شب گذشته فرصتی داشتم تا در باره ی نشست فارمت مسکو خدمت شما چیزی بنویسم.
گرچه میدانم تعدادی از دوستان حوصله ی مقالات که خیلی کوتاه و خلاصه نباشد حوصله خواندن آنرا ندارند، ولی من این نوشته و این تحلیل را برای دوستانی نوشته ام که حوصله خواندن را دارند و میخوهند از آنچه که در افغانستان و جهان میگذرد آگاهی حاصل نمایند.
به همین دلیل روی این نوشته تاکید دارم چون نشست مسکو که به تاریخ ۱۶ ماه نوامبر روز چهار شنبه آینده برگزار میشود و تمام اجندا و بحث آن روی مسئله افغانستان است بخاطر این خواستم تا تاریخچه این نشست را همه دوستان بدانند و این نشست را دنبال نمایند…
فرمت مسکو در سال ۲۰۱۷ بر اساس مکانیزم مشاوره کشورهای روسیه، چین، افغانستان، ایران هند و پاکستان ایجاد شده بود.
آخرین نشست این فارمت در ۱۹ اکتوبر سال ۲۰۲۱ برگزار شد که در آن ده کشور به علاوه نماینده طالبان عبدالسلام حنفی، معاون اداری ریاست الوزرا حضور داشتند.
تاریخ نشست چهارم ۱۶ نوامبر ۲۰۲۲ اعلام شده است با این تفاوت که در این نشست نماینده طالبان و کشور آمریکا دعوت نشده اند. اشتراک کننده گان نشست مشورتی مسکو در مورد افغانستان (روسیه، چین، هند، ایران، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان) میباشد.
همچنان در نشست های گذشته محور بحث ها متفاوت بود و حضور طالبان بخاطر شرایط به رسمیت شناخته شدن و تقلای آنها برای جلب اعتماد شرکت کننده گان این اجلاس بوده است. اما این بار به طالبان این چانس داده نشده است. این مسئله بار ها از زبان کشور های منطقه و جهان شنیده شده است که طالبان به تعهدات خود عمل نکرده و معیارات به رسمیت شناخته شدن را نیز تکمیل نکرده است.
باقی محور های بحث مانند نشست های گذشته روی تهدید های تروریستی از خاک افغانستان در برابر همسایگان و کشور های آسیای میانه، مبارزه با تولید وترانزیت مواد مخدر، حقوق بشر و مسئله زنان، وضعیت اقتصادی و کمک های بشر دوستانه است.
در این باره طالبان گفته اند که بدون حضور آنها این نشست ناقص است و فایده ای نخواهد داشت.
دعوت نشدن طالبان نشاندهنده بی اعتمادی کشور های اشتراک کننده در این نشست است. وزیر خارجه هند در دیدارش از مسکو در بیانیه مشترک با همتای روسی خودش لاوروف از تهدید های تروریستی افغانستان ابراز نگرانی کرد و از طالبان خواست تا با رشد تروریزم در خاک افغانستان مقابله کنند. این در حالی است که گزارشات از داخل افغانستان و دیدار های نمایندگان طالبان و رئیس سازمان جاسوسی آمریکا و کمک های هفته وار میلیون دالری به طالبان ابهامات و سوالات زیادی را بر تعهدات طالبان در مورد حفظ خاک افغانستان از تبدیل شدن به پایگاه تولید تروریزم، مطرح می کند.
همچنان درگیری های منطقه ای بین کشور های چین و تایوان، روسیه و اوکراین، اعتراضات داخلی ایران و تنش های همیشگی با عربستان و رقابت های هند و پاکستان همه و همه باعث می شود تا کشور های منطقه از حضور مداخله گر باالقوه (آمریکا) در خاک افغانستان نگران باشند و برای پیشگیری از وخامت اوضاع چاره ای بسنجند.
سرگئی لاوروف در باره نتایج این نشست گفته است که طالبان در جریان قرار خواهند گرفت. این تغییر موضع کشور های فارمت مسکو درباره طالبان می تواند پیامی برای حامیان طالب داشته باشد که کشور های منطقه ناظر اوضاع جاری در افغانستان هستند و برای دفاع از خود می توانند اتحاد منطقوی ایجاد کنند.
توافق آمریکا و طالبان در دوحه برای دو طرف معافیت هایی را ایجاد کرد و بعد آمریکا از افغانستان به شکل مفتضحی خارج شد و ۳ تریلیون دلار تجهیزات نظامی را برای آنها به جای گذاشت و بعد از آن به شکل آشکار و پنهان کمک های مالی، دیپلماتیک، آموزش حملات نظامی خود را به طالبان ادامه داده است. این تحرکات از دید سازمان های استخباراتی کشور های همسایه و منطقه پنهان نمانده است. چین از مناطق ایغور نشین و روسیه از حنبش های اسلامی وابسته به طالبان مورد تهدید هستند. قدرت گرفتن طالبان مساوی است با افزایش تهدیدات تروریستی و تشدید افراطیت در آسیای میانه و به تعقیب آن برای چین، روسیه و هند.
نشست مسکو جایی است که سه پهناورترین و پرچمعیت ترین کشور های دنیا روسیه، هند وچین به همراه همسایگان افغانستان، (احتمالا) با تشکیل نیروی مشترک نظامی برای حفاظت مرز های شمالی افغانستان اتحاد و قدرت خود را دربرابر آمریکا و نیروهای دست نشانده آن یعنی طالبان به نمایش خواهند گذاشت.
