کتاب«پژوهشی در گسترهٔ تاریخ و جغرافیای افغان ها و افغانستان» تألیف دکتور عبدالخالق لعلزاد؛ در دو بخش و در ۱۳۲۵ صفحه، چاپ و منتشر شد.
نخست، چاپ و انتشار این اثر تحقیقی را به جناب دکتور لعلزاد از صمیم قلب مبارک‌باد عرض نموده و آرزومندم؛ که این کتاب بتواند در شعاع خورشید حقیقت، بستر گفتگو جهت حل بحران مزمن سیاسی افغانستان را فراهم آورد.
نکته‌ی اساسی و مهم در باره این اثر، پژوهشی بودن و نه لزوماً سیاسی بودن کتاب می‌باشد.
1. دائرة المعارف افغان
این اثر درواقع یک دائرة المعارف منحصر بفرد در باره هویت، تاریخ، فرهنگ، جامعه، جغرافیا و چگونگی تشکیل هویت سیاسی افغانستان و افغان می باشد.
من چاپ و انتشار این اثر پژوهشی را نخستین گام راهبردی برای آغاز یک گفتگو، میان دو گفتمان موجود در افغانستان می دانم.
در تألیف و نگارش این اثر از ۴۲۰ منبع و مرجع مؤثق و معتبر تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و جغرافیایی استفاده شده است.
همچنان
۴۱ نقشه و ۱۶ تصویر به عنوان سند تاریخی در پایان کتاب افزوده شده است که بسیار مهم و قابل توجه اند.
با اطمینان کامل می توان ادعا کرد که از تمام منابع موجود زبان فارسی، پشتو، ترجمه متون ترکی، ترجمه متون عربی و انگلیسی در تألیف این اثر استفاده شده است.
جا دارد که نگارنده چاپ و انتشار این دائرة المعارف «پژوهشی در گسترهٔ تاریخ و جغرافیای افغان ها و افغانستان» را به تمام اندیشمندان و پژوهشگران کشور و بخصوص هویت پشتون/افغان صمیمانه تبریک عرض نمایم.
این اثر درواقع برای هویت پشتون خدمت درخشان و منحصر بفردی می باشد که آنها را از تفحص و تحقیق و تتبع و مراجعه به صد ها منبع بی نیاز ساخته است.
2. پیام سیاسی
کتاب«پژوهشی در گسترهٔ تاریخ و جغرافیای افغان و افغانستان» یک اثر سیاسی نیست؛ اما دارای پیام مهم راهبردی و استراتیژیک می باشد.
این اثر به همان اندازه که در ارایه منابع و مراجع شفاف و صریح می باشد؛ به همان صراحت و شفافیت جعل و جهل و مشی حاکمیت قومی و برتری جویی فاشیستی را بشدت رد می کند.
امیدوارم اندیشمندان پشتون به پیام راهبردی این اثر توجه جدی نمایند و برای تجدید نظر در ساختار سیاسی و گفتمان رسمی افغانستان وارد گفتگو گردند.
من منتظر نقد و تحلیل متفکرین و عقلای هویت پشتون هستم؛ تا ما بتوانیم بستر گفتگوی استراتیژیک را برای پایان دادن به بحران مزمن و نابود کنندهٔ افغانستان برداریم.
توصیه‌ی من کنم که اهل نظر و دانش جامعه پشتون/افغان، مطالعه کتاب را بدون هیچگونه پیش داوری منفی و به دور از هرنوع بغض، تعصب و جزم اندیشی قومی آغاز نمایند.
یادداشت:
اگر فصل تقریظ در پایان کتاب ضمیمه می شد این حسن را داشت که خوانندگان؛ کتاب را در شعاع تحلیل اهل تقریظ قضاوت نکنند.
