خبر و دیدگاه

وحدت وجود یعنی چه؟

علما و فلاسفه و اهل عرفان در مورد وحدت وجود سخنان زیادی دارند و حتی استدلال همدیگر را رد هم کرده اند . این واژه را به ابن عربی نسبت میدهند در حالیکه ابن عربی این واژه را به کار نبرده است.  امام غزالی طوسی هم سخنان در مورد وحدت وجود دارد . تعریف کلاسیک وحدت وجود همانا یکتایی خداوند است و هیچ موجودی به جزء از خدا نیست.  اما سوال درین است که یکتایی خداوند چه سودی به بشریت دارد ؟؟.  توحید هم تعریف آن این است که خداوند یکه و یگانه است و شریک ندارد. باز سوال طرح می شود که یکتایی خداوند چه کار انسان را حل می کند ؟؟
من نه میخواهم مطالب که شما در گذشته خوانده اید تکرار نقل قول کنم .  زیرا نقل قول کردن از گذشتگان خلاف اساسات تحقیقات علمی امروزی است در صورتیکه محقق از خود مطلب برای گفتن نداشته باشد.
وحدت وجود اولا یک کلمه ترکیبی است : وحدت  و وجود .  اینجا وحدت یگانگی خداوند است و وجود جهان هستی است که خداوند خلق کرده است. در گذشته مشکل بود که وحدت وجود را خوبتر درک کرد زیرا ساینس پیشرفت قابل ملاحظه نکرده بود. اما امروز این ساینس است که وحدت وجود را خوبتر به ما بیان می کند .
زیر بنای دین اسلام علم است. یعنی بدون علم ما نه می توانبم مطالب جهان هستی را که خالق آن خداوند است درک کنیم . قرآن می گوید که قل رب زدنی علما یعنی الها بر علم من بیفزای. علم یعنی همه علوم که در جهان هستی وجود دارد. و مخصوصا که علم در پیشرفت است و ایستادگی ندارد . قرآن هم در مورد پیشرفت علم در سوره لقمان می گوید که اگر درختان قلم شود و دریا ها رنگ قلم ، سخن خدا ایستادگی ندارد . سخن خدا علم است نه اینکه وحی جدید باشد زیرا وحی تکمیل شد و اما پیشرفت علم جریان دارد .
در اساس ، وحدت وجود و توحید هر دو یکی است زیرا هر دو از یکتایی جهان و خدا سخن می گوید. حالًا در اثر پیشرفت ساینس می دانیم که همه جهان هستی (وجود) نه تنها خدا ، بلکه مخلوق خدا همه با هم یک ساخت و بافت دارد . هیچ چیز از هم جدا نیست و هیچ چیز به باطل نظر به نص قرآن خلق نشده است . وحدت وجود یعنی همه جهان هستی با هم هماهنگی دارد و یا با هم مانند خدا  یگانگی دارد . توحید هم تنها شریک ساختن خدا با کسی یا موجود دیگری نیست بلکه همانا خدا یکی است ، جهان هستی یکی است ، انسان یک انسان است و علم یک علم است و همه به سوی خالق رجعت می کند. وحدت وجود بستگی و هماهنگی وحدت خدا و انسان و جهان هستی و علم را بیان میدارد . تا کشف بسیار پیشرفته ای نظام شمسی ، با اینکه حکیمان  مسلمان  اولین کسانی  بودند که رسدخانه را بنا کردند و سیارات را مطالعه کردند . اما در وحدت وجود بگو  مگو  زیاد شد . اما ساینس در قرن بیستم به ما گفت که همه جهان هستی با هم یک بافت دارد و هر زنده جان ، نبات ، حیوان و هر مخلوق درین وحدت وجود یک نقش دارد ” ما خلقنا هذا باطلا” هیچ چیز به باطل خلق نشده است و همه از نگاه تیوری  functionalism با هم ارتباط دارد . اگر یک شی و یا زنده جان و یا نبات قصدا نابود شود نظام جهان هستی بر هم میخورد. وقتی خداوند می گوید الذین یفسدون فی الارض و لا یصلحون یعنی آنانیکه در زمین فساد می کنند و اصلاح نه می آورند هدف فساد اخلاقی و اداری و قضائی تنها نیست . این یک مسله بزرگ ایکولوژی یا زیست باهمی جهان خلقت است که اگر شما به زمین آلودگی می کنید یا ظلم می کنید. حیوانات را به نا حق می کشید ؛ همه ناهنجاری های که انسان در روی زمین می کند و محیط زیست را برهم می زند ظلم است .
وحدت وجود تنها  در یگانگی خداوند نیست بلکه یگانگی خداوند و آنچه در نظام هستی وجود دارد با هم یک است و جدایی ندارد . چنانچه قرآن همه آیات یک نظم دارد و به اساس علم ریاضی استوار است که اگر یک آیه بیجا شود نظم کتاب برهم میخورد.
شعر سعدی که به رویت حدیث پیامبر ( ص) ساخته شده است
چو عضوی به درد  آورد روزگار –
 دگر عضو ها را نماند قرار
این بخش شعر ربط دارد نه تنها به جهان آدمیت بلکه به جهان وحدت وجود ، یعنی وحدت خدا ، خلق خدا و خلقت خدا
توحید و وحدت وجود وقتی معنی پیدا می کند که ما همه جهان هستی و خدا را یک بیبینیم در غیر آن یکتایی خداوند به بشریت سودی نخواهد داشت . اگر ما در فهم این موضوع حیاتی جهان خلقت ناکام مانیم راز اصلی خلقت خود را که بسته و وابسته به همین نظام هستیم و از خاک آمده ایم و خاک می شویم انا لله و انا الیه راجعون ندانسته ایم و از جمله ضالین  خواهیم بود یعنی گمراه
اویکه خودش را جزء این جهان هستی نداند و نداند که خالق او و جهان هستی یک است و وجود خودش را در وحدت خلقت نبیند مشرک است .
دکتور فرید یونس
سابق استاد امتروپولوژی خاور میانه و فلسفه اسلامی در دانشگاه ایالتی کلیفورنیا

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا