اگر بخواهیم یک ارزیابی از کارنامۀ سیاست‌مداران در سال ١٣٩۶ داشته باشیم، گفته می‌توانیم که خبرسازترین شخصیت در این سال، عطامحمد نور والی بلخ و رییس اجراییِ جمعیت اسلامی بوده است.
آقای نور در سال ١٣٩۶دست به اقداماتی زد و تلاش‌هایی کرد که نامِ او را همواره در تیتر نخست و سرخط رسانه‌های بین‌المللی قرار داد.
عناوین زیر، عمده‌ترین تلاش‌های او را در سال ٩۶ احتوا می‌کننـد:
حق‌خواهی و مذاکرات
در ابتدای سال ١٣٩۶ عطامحمد نور از نشانی حزب جمعیت اسلامی افغانستان در حال مذاکره با ارگ ریاست جمهوری بود. هدف از مذاکرات در آن زمان گرفتن سهم جمعیت و متحدانش در حکومت خوانده می‌شد. جمعیت و متحدانش که از بنیان‌گذاران حکومت وحدت ملی بودند، از بی‌کفایتی داکتر عبدالله عبدالله که به حیث نمایندۀ آن‌ها در حکومت حضور داشت، شاکی بوده و ارگ را متهم به انحصارگرایی می‌کردند.
مذاکرات نور با ارگ ریاست‌جمهوری چندین ماه تداوم پیدا کرد و نزدیک بود که به نتایجی دست یابد.
گفته می‌شود در این مذاکرات، جانب حکومت وعده سپرده بود که در صورت استعفای عطامحمد نور از کرسی ولایت بلخ، چندین وزارت و ولایت و ده‌ها سفارت را در اختیار جمعیت خواهد گذاشت. اما در روزهای پایانی مذاکرات، رویدادهایی مثل جنبش رستاخیز تغییر و حمله بر مراسم جنازۀ شهید ایزدیار اتفاق افتاد که با حمایت عطامحمد نور از مواضع دادخواهانۀ معترضان و مردم، گفت‌وگوها به بن‌بست برخورد و پایان‌یافته اعلام گردید.
بازسازی و منسجم‌سازی جمعیت
از دیگر کارنامه‌های عطامحمد نور در سال ١٣٩۶، منسجم‌سازی جمعیت و تشکیل شورای رهبری آن می‌باشد.
جمعیت اسلامی افغانستان که یک حزب مقتدر، دوران‌ساز و با نیم‌قرن پیشینه مبارزاتی می‌باشد، متأسفانه در سال‌های اخیر، دچار بی‌تحرکی، چنددستگی و اختلافات درونی شده و اعضای آن به جای تصمیم‌گیری‌های جمعی، تعاملات فردی می‌کردند. استاد عطامحمد نور، والی مقتدر بلخ، وقتی در شورای رهبری جمعیت به حیث رییس اجرایی این حزب برگزیده شد، به همکاری صلاح‌الدین ربانی رییس این حزب و سایر اعضای شورای رهبری، در نخست تلاش کرد که شورای رهبری را از ٩ تن به ۶۴ تن ارتقا دهد تا همه چهره‌های پرنفوذ این سازمان در آن حضور داشته باشند، و در گام دوم کوشش نمود مواضع سیاسی خود را از آدرس این حزب بیان نماید و جایگاه آن را در سیاست افغانستان دوباره احیا کند.
همین اکنون این حزب جمعیت اسلامی است که مذاکرات با ارگ را بر سر معضل بلخ رهبری می‌کند. مذاکرات دادخواهانه و حق‌طلبانه‌یی که در گذشته نیز با ارگ صورت گرفته بود، از آدرس جمعیت انجام یافته بود.
باری آقای نور در یکی از سخنرانی‌های خود از اعتقادش به خرد جمعی صحبت کرد و با نقل قولی از بزرگمهر، گفت «همه چیز را همگان دانند، همگان هنوز از مادر نزاده‌اند.»
پابندی به تصمیم‌های جمعی جمعیت و واگذاری صلاحیت مذاکره و گفت‌وگو به آن‌سازمان نشان می‌دهد که وی در عمل نیز به این تیوری متعهد و وفادار است.
حضور در سنگر نبرد
با همۀ گرفتاری‌های سیاسی‌یی که آقای نور در سال ١٣٩۶ داشته است، اما او هیچ گاهی وظیفه و مسوولیتِ خود در قبال تأمین امنیت جان و مال مردم شمال، به خصوص ولایت بلخ را نیز فراموش نکرده و در سال جاری چندبار به مصاف تروریسم و گروه‌های دهشت‌افکن رفته است.
یکی از این نبردها، لشکرکشی او برای نابودسازی پایگاه‌ها و هسته‌های تروریزم در کوه‌های البرز بود که باعث نابودی و امحای آن‌ها شد و تلفات بسیاری را بر گروه‌های دهشت‌افکن وارد کرد.
تشکیل ایتلاف نجات
یکی دیگری از اقدامات عطامحمد نور که خیلی خبرساز شد و فضای سیاسی افغانستان را متحول ساخت، اقدام به ایجاد ایتلاف نجات با مشارکت عبدالرشید دوستم معاون اول ریاست جمهوری و محمد محقق معاون دوم ریاست اجرایی بود. این ایتلاف که در سال جاری در شهر انقره ترکیه شکل گرفته است، مبارزه علیه انحصارطلبی، تطبیق موافقت‌نامۀ حکومت وحدت ملی، اعادۀ صلاحیت وزارتخانه‌ها، و بازگشت آبرومندانۀ جنرال دوستم از اهداف اصلی‌اش خوانده شده است.
در زیر چتر این ایتلاف – افزون بر سه حزب مقتدر جمعیت اسلامی، جنبش ملی اسلامی و حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان – سازمان‌ها، احزاب سیاسی و چهره‌های مطرح دیگری نیز گردهم آمده و هنوز به مبارزات خود ادامه می‌دهد.
نشست کندهار
همچنان آقای نور برای رسیدن به یک اجماع ملی در مبارزه علیه انحصارطلبی غنی و دار و دسته‌اش، تنها به ایجاد ایتلاف نجات اکتفا نکرده و با مخالفان سیاسی رییس جمهور در میان قوم شریف پشتون، مخالفانی که غنی را متهم به دامن زدن اختلافات میان درانی و غلزایی می‌کنند نیز گفت‌وگوها را آغاز کرد.
نخستین نشست آقای نور با چهره‌های مردمی قوم پشتون در دبی برگزار شد.
در این نشست روی موارد مهمی، از جمله برگزاری نشست کندهار، توافق شد. چندی پس نشست کندهار با میزبانی جنرال عبدالرازق، فرمانده مشهور پولیس آن ولایت، برگزار شد. اگرچه قرار بود آقای نور نیز در این نشست اشتراک کند، اما حکومت کابل مانع پرواز هواپیمای حامل وی شده و این نشست بدون حضور او برگزار شد.
برگزارکننده‌گان نشست کندهار، امروزه از موتلفان آقای نور در مبارزه علیه انحصارطلبی و تمامیت‌خواهی غنی می‌باشند.
رخداد بلخ
رویداد دیگری که در این سال باعث شهرت ملی و بین‌المللی عطامحمد نور شد، تنش سیاسی‌یی بود که به دنبال اعلام منظوری استعفای ابطال‌شده والی بلخ دامن‌گیر کشور گردید. غنی در نخستین روزهایی که دست به این اقدام زد، شاید تصور نمی‌کرد که آقای نور مقاومت کند و حکومت مرکزی را به چالش بکشد. اما ایستادگی نور در برابر اقدام خودسرانۀ ارگ و موج حمایت‌های مردم از والی بلخ باعث شد که محاسبات غنی اشتباه از آب در بیاید و حکومت مرکزی در انزوا و سراشیبی سقوط قرار گیرد.
اکنون که سه ماه از نخستین روزهای تنش سیاسی میان ارگ و بلخ می‌گذرد، غنی نه تنها نتوانسته است والی پیشنهادی خود را به آن ولایت بفرستد، بل آقای نور با یک حرکت غافل‌گیرانه مرزهای تنش را حتا تا کندهار و هرات کشانده است. امروزه اسماعیل خان در هرات و جنرال عبدالرازق در کندهار، همان صحبتی را می‌کنند که عطامحمد نور در بلخ می‌کند.
شهرت بین‌المللی
ایستاده‌گی عطامحمد نور در برابر حکومت مرکزی به معنای واقعی کلمه یک رخداد تازه در تاریخ معاصر کشور بود. بر خلاف پیش‌بینی غنی، او نه تنها نتوانست آقای نور را در تنگنا قرار دهد و ساحه مانور و نفوذش را محدود کند، بل حتا موجبات شهرت بین‌المللی‌اش را نیز فراهم کرد. تا رویدادهای بلخ اتفاق افتاده، رسانه‌های بین المللی مثل نیویورک‌تایمز و واشنگتن‌پست و بی بی سی و سی ان ان به صورت دوام‌دار این تنش را پوشش می‌دهند و از اقتدار نور سخن می‌گویند.
در عین حال، رویداد بلخ نه تنها توجه رسانه‌های بین‌المللی را به خود معطوف ساخت، بلکه حتا باعث نگرانی ایالات متحده امریکا شده و از مایک پنس معاون رییس جمهوری امریکا تا سفیر آن کشور بارها در این خصوص اظهار نظر کردند و خواهان حل مسالمت‌آمیز تنش به میان آمده شدند.
موفقیت‌های پارلمانی
به دنبال کشاکش‌ها میان ارگ و بلخ، یکی از میدان‌هایی که آقای نور و رییس جمهور به مصاف هم رفتند، انتخابات هیأت اداری مجلس نماینده‌گان بود.
در انتخابات هیأت اداری مجلس نماینده‌گان، تیم ارگ پول‌های اپراتیفی بسیاری را به مصرف رساندند و لابی کردند تا مهره‌های خود را در هیأت اداری بگمارند، اما آقای نور در همآهنگی با ایتلاف نجات افغانستان، و شخصیت‌هایی مثل همایون همایون، حاجی حضرت علی، حاجی ظاهر قدیر و سایر موتلفان، موفق شدند که کرسی نائب اول و منشی مجلس نماینده‌گان و اکثریت ریاست‌های کمیسیون‌های پارلمان را به دست بیاورند و تیم تمامیت‌خواه را با شکست فاحش روبه‌رو سازند.
همچنان قرار است به‌زودی ایتلاف دیگری با حضور و مشارکت ایتلاف نجات، احزاب سیاسی و شوراهای قومی و شخصیت‌های مطرح و پرنفوذ لوی کندهار، لوی مشرقی و لوی جنوبی تشکیل شود که در سال جاری روی آن توافق شده است. بسیاری‌ها تشکیل این ایتلاف را یک گام بزرگ و رهایی‌بخش در مبارزه علیه انحصارطلبی و فساد حاکم در ارگ دانسته و برای اعلام موجودیت آن لحظه‌شماری می‌کنند.
نتیجه‌گیـری
بسیار اتفاق می‌افتد که سیاست‌مداران، احزاب و سازمان‌ها بودجه‌های هنگفتی را به مصرف می‌رسانند تا توجه رسانه‌های بین‌المللی را جلب کنند. از این هم که بگذریم، بسیار کمتر اتفاق افتاده که یک سیاست‌مدار افغانستانی این‌همه مورد توجه رسانه‌ها قرار بگیرد، خبرساز شود و در یک سال این‌همه موفقیت‌های فوق العاده داشته باشد. موقعیتی که در سال ١٣٩۶ برای عطامحمد نور دست داده، موقعیت و جایگاه بی‌نظیری است. این موقعیت را آقای نور با صلابت، قاطعیت و شجاعت اخلاقی‌یی که دارد، به دست آورده است. اکنون آن‌چه مهم است حفظ این موقعیت است. آگاهان می‌گویند که اگر آقای نور بتواند این موقعیت را در سال آینده نیز حفظ کند، تأثیرگذارترین رهبر سیاسی افغانستان در انتخابات آیندۀ ریاست جمهوری خواهد بود.
عبدالشهيد ثاقب
