چیست تاریخ ای ز خود بیگانه یی داستانی، قصه یی، افسانه یی
این تــرا از خویشتن آگه کند آشنای کار و مرد ره کند
روح را سرمایه تاب است این جسم ملت را چو اعصاب است این
(اقبال لاهوری)
کتاب افغانستان در پنج قرن اخیر، برای بیست و ششمین بار بچاپ رسیده است.
نویسندۀ محترم و دانشمند میرمحمد صدیق فرهنگ در چاپ اول کتاب چنین عرض سپاس میکند:
“در تهییهء مطالب این کتاب و معرفی منابع آن یک تعداد از دوستان فاضل و صاحب نظر با این جانب کمک کرده اند. در حالی که مراتب سپاسگزاری خود را به همه آنان تقدیم می نمایم؛ وظیفهء خود میدانم تا ازهمکاری صمیمانهء دوستم آقای«محمد قوی کوشان» که دست نویس کتاب را با حوصله مندی و دقت تایپ کرده و در ضمن آن مرا از نظریات ارجمند شان مستفید ساخته اند؛ بخصوص یادآوری و تشکر کنم.”
بعد از چاپ اول، این کتاب در پاییز1371 ازطرف چاپ صدر در قم ایران به زینت طبع آراسته شد که طرف علاقهء تشنگان حقیقت پو قرار گرفت و به زودی کمیاب شد وبازهم زیرچاپ رفت. به همین ترتیب درمدت بیست و هشت سال تا امروز بیست وشش بار بدسترس علاقمندان در سراسر گیتی قرار گرفت. چاپ بیست وششم با صحافت عالی از طرف انتشارات شاهمامه که در هالند است، عرضه شده است.
سخنی راخوب بیاد دارم که باری از بزرگمرد شهید راه وطن، محمدهاشم میوندوال شنیدم او گفت: “در حق مردم ما مظالمی را روا داشته اند، که اکثریت خبر ندارند». مرحوم فقید محمد نجیم آریا معین وزارت اطلاعات و فرهنگ گفت:
” وقتی جریدهء نوبه کار آغاز میکرد جهت اجازه گرفتن آن نزد محمد هاشم میوندول آنزمان وزیراطلاعات و فرهنگ میرفتم خوشی برای شان دست میداد و از ذوق خبرآنرا بدست خود مینوشتند. چرا در زمان حکمرانی خاندان دیره دونی آنقدر سانسور بود که نسبت نشر کتاب افغانستان درمسیر تاریخ وزیر مطبوعات عبدالروف بینوا برطرف شد و اولین سبب برانداختن حکومت میوندوال را ریختند امروز که الحمدالله قید وقیودی نیست ودانشمندان ما که خاطراتی درسینه دارند یا ازمردمان درد دیدهء ما که دیده یا شنیده اند روی کاغذ می آورند قسما با تصویر و اسناد و هموطنان خود پیشکش می کنند، مردم از مظالم و موضوعات قبلی اطلاع حاصل میکنند. از آن جمله خردمند مردی چون استاد محمد نصیرمهرین است که عمری شریفش درتدریس وتحقیق گذشته وبرای اطلاع دهی از گذشته های وطن مردم زحمت می کشد. چاپ بیست وششم کتاب أفغانستان در پنج قرن اخیر نیز زیر نظر وی صورت گرفت است که جناب سید ضیأ فرهنگ در مقدمۀ چاپ اخیر از ایشان به نیکویی یاد میکند. جناب مهرین در تصحیح و بازنگری آثار نویسندگان همکاری بیدریغ و افتخاری نموده اند.
معلوم است که مناسبات شهید میوندوال و مرحوم فرهنگ حسنه نبود، با آنهم مرحوم فرهنگ با وجدان پاکیزه، واضح بیان میدارد که در حق میوندوال ودیگر هموطنانی ک با ایشان دستگیر و زندانی شدند، ظلم شده است.
اینجانب چاپ بیست وششم افغانستان در پنج قرن اخیر و کتاب جفای بزرگ را برای هموطنان و حقیقت جویان وطن مبارک میگویم. در بارهء کتاب جفای بزرگ بعداً بیشتر می نویسم.
