در اول جا دارد از برادر بزرگوارم پروفيسور شفيق يونس استاد فارمكولوژي و اتنوبوتاني دانشگاه متز فرانسه با عرض دست بوسي قدرداني و سپاسگزاري كنم كه اولين كتاب اسلام و ايكولوژي را به زبان هاي فارسي و فرانسوي نوشت و تقديم اهل مطالعه و اسلام شناسان كرد . قبلا اين كار نشده بود. .
اگر هر استاد ، امروز قرآن را در قبال علوم امروزي ، علمي. مطالعه و تحقيق كند مشكل جامعه ما در فهم علمي قرآن بسيار كمتر خواهد شد و آنان كه قرآن را از ساينس جدا مي دانند آهسته آهسته خواهند دانست كه قرآن مجيد واقعا كتاب علم و معرفت اســت.
در مضمون ” سال نو خورشيدي و غناي فرهنگي و علمي مسلمانان ” كه برابر يكسال قبل از امروز يعني مارچ ٢٠٢٤ در سايت وزين جاودان به نشر رسيد ، تاريخچه ظهور تقوم جلالي را نوشتيم كه براي خوانندگان دلچسپ بود و قدرداني كردند .
حالا ، چون در آغاز فصل بهار نو و سال نو و نوروز خورشيدي قرار داريم رابطه قرآن مجيد را با ساينس ايكولوژي به بحث ميگيريم تا ثابت ساخته باشيم كه بهار و آمدن بهار تنها زردشتي نيست بلكه اسلامي هم اســت . ايكولوژي علم زيست با همي اســت كه قرآن در رابطه با طبيعت تصريح كرده اســت . و چون آيه راز معني ميدهد خداوند راز طبيعت را به صراحت تذكر داده اســت كه يك هدف آن در نظام خلقت آمدن بهار و زمستان اســت . درين دو فصل است كه زمين ميميرد و دوباره زنده مي شود درين مقطع زماني كه يك گروه جاهل دين و دنيا ، سر مردم افغانستان به زور حكومت مي كنند و نوروز را حرام مي دانند ، مطالعات ايكولوژي قرآني كار را ما را بسيار آسان مي سازد . در قرآن مجيد آمده است
ما فرطنا في الكتاب من شيء
يعني ما درين كتاب هيچ چيز را فرو گذار نكرده ايم . اين آيه فوق العاده مهم اســت و اهميت آن درين اســت كه هر مطلب و موضوع و مسله كه در رابطه به جهان انسانيت و خلقت اســت در قرآن بايد باشد .اگر نباشد العياذ بالله ، قرإن مكمل نيست چطور امكان دارد كه از يك طرف قرآن بگويد كه هيچ چيز را فرو گذار نكرده ايم و موضوع بهار نو از قلم افتاده باشد . اما خداوند خواسته كه ما با تعقل ( و افلا تعقلون) و تفكر ( و يتفكرون ) آيات را به دقت مطالعه كنيم و از علم كار گيريم و به مردم گفت : “و قل رب زدني علما “. يعني بار الها به دانش من بيفزاي . خداوند به انسان ، زن و مرد ، عقل ، شعور ، استعداد ، ذكاوت و فطرت اسلامي داد تا در قبال علم پيام او را به بشريت خوبتر بشناسند. آن جاهلان كه گويند نوروز باستاني حرام اســت براي اين است قرآن مجيد را در قبال ساينس مطالعه نكرده اند و نمي توانند مطالعه كنند تا درك حقيقت كنند زيرا اكثر شان نه محقق علوم امروزي هستند و نه در رشته هاي ساينس تحصيل كرده اند . پس مسايل را قادر نيستند كه ربط دهند . چنانچه من جامعه شناسي اسلامي را در قبال ساينس جامعه شناسي امروزي نوشتم يعني آيات قرآن مجيد را در رابطه با علم جامعه شناسي امروزي تشريح كردم . بايد از جناب استاد عبدالعلي نور احراري سپاسگزاري كنم كه در روز رونمايي كتاب جامعه شناسي اسلامي ، در ضمن سخنراني گفت ” بسيار زيباست و همچو چيزي تا حال نديده ام “
كتاب جامعه شناسي اسلامي را از متن انگليسي دانشمندان ايراني به فارسي ترجمه كردند .
لطفا به آيات توجه كنيد :
فَانظُرْ إِلَی‌ََّ ءَاثَـَرِ رَحْمَت‌ِ اللَّه‌ِ کَیْف‌َ یُحْی‌ِ الاْ رْض‌َ بَعْدَ مَوْتِهَآ إِنَّ ذَ َلِکَ لَمُحْی‌ِ الْمَوْتَی‌َ وَ هُوَ عَلَی‌َ کُلِّ شَی‌ْءٍ قَدِیرٌ
پس به آثار رحمت خدا بنگر که چگونه زمین را پس از مرگش زنده می‌گرداند. در حقیقت، هم اوست که قطعاً زنده کنندة مردگان است و اوست که بر هر چیزی تواناست.( سوره روم إيه ٥٠)
هدف از زنده ساختن زمين بعد از مرگ بهار اســت زيرا در بهار اســت كه با آب باران و باد ، سرسبزي و شادابي و طراوت زمين فراهم ميگردد. درين آيه ديگر در بخش پرورش زمين عميق توجه كنيد
۱۶۴
إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْکِ الَّتِی تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِمَا یَنفَعُ النَّاسَ وَمَا أَنزَلَ اللّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِن مَّاء فَأَحْیَا بِهِ الأرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِیهَا مِن کُلِّ دَآبَّةٍ وَتَصْرِیفِ الرِّیَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخِّرِ بَیْنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ لآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ
در آفرینش آسمانها و زمین، و آمد و شد شب و روز، و کشتی هائی که در دریا به سود مردم در حرکتند، و آبی که خداوند از آسمان نازل کرده، و با آن زمین را پس از مرگ زنده نموده و انواع جنبندگان را در آن گسترده و همچنین در تغییر مسیر بادها و ابرها ئی که در میان زمین و آسمان معلقند، نشانه هائی است از ذات پاک خدا و یگانگی او برای مردمی که عقل دارند و می اندیشند.
در آيه فوق دو موضوع كه مختص براي بهار اســت تذكر يافته است : ” با آبي كه خداوند از آسمان نازل كرده و با آن زمين را پس از مرگ ( يعني زمستان ) زنده نموده ” و تكرار درين آيه از زنده شدن زمين يعني بهار سخن به ميان آمده اســت . از نگاه علم ايكولوژي تنها در بهار اســت كه زمين زنده مي شود و همه جا با آب سرسبز مي شود . همچنان درين آيه از باد ها ياد كرده اســت كه بسيار از نگاه فراهم ساختن محيط زيست جالب اســت . توجه كنيد 5
وَ اخْتِلَافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِن رِّزْقٍ فَأَحْیَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِیفِ الرِّیَاحِ آیَاتٌ لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ
و [نیز در] پیاپى آمدن شب و روز و آنچه خدا از روزى از آسمان فرود آورده و به [وسیله] آن زمین را پس از مرگش زنده گردانیده است و [همچنین در] گردش بادها [به هر سو] براى مردمى كه مى اندیشند نشانه هایى
اســت ” از نگاه ايكولوژي باد ها فوايد زياد براي نموي نباتات دارد . باد ها ” ذرات پولن ( آله تذكير گل گياهان ) را از گلي به گل گياه ديگري انتقال ميدهند و اسباب القاح را فراهم مي سازند ” ( يونس ، شفيق . اسلام ، حامي محيط زيست مخلوقات خداوند ( ج) صفحه ٥٨ سال ٢٠١٥ ميلادي نشرات باميان ، فرانسه ) همچنان در همين كتاب ء” باد ها در انكشاف ابر ها و در حوادث جوي شريك دانسته و باد هابي كه ابر هاي تاريك و نيره را توليد مي كنند ” سوره اعراف آيه ٥٧ ديده شود . مطالعات به وضاحت نشان ميدهد كه باد ها در ايكو سيستم جهاني نقش بارز دارند . موضوع كه چهارده صد سال قبل در قرآن تذكر يافته است.
نتيجه اينكه نوروز و سال نو و بهار نو نه تنها حرام نيست يك نعمت الهي اســت كه براي ما در قرآن مجيد از آمدن بهار واضح گفته شده اســت و اين مسلمانان بودند كه. تقويم قمري را به خورشيدي در عهد سلجوقيان تبديل كردند تا كار خود را آسان ساخته باشند. لطفا به مضمون اين محقق زير عنوان ” سال نو خورشيدي غناي فرهنگي و علمي مسلمانان ” در همين سايت مراجعه كنيد .
فريد يونس
استاد بازنشسته ي مطلعات بشر شناسي فرهنگي خاور ميانه و فلسفه اسلامي ، كليفورنيا
