چند روز است که باز رسانه ها از کشت و خون ریزی در ولسوالی بهسود و ده میر داد ولایت وردک بین کوچی ها و مردمان متوطن هزاره سخن می گویند شب سه شنبه آقای وحید الله سباون وزیر مشاور و مشکل گشای این مشکل در یک از تلویزیون ها مصاحبه داشت سر تا پا شنیدم به خود گفتم خدا یا چه می شنوم بعداً قلم گرفتم گفته های سه سال قبل جناب سباون را نقطه به نقطه در آن وقت یاد داشت کرده بودم ، نوشتم تا خواننده گان بدانند که در این وطن چه می گزرد چه می کنند و چه می گویند بتاریخ دوم اگست ۲۰۰۷ خبر اسکان کوچی ها از طریق رسانه های خبری بخصوص رادیو بی بی سی و رادیو آزادی به گوشها طنین انداخت. آقای وحیدالله سباوون وزیر مشاوررئیس جمهور افغانستان در امور اقوام و قبایل طور آنی و بدون طرح و مقدمۀ قبلی در یک کنفرانس خبری در کابل حاضر شد و گفت دولت افغانستان در نظر دارد ۱۲ شهرک رهایشی برای اسکان کوچی ها (عشایر) در مناطق و ولایات مختلف کشور احداث و به مشکل کوچی گری در کشور نقطه پایان بگذارد. و این کار به زودی آغاز می گردد.
هر چند این خبر پیام خوبی برای همه هم میهنان درد دیده و کوچیان رنج آشنای ماست، اما در عمل به یک معمائی شباهت داشت که در عالم تصور شکل گرفته و تا سالهای متمادی وجودی خارجی و داخلی و عملی پیدا نخواهد کرد. بخاطر اینکه که تا هنوز بخش کوچک از مشکل کوچی ها که باعث بروز حوادث غیر قابل پیشبینی هر سال به استنای سال انتخابات دور دوم ریاست جمهوری در بهسود و دای میر داد وردک شده حل نگردیده وهیچنو ع فیصلۀ قطعی ونهائی در زمینه به نشر نرسیده است . ومناقشات مردم محل وکوچی ها همچنان بر سر جایش باقیست. اکنون از سه روز به این طرف یک بار دیگر این زخم نا سور خون چکان گردیده و تعداد را در گلیم مصیبت و بد بختی نشانده و هنوز جریان دارد که عاقبتش بخیر.
حل پرابلم کوچی ها یک مسئله حیاتی در جامعۀ افغانی است .بخاطر ختم این معضل علاوه از ارگانهای مختلف دولت افغانستان، مداخله واشتراک هیئت ناظر دفاتر ملل متحد نیز ضروری پنداشته میشود.اگر عدۀ این موضوع را مشکل داخلی افغانها تصور کنند ومداخلۀ سائرین را یک امر اضافی فکر کنند باید بدانند ، افغانستان کشوریست که در شرائط فعلی به تنهائی قادر به حل مشکلات خود نیست.بخاطر پرداخت هزینه ومصارف ثبت وراجستر کوچی ها باید کشور های خارجی ونهاد های بین المللی افغانستان را کمک کنند والا هیچ گرۀ از مشکل باز نخواهد شد.
و از طرف دیگر از کوچی ها باید إحصائیۀ درست گرفته شود.سکونت اصلی محلات نقل وانتقال واسکا ن ونیاز کوچی گری همه وهمه باید بر رسی شود.حال سوال اینجا ست که شمار کوچیا ن کشور و بر رسی نیازمندی های شان در چوکات طرح ۱۲ شهرک از چه وقت آغاز شده که هر گز نشده و هر گز نوخاهد شد ؟ وإحصائیۀ تعداد اصلی کوچیهای کشور از طرف کدام مرجع مسئول ، در کدام مناطق شروع وچه وقت به پا یۀ اتمام رسیده است که در حقیقت دروغ بیش نیست ؟ اینها همه معما های بی جواب اند که باید آقای سباوون مسئولانه به آنها پاسخ دهد. که نمی دهند.
خیال پلوی آقای سباون درشرائطیکه کشور با مشکلات امنیتی دست وپنجه نرم میکند ودسترسی دولت در مناطق کوچی نشین بسیار محدود است ،گمان میرود جناب سباوون که چهرۀ صوفیانه نیز دارد از باب شخصیت وبزرگواری در مدت بسیار کوتاهی تمام کوچی های کشور را درعالم خیال محاسبه وإحداث ۱۲ شهرک خیالی را در قدم اول ظرفیت مناسب برای ایشان در نظر گرفته بود . هم میهنان ما میدانند که موضوع إسکان کوچی ها به این ساده گی هم نیست که جناب سباوون بخاطر ودلخوشی عدۀ به دست مطبوعات سپرده بود یا شاید اهداف دیگری مد نظرش بوده باشد وسر نوشت کتلۀ مظلوم ومحروم کشور را ببازی گرفته وبا انداختن مشکل کوچی ها بردوش دیگران مسئولیت را از شانه خود دور کرده است. این هم یک زیرکی سیاسی بوده می تواند.
کوچی ها براستی باید متوطن شوند؟ بلی توطن در حق کوچی ها بمفهوم تمدن است . اگر کوچی ها متوطن شوند متمدن هم میشوند . چه زیباست که کوچی ها از ین حالت رقت بار نجات یابند وبا کاروان جهان بشریت هم آهنگ شوند.کارشناسان معتقدند که تنها راه حل مشکل مزمن کوچی ها، فراهم کردن شرایط برای اسکان دائمی آنها است.واین یگانه راه حل است که تقدیر مصیبت آشنائی کتلۀ بزرگ از جامعۀ ما را تغییر میدهد. اما این مشکل به یمن توجه مسئولین بلند پایّۀ دولت که به ملت ومردم دلسوزی داشته باشند قابل حل است نه به چرت وخیال پلو؟
آقای وحید الله سباوون، مشاور محترم و رئیس کمیسیون دولتی رسیده گی به مشکل کوچی ها، در بخش دیگر از صحبت هایش با رادیوی بی بی سی گفته بود ! به فرمان رئیس جمهور و با توافق پارلمان افغانستان، در نظر است در آغاز، ۱۲ شهرک رهایشی مجهز به مراکز درمانی و آموزشی، برای کوچی ها احداث شود. این شهرکها، دارای محوطه هایی برای نگهداری دامهای خانواده های کوچی نیز خواهد بود.
آقای سباوون افزود این شهرک ها که ظرفیت پذیرش دهها هزار خانواه کوچی را خواهد داشت { دارائی محوطه های بزرگ دامداری نیز هست. } عجب است مردم در شهرک ها پارکنگ موتر ها ووسایل نقلیه را پیشبینی میکنند و جناب سباون با حفظ خاصیت کوچی گری بفکر محوطه های دامداریست؟ یعنی این شهرک ها هر چه باشد بازهم شهرک کوچی هاست که شباهت زیاد به همان خیمه ها دارد. با تفا وت اینکه در خیمه وغژدی کوچی ها از هوای آزاد تنفس میکردند و بعد از اقامت کوتا دوباره محلی را که مرکز تولید حشرات میشد ترک میگفتند واما در شهر ک های خیالی که هر گز برای شان ساخته نخواهد شد چه حال و مجال خواهد بود وقتیکه این قوم کوچی هر گز متوطن نمی شوند مگر در تقدیر این قوم همیشه بز چرانی و دامداری رقم رفته است. که اگر متوطن هم شوند باید به فکر بز و گوسفند باشند.
نه خیر در صورتیکه شرائط آن مهیا باشد دامداری هم خوب است و اگر ممکن نباشد درانصورت بهتر است دامداری را بدوش کسانی بیاندازند که بدون مزاحمت دیگران ضروریات ساکنان کشور را از طریق دامداری سالم ومدرن رفع نمایند. چون کوچی ها آنقدر به رفع این مشکل نپرداخته اند وابزار وسائل صحی در جهت تولید لبنیات مورد نیاز کشور را ندارند بهتر است به شغل و کار دیگری گماشته شوند و شغل دامداری باید از سر نوشت کوچی ها جدا شود.دامداری شغل است وکوچی گری یک مشکل،هر چند عدۀ به این باور اند که کوچی گری حاصل دست رنج حلقات استعماری در کشور بوده تا از مشکل اجتماعی کشور عندالضرورت در جهت سیاسی بهره گیری نمایند. که من نیز با این جمله توافق دارم از سوی دیگر بار بار شنیدم رئیس دولت وپارلمان کشور در مورد محل اسکان کوچی ها در دامنه های جنوبی وشمالی هندو کش به توافق رسیده اند؟ حقیقت این است که به استثنائی بحث روی مشکل مردم بهسود و دای میر داد وکوچی ها دیگر هیچ اجندای در پارلمان کشور درین زمینه وجود ندارد دارد اما از این ارجندا به کسانیکه خود را نماینده این دو قوم می دانند مفاد زیادتر ی و بهتر ی دارد چون رهبران این اقوام در رسانه خود را مدافع شکست نا پزیر این دو قوم مظلوم معرفی می کنند.
بر داشتن مشکل کوچی ها ازیک شانه و گذاشتن آن بر شانۀ دیگر یک اکت سیاسی بوده، نه کار عملی. گمان میرود این و مشاورین که نام خدا تعداد شان به درجن ها می رسد بجای حل دایمی، مشکل را عمیق و دایمی تر میسازند. ایشان در حقیقت مشکل را حل نه بلکه از جایش بیجا میسازند، تا فرصت دیگری و جای دیگری یعنی مشکل کوچی ها را از بهسود و دای میر داد بعد از سال یان دیگر بدامنه های جنوب و شمال هندوکش انتقال میدهند. تا آن جا نیز مانند بهسود به مشکل مواجه شوند اینکه در کدام گوشۀ کشور این مشکل عمیق تر وپیچیده تر خواهد بود من و مردم ما در آینده به قضاوت می نشینیم.
و فعلا از خود می پرسیم که دشت ها و صحراهای وسیع هلمند و فراه چرا از نظر اندخته شده است از خود می پرسیم؟ طرح این مشکل سازی از روی کوتاه فکری و ساده اندیشی باشد نه یک عمل قصدی و برنامه ریزی شده و مشکل آفرین باور دیگری من این است که جنگ و خون ریزی که از چندین سال بدین سو بین برادران هزاره و برادران کوچی در بهسود و دای میر داد وجود دراد زیادتر منود و مربوط به رهبران هر دو قوم مریوط می شود بار ها دیده شده که نماینده های این دو قوم مظلوم در مواقع مختلف بخصوص آوانیکه انتخابات پیش رو باشد یا امتیاز گرفتن از دولت مد نظر باشد این مشکل را چاق و چاق تر می سازند تا از این اقوام نهایت شریف به نفع خود بهره برداری کند مشوره من به این دو قوم که هر دو شان مستحق زندگی شرافت مندانه اند این است نگزارید لیدران شما شما و اندیشه شما را گرو گان گرفته خدا نا خواسته به نفع خود بفروشند برادر بار بازو به بازو پهلو به پهلو مانند دوران گزشته زندگی کنید از خداوند آرزو و امید دارم تا همه مردم افغانستان در فضای صلح برادری با یک دیگر زندگی نمایند تجاران سیاست دیگر از این تجارت دست بکشند و بگزارند مردم ما به فکر خود تعین سر نوشت کنند.
