ما از هجرت بسیار آموختیم. به بزرگترین کتابخانه ها دسترسی حاصل کردیم و امروز. مردم در اثر تحقیقات مطالب جدید را به نشر سپردند
درین جای شک نیست که مرحوم اعلیحضرت امان الله. استقلال سیاسی را بدست آورد و اما حالا که اوضاع و احوال صد سال پیش را مطالعه می کنیم خودش باعث شد که استقلال افغانستان. بعد از سقوط او مصالحه شود و افغانستان. به نحوه دیگری زیر یوغ انگلیس ها قرار گرفت و آنها نادر خان را به قدرت رساندند
ما مردم افغانستان بسیار مردم إحساساتی و هیجانی هستیم و عمیق موضوعات را بررسی نه می کنیم.
اشتباه اول مرحوم. تنها در عجله کردن او در امور نبود. که اکثرا می نویسند . اشتباه اول یک تفاهم کلی بین مذهبیون و دولت بود که به وجود نیامد . دوم در دوران سلطنت برای مدنی سازی افغانستان کاری صورت نگرفت و تا امروز افغانستان. در آتش قوم گرایی و قوم پرستی می سوزد . آزادی قربانی دارد و به مشکل گرفته میشود. . ما زود این آزادی را از دست دادیم و اعلیحضرت نباید سلطنت را به برادرش میگذاشت. مرحومی برای یک دولت مقتدر کار نکرد و دولت مقتد ر با یک قوای نظامی قوی به وجود می آید که تا امروز. ما نداریم و اگر پسان چیزی داشتیم با کشور های همسایه برابری کرده نمی توانست. اشتباه سومی این بود که به سخن اتاترک گوش نداد که اول باید قوای نظامی قوی داشته باشد تا مخالفین را سرکوب کند.
اشتباه بسیار خراب دیگر کرد که بعد از شورش های سمت شرقی کشور به. گفت شورشیان کرد و از روش های خود که زیر دست گرفته بود برگشت کرد و این موقف سیاسی او را بسیار ضعیف کرد. گاندی هند را به یاد بیاورید که یک وجب از موقف سیاسی خود در وقت آزادی هند برنگشت . وقتی یک عده مردم مخصوصا مردم هزاره. از او پشتیبانی کردند باید از قندهار برمیگشت و یا تخت است یا تابوت دوام میداد.
بعد از صد سال همان إیزار است و تنبان و نصوار است . بعد از صد سال ازدواج نامشروع قوم و مذهب قوی تر شد چنانچه مرحوم صبغت الله که جدش امان الله را از پای درآورد او برای اشرف غنی استخاره کرد. در ین صد سال ایران و پاکستان دسترسی به بمب هسته ای دارند و ما هیچ نداریم . وقتی آزادی گرفته میشود باید مردم روز به روز به پیشرفت می بودند و اما چون آزادی ما مانند آزادی امریکا اصولی سمنت نشده بود همه چیز را از دست دادیم به سرحد که همان متعصبین دیوبندی صد سال پیش که مرحوم امان الله را از پا انداختند. امروز صد سال بعد توسط همان انگلیس به قدرت میرسد.
انقلاب فرانسه کشور را به کجا رساند. انقلاب امریکا کشور را به کجا رساند و استقلال افغانستان به کجا رسیده است. نا گفته نماند مرحوم امان الله برای حصول استقلال افغانستان. در مورد خط دیورند خاموش ماند که امروز جز رسمی خاک پاکستان است. حقیقت تلخ است و اما همین است که من از تاریخ آموختم . من هنوز هم به این فکر هستم که کدام آزادی ؟ ما آزادی نداریم و از روی احساسات. داد و فریاد می کنیم.
