یادی از استاد محمد یونس مشهور به متخصص کیمیا
به مناسبت روز بین المللی سواد آموزی ( هشتم ماه سپتامبر ٢٠١٨) این نوشتار را به روح پدر مرحومم استاد محمد یونس مشهور به متخصص کیمیا که در سال ١٣٣٨ هجری خورشیدی طرز سواد آموزی خودش را به نام “أصول یونس ” بنیاد گذاشت تقدیم میدارم. أصول یونس با اینکه در آن زمان ارگان دولتی جزئی ترین همکاری نمیکرد توانست هزاران شهروند را باسواد سازد. أصول یونس از مصرف شخصی به طبع می رسید و کورس ها به همکاری شاگردان استاد که در دوائر شغل رسمی داشتند دایر میشد و در ظرف شش ماه شاگرد باسواد میشد . مرحوم متخصص یک علاقه ای عجیب به سواد آموزی مردم داشت و عقیده داشت که همه بدبختی افغانستان از بیسوادی است چنانچه بنده عقیده دارم که در کنار بیسوادی ندانستن أصولی و علمی دین اسلام در یک کشور مسلمان باعث بدبختی شده است .
یکی از اساسات عمده یک جامعه ای مدنی با سوادی مردم است که متاسفانه در کشور های اسلامی و کشور زادگاه ام افغانستان توجه جدی نشده است. دلایل اینکه چرا علما و دولت نه میخواستند تا مردم با سواد شوند خارج از حوصله این نوشتار است که در یک مقاله دیگر تشریح خواهد شد. أصول یونس بار بار در کابل به نشر رسید . نه تنها که کوشش به عمل میآمد تا مردم باسواد شوند خارجیان مقیم کابل در دهه دموکراسی یعنی ١٩۶٣ الی ١٩٧٣ میلادی توسط مرحوم متخصص زبان فارسی را می آموختند. در آن زمان یگانه استاد که با خارجیان مقیم کابل زبان فارسی و فرانسوی را کار میکرد مرحوم استاد محمد یونس مشهور به متخصص کیمیا بود. نیومن سفیر امریکا در افغانستان در آن زمان و همچنان سفیر جاپان در کنار دیگر اعضای دیپلوماتیک شاگردان مرحوم استاد محمد یونس بودند .
چون سعی و تلاش برای سواد آموزی مانند امروز از طرف دولت جدی گرفته نمیشد ، تلاش های سواد آموزی نتوانست به شکل ملی روی دست گرفته شود. محمد یونس متخصص در سال ١٩٨١ میلادی در شهر زادگاه اش کابل داعی اجل را وداع گفت و به آرزوی خود که یک افغانستان باسواد بود نرسید. امروز افغانستان زیاد تر از شصت در صد بیسواد دارد.
کتاب أصول یونس به همت فرزندش پروفیسور محمد شفیق یونس در کشور فرانسه به یاد و بود پدرش و روز بین المللی سواد آموزی در سال ١٣٩١ خورشیدی ( ٢٠١٢ میلادی ) توسط نشرات بامیان در فرانسه به تعداد پنجصد جلد تجدید چاپ شد . بدین وسیله از جناب پروفیسور شفیق یونس برای این خدمت نشر أصول یونس قدردانی میکنم.
در سفر اخیر که در محفل رونمایی کتاب جناب نصرالدین سلجوقی در لندن داشتم صحبت در مورد سواد آموزی با جناب داکتر عثمان نورزایی داشتم و به این نتیجه رسیدیم که سواد آموزی باید زیاد تر جنبه فرهنگی داشته باشد. یعنی ما در کنار سواد آموزی فرهنگ والای اسلام را هم تدریس کنیم. این کار در أصول یونس تا اندازه ای صورت گرفته است نه به شکل یک میتود یا طرز درسی سوآد آموزی فرهنگی یا cultural literacy. طور مثال وقتی ما حرف ظ را تدریس می کنیم باید برای تمرین از لغت نظافت استفاده کنیم و فرهنک نظافت را تدریس کنیم اینکه نظافت نصف ایمان است . بدین ترتیب شاگرد هم باسواد میشود و هم فرهنگ اسلامی میداشته باشد. مطالعات نشان داده است که یک عده مراکز خیریه در افغانستان زیاد خدمت کرده اند و یک عده شاگردان باسواد شده اند و اما این شاگرادان فاقد فرهنک اسلامی است . یکی از دساتیر حضرت محمد ( ص) است که باید هر مسلمان ده نَفَر دیگر را با سواد سازد. هدف رسول کریم ( ص) تبلیغ فرهنگ اسلام بود نه تنها نوشتن و خواندن .
داکتر عثمان نورزایی که به همکاری برادران گرامی اش انجمن ادبی دیار دارا و مرکز خیریه داکتر محمد عثمان نورزایی را بنیاد گذاشتند و درین چهارده سال اخیر در قریه غوریان هرات خدمت میکنند ؛ به تفاهم رسیدیم که سواد آموزی فرهنگی نوشته شود و در غوریان تطبیق گردد. من وعده کردم که این میتود درسی را به رشته قلم در آورم و به زبان های پشتو و ازبکی هم ترجمه شود تا ما بتوانیم کمکی به مردم خود از طریق سواد آموزی کرده باشیم .
روح مرحوم محمد یونس متخصص کیمیا شاد و بهشت برین جایش باد!
