درك ما از ماده چهار قانون اساسى افغانستان

در ماده چهارم قانون اساسى آمده است: “حاکمیت ملی در افغانستان به ملت تعلق دارد که بطور مستقیم یا توسط نمایندگان خود آن را اعمال می کند. ملت افغانستان عبارت است از تمام افرادی که تابعیت افغانستان را دارا باشند. ملت افغانستان متشکل از اقوام پشتون، تاجیک، هزاره، ازبک، ترکمن، بلوچ، پشه ای، نورستانی، ایماق، عرب، قرغیز، قزلباش، گوجر، براهوی و سایر اقوام می باشد. بر هر فرد از افراد ملت افغانستان کلمه “افغان” اطلاق می شود. هیچ فرد از افراد ملت از تابعیت افغانستان محروم نمی گردد. امور مربوط به تابعیت و پناهندگی توسط قانون تنظیم می گردد.”

با توجه به متن بالا كه گفته شده است “ملت افغانستان متشکل از اقوام پشتون، تاجیک، هزاره، ازبک، ترکمن، بلوچ، پشه ای، نورستانی، ایماق، عرب، قرغیز، قزلباش، گوجر، براهوی و سایر اقوام می باشد.” شما نمى توانيد در تذكره الكترونيك در مقابل تابعيت كلمه “افغان” را بنويسيد. درست آن اين است كه نوشته شود (تابعيت: افغانستان) چون تابعيت معطوف به مكان است، نه هويت كه بخواهيم در مقابل كلمه “تابعيت” كلمه “افغان” نوشته شود چون در ماده چهار قانون اساسى واضح نوشته شده است “ملت افغانستان عبارت است از تمام افرادی که تابعیت افغانستان را دارا باشند.

شما حتى نمى توانيد در مقابل كلمه “ملت” هم كلمه ” افغان” را درج كنيد زيرا در ماده چهار قانون اساسى واضح آمده است “ملت افغانستان متشکل از اقوام پشتون، تاجیک، هزاره، ازبک و… مى باشد يعنى در آنجا نوشته نشده است كه ملت افغان چون به لحاظ ساختارى كاربرد كلمه “افغان” در مقابل “ملت” يك غلط فاحش است. درست آن اين است كه شما مى توانيد بگوييد ملت ايران يا ملت تاجيكستان ملت پاكستان، ملت افغانستان كه بار معنايى آن معطوف به يك جغرافيا است.

اطلاق كلمه “افغان” كه بيشتر بار هويتى دارد مفهوم كلانى را نسبت به يك جغرافيايى سياسى يعنى افغانستان افاده نمى كند بطور مثال به كشورهاى همسايه افغانستان توجه كنيد كه معمولا به شهروندان اين كشورها پاكستانى، ايرانى و ازبكستانى و تاجیكستانى گفته مى شود و طبيعتا اگر بخواهيم شهروندان افغانستان را كه ساكن يك جغرافياى سياسى اند، كاربرد درست كلمه اين است كه آنها را “افغانستانى” گفته شود نه افغان يا افغانى، كما اينكه مى دانيم ” افغانى” نام واحد پولى مساحت سياسيى به نام افغانستان است.

نكته اینکه بهتر است در پيوند به موضع تذكره الكترونيكى بصورت دقيق پرداخته شود. روزگارى مصطفى اتاترك ریيس جمهور تركيه همين اشتباه بزرگ تاريخى را انجام داد و كلمه “ترك ” را بر اقوام ساكن آن سرزمين مثل عرب ها و آذرى ها و كردها كه نمايندگى از كل كشور تركيه نمى كرد، بر آنان تحميل كرد. از آن زمان كه نزديك به يك قرن مى گذرد بحران هويتى دامن گير كشورى به نام تركيه شده است و سبب گرديد كه داعيه تجزيه طلبى بيشتر از پيش، به ويژه كردهاى تركيه تقويت شود.

اگر چنين اشتباهى در افغانستان اتفاق بيافتد كه به فضل خداوند در اين جغرافيا بحث عدالت خواهى حاكم است و بر يك افغانستان واحد تاكيد مى شود، بدون شك مشكلاتى را در پى خواهد داشت.

بقلم : کانیشکا محجوب