در عصر سلجوقيان ، كه يكي از بزرگترين امپراطوري هاي مسلمان منطقه خراسان زمين شرقي و غربي بود جلال الدين ملك شاه سلجوقي سلطان مقتدر اين امپراطوري دست به تشبث تاريخي و علمي زد و فرهنگ منطقه را تغيير داد . سلجوقيان ترك تبار بودند نه افغاني بودند و نه ايراني . اين را به خاطر اين نوشتم كه يك عده ايراني ها همه چيز را به خاطر غفلت ما مردم از خود مي دانند در حاليكه در همه مسايل با هم وجه مشترك داريم ، يعني نه افغاني اســت و نه ايراني . من منحيث يك محقق افغان – امريكايي هرگز ادعا نمي كنم كه طور مثال مولانا بلخي كه در بلخ تولد شده بود از افغانستان بود . اين روحيه نه اخلاقي اســت و نه علمي و نه به مفاد مطالعات خاور ميانه .زيرا در آن زمان افغانستاني وجود نداشت . مخصوصا كه در دين ناسبوناليزم نيست و اما اين جفا به تاريخ اســت كه ما هر مطلب را به نام خود كنيم . گفتيم كه در آن زمان نه ايران امروزي بود و نه افغانستان امروزي . منطقه خراسان زمين بود . سال ٤٦٧ هجري قمري بود و شخص مسول امور زراعتي به سلطان خبر داد كه عايدات قسميكه بايد باشد نيست و يك دليل آن تقويم قمري اســت زيرا در هر سال تغيير مي كند و اين باعث ركود زراعتي ميگردد به جاي اينكه ما چهار فصل داشته باشيم . راه حل چه بايد مي بود ؟ با حكيم عمر خيام رياضي دان و ستاره شناس و شاعر معروف مشوره كردند و او گفت كه راه حل اين اســت كه تقويم هجري قمري به تقويم هجري خورشيدي تبديل شود . اين تشبث علمي جامه عمل پوشيد و تقويم هجري خورشيدي كه امسال ١٤٠٣ را جشن ميگيريم ظهور كرد . و اين تقويم مشهور اســت به نام تقويم جلالي كه از نام سلطان گرفته شده اســت . در حساب و كتاب اول پانزدهم مارچ ١٠٧٩ ميلادي را روز اول سال تخمين كردند و اما بعد از حساب و كتاب دقيق دومي ، ٢١ مارچ را مطابق اول حمل ثبت كردند . يعني اول حمل/ فروردين مطابق اســت به روز اول سال هجري خورشيدي . اين تقويم هم به اساس هجرت رسول كريم ( ص) سنجيده شده اســت اما به اساس چرخش زمين به دور آفتاب . بعد از سلجوقيان ملا هاي كه مخالف علم و ساينس بودند نگذاشتند كه تقويم رسمًا كاربرد داشته باشد و اما در آغاز قرن بيستم پادشاهان ايران و افغانستان تصميم گرفتند كه تقويم براي آساني كار هاي زراعتي و اداري از قمري به خورشيدي تبديل شود . ايراني ها همان نام هاي ماه ها كه دوره ساسانيان رواج داشت حفظ كردند مانند فروردين يعني حمل ارديبهشت يعني ثور و غيره و اما دانشمندان افغانستان تصميم گرفتند كه نام هاي ماه ها از رويت استرولوژي بگيرند مانند حمل و ثور و جوزا و غيره . نوروز باستاني قبل از اسلام هم بود و اما مسلمانان خراسان زمين با تدوين تقويم خورشيدي به آن رنگ و عطر اسلامي دادند و اما ماه هاي ديني مانند رمضان را حفظ كردند كه امور ديني به ماه قمري باشد و امور دنيايي به ماه خورشيدي باشد .چنانچه طواف كعبه قبل از اسلام بود و با آمدن اسلام رنگي عطر توحيدي به آن داده شد . زيبايي اول حمل / فروردين اول درين اســت كه اول بهار اســت ، دوم اول سال نو اســت و سوم equinox اســت يعني درين روز ، شب و روز برابر اســت. چقدر مسلمانان زماني پيشرفته بودند و اما امروز را بيبينيد كه طالب نادان دختر را زنده به گور مي كند.
سال نو مبارك
دكتر فريد يونس
استاد بازنشسته ي بشر شناسي فرهنگي خاور ميانه ، فلسفه و مطالعات اسلامي
