
۵~ خلافت
نظام شاهی:۱~ شاهی مطلقه
۲~ شاهی مشروطه
نظام جمهوری:۱~ جمهوری پریزدنشل
۲~ جمهوری پارلمانی
۳~ امپراتوری، امارت و خلافت همچنان در ۲ اصل شاهی و جمهوری استوار میباشد.
قابل توجه: شاهی مشروطه و جمهوری پارلمانی، نظام های غیرمتمرکز گفته نمیشود.دولت- از لحاظ نظام اقتصادی:۱~ سرمایه داری
۲~ سوسیالستی
۳~ مختلط
دولت- از لحاظ ماهیت:۱~ دموکراسی
۲~ دیکتاتوری
۳~ ارتجاعی
۴~ ناسیونالستی
۵~ فاشیستی
۶~ نژادپرستانه
۷~ وغیره تمایلات
دولت- از لحاظ نظام اداره قلمرو (اداری- ارضی):۱~ نظام یونیتار (سنترال سیستم یا متمرکز)
۲~ نظام فدریش (فدرالی)
۳~ نظام کانفدریشن (کانفدرالی)
نظام یونیتار:۱~ یونیتار مطلق (افغانستان یونیتار مطلق است )
۲~ یونیتار نسبی (مختلط)
نظام فدرالی:۱~ تقسیمات ایالتی بر اساس قوم، زبان، دین و مذهب
۲~ تقسیمات ایالتی براساس موقعیت جغرافیائی و اقلیم
۳~ تقسیمات ایالتی مختلط
نظام کانفدریشن:۱~ کانفدریشن کلاسیک (وجود ندارد)
۲~ کانفدریش مدرن (شبه کانفدریشن وجود دارد.
حالا برای درک واقعی انستیتوت نظام اداری- ارضی یک دولت مثال ساده ذیل را پیشکش میکنم:یک دولت “حقوق بنیاد” مشروعیت خود را از مردم میگیرد که این مشروعیت “اقتدار مشروع” را برای دولت می بخشد.
دولت باییست این اقتدار را بخاطر مردم به مصرف برساند.
۱~ اگر تمام اقتدار توسط مرکز به مصرف برسد، آنرا (نظام متمرکز) میگوئیم؛۲~ اگر بخشی از “اقتدار” در اختیار مناطق قرار داده شود تا مناطق هم در مصرف اقتدار شریک شوند، آنرا نظام فدرالی میگوئیم؛۳~ اگر دولت با یک یا چند دولت دیگر در امورات دفاعی، خارجه یا اقتصادی شریک شود، نظام (کانفدریش) بوجود میآید.با احترام
داکتر همت فاریابی
