از زمانیکه قانون اساسی نظام سیاسی پشتون محور و دو معاون تشریفاتی توسط قبیله سالاران به حمایت امریکا در سال ۲۰۰۴ به تصویب رسید، ما شاهد هر چه بیشتر قومی شدن قدرت هستیم و کوچکترین زمینه ای برای شایسته سالاری و برابری اجتماعی باقی نمانده است . در هر انتخابات بازار دلالان قومی پشتون، تاجک ازبک و هزاره بیش از هر زمان دیگر گرم تر می شود. انتخابات کنونی بد ترین آن است.
در انتخابات فعلی یازده کاندید نامزد هستند که 10 نامزد منسوب به پشتون تباران و یک کاندید به تاجک تباران کشور منسوب است. سه گرایش اساسی درانی گرایی، غلجایی گرایی و تاجک گرایی محسوس است. این در حالیست که گروه های قومی منسوب به هزاره، ازبک و گروه های قومی کوچکتر ناگزیر هستند منافع خود را در وجود این و آن نامرد جستجو کنند. این در حالیست شاید شخصیت های شایسته و مستعد در میان اقوام کوچکتر افغانستان کم نباشد ولی نظام سیاسی متمرکز تبارگرا مجال تبارز همجو استعداد ها را برای ساختن دولت ملی و انکشاف نمی دهد. آنها بحیث ابزار در حمایت از پشتون گرایی، درانی گرایی ، غلجایی گرایی و یا تمایل ضعیف تاجک گرایی موجود قرار بگیرند. بد بختانه جو تبار گرایی کنونی چنان گرم است که ازبک ها، هزاره ها ، نورستانی ها، پشه یی ها، و حتا یک گروه مذهبی اسماعلیه موسوم به سید منصور نادری کیانی به جان هم افتیده از هر پشتون درانی و غلجایی کرده آنها پشتون تر، غلجایی تر و درانی تر شده اند. چنان حرف های چاپلوسانه و و توصیفات به زبان شاعرانه فارسی از رهبران پشتونتبار شان می کنند که حتا خود اربابان شانرا به حیرت انداخته است که کوچک ترین اثر آنرا در وجود خود نمی بینند. بگونه مثال توصینامه خانم فرخنده نادری از اشرف غنی احمدزی به عنوان”سپهسالار فکری و سیاسی” نه تنها آقای غنی را متعجب ساخته است و حتا بسیاری نخبگان سیاسی افغانستان را شگفت زده ساخته است که این “سپهسالار” تا حال کجا بود که کشور فلاکت زده افغانستان از فیض دانش و نبوغ سیاسی وی محروم مانده است.
به هر تر تیب این جو تبار پرستی و تملق گرایی محصول تفکر قبیله گرایی افغانستان است که به زور ماشین سیاسی ، نظامی و اقتصادی غرب حاکم شده است و باز تولید این تفکر قبیله پرستی و تملق گرایی چییزی دیگری نمی تواند باشد.
از آغاز کارزار های انتخاباتی مدتی کمی می گذرد ولی بازار گرم حمایت از کاندیدان پیشرو از همین حالا برتری آنها را نسبت به سایر کاندیدان نشان می دهد. در میان کاندیدان کلیدی و مطرح داکتر عبدالله عبدالله نسبت به همه پیشرو ترین به نظر می رسد. دلایل اینکه چه عواملی نقش دارد، عامل قومی، برنامه بهتر و یا برنامه ریزی تبلیغاتی منظم، به مشکل می توان گفت. زیرا توازن قومی در این انتخابات بطور مطلق به نفع هیچ گروهی قومی نیست. همچنان داکتر عبدالله از لحاظ امکانات پولی در مقایسه به بسیاری کاندیدان دولتی ضعیف تر است. شاید یکی از دلایل پیشروی عبدالله این باشد که ایشان برنامه تغییر نظام فاسد کنونی به نظام پارلمانی و برنامه اقتصادی و اجتماعی بهتر نسبت به کاندیدان دولتی را پیش کش نموده است. زیرا کاندیدان دولتی خواهان تداوم نظام فاسد و طالب طلب فعلی هستند و مردم از چنین نظام خیلی خسته و به ستوه آمده اند.
اما پیشرو شدن داکتر عبدالله قبل از همه کرزی و گروه های تمامیت خواه را به تشویش انداخته است. زیرا آنها خواهان تداوم حکومت قبیله سالار هستند. بگونه مثال غنی احمدزی یکی از کاندیدان دولتی به صراحت حرف از تداوم نظام قبیله سالار کنونی می زند و حاضر نیست نظام ریاستی متمرکز قبیله گرا و فاسد را تغییر به نفع تمام کشور بدهد.
با توجه به گرایشات تباری و پیشروی داکتر عبدالله ، رییس جمهور کرزی پنج سناریو را در نظر دارد:
سناریوی اول: شاید کرزی و همدستان وی داکتر عبدالله را ترور کنند. و تا حال علایم آن از کشته شدن رییس ستاد انتخاباتی وی در هرات گرفته تا حملات ناکام روز های اخیر بعد از همایش جلال آباد این را نشان داد.
سناریوی دوم: کرزی در تلاش است بجای رقابت میان کاندیدان پشتونتبار یک جبهه ضد داکتر عبدالله بسازد و برخی کاندیدان دولتی را به نفع دیگری زیر فشار گذاشته است. اگر این سناریو موفق شود، کرزی می تواند به بسیار آسانی تقلب به نفع یک کاندید پشتون تبار احتمالاً به نفع کاندید درانی انجام بدهد و عبدالله را بار دیگر با چشمان اشک آلود شکست بدهد.
سناریوی سوم: اگر سناریوی دوم ممکن نباشد، برای بیرون ساختن عبدالله از دور دوم ، تقلب به نفع دو کاندید پیشرو یکی درانی و دیگری غلجایی صورت خواهد گرفت. در نتیجه عبدالله در روند اول از رقابت خارج شده و در دور دوم رقابت میان دو کاندید پیشرو غلجایی و درانی صورت می گیرد. کرزی به بسیار آسانی تقلب به نفع نامزد درانی به ضرر غلجایی انجام خواهد داد. بدین تر تیب کرزی هم عبدالله را که خطر جدی به سلسله تمامیت خواهی قومی است از صحنه بیرون می کند، بلکه با بیرون ساختن کاندید غلجایی سلطه تمامیت خواهی درانی ها را نسبت به غلجایی ها تداوم می بخشد.
سناریوی چهارم: اگر سه سناریوی بالا موفق نشود و جریان انتخابات به ضرر کرزی و تمامیت خواهان به پیش برود و یا داکتر عبدالله و طرفداران شان این بار با چشمان اشک آلود به تقلب تسلیم نشو ند و کشور بسوی تقابل قومی به پیش برود، کرزی سناریوی چهارم را پیاده می کند. لغو انتخابات، اعلام حالت اضطراری و تمدید زمان حاکمیتش برای مدتی نا معلوم.
سناریوی پنجم: سناریوی تسلیمی قدرت به طالبان و پاکستان. این سناریو استفاده از سناریوی ناکام داکتر نجیب الله است. دکتر نجیب الله زمانی دید که زیر فشار داخلی و جهانی قرار دارد و از حمایت روسیه هم محروم شده است دست به سناریوی تسلیمی حکومتش در تحت نام طرح پنج فقره ایی بینسوان زد. وی برای تسلیمی به گلب الدین حکمتیار و پاکستان آمادگی گرفت. نخست وی تصفیه حساب در داخل دولت و حزب را شروع کرد. عده ای را ترور سیاسی نمود و بعد دست به خلع سلاح ملیشه های دوستمی و دسیسه قتل جنرال دوستم را کشید، اما رقیبان داخلی وی از جمله ببرک کارمل و بریالی نه تنها دوستم را از زیر تیغ داکتر نجیب و همه پشتونهای خلقی نجات دادند، بلکه جلو سقوط و تسلیمی کشور به گلبدین و پاکستان را گرفتند. در نتیجه توطئه داکتر نجیب ناکام شد و خودش هم موفق به فرار به هندوستان نزد خانواده اش نشد.
کرزی با توجه به درس شکست نجیب الله در تلاش است که نخست با طالبان کنار آمده یک دولت ائتلافی بسازد ولی این طرح کمتر عملیست، زیرا پاکستانی ها خواهان تسلیمی قدرت کامل به طالبان هستند ، نه شریک شدن در حکومت کرزی. کرزی وقتی ببیند هیچ راهی به تدام قدرت خانوادگی اش باقی نمانده است، قدرت را به طالبان تسلیم می کند و خود فرار به هند می کند، همانجا که داکتر نجیب می خواست فرار کند ولی موفق نشد. البته آینده نشان خواهد داد که تاریخ تکرار می شود و یا کرزی و حامیان وی تاریخ دیگری برای ما می سازند.
اگر نخبگانیکه سر نوشت شانرا به افغانستان گره زده اند و در مصبیت این کشور خود را شریک می دانند، باید با نگرش هوشمندانه و دور اندیشانه به بازی سیاست های کنونی کرزی و خارجی ها و سناریو های احتمالی به اندیشند و غافل در سرگرمی انتخابات نمایشی نشوند.
