با آنکه شاید هیچ فرد یا گروهی در افغانستان از اثار مخرب جنگ و خشونت چهار دهه‌ای افغانستان در امان نمانده باشد، اقلیت‌های مذهبی و نژادی در چنین شرایطی آسیب پذیرتر بوده‌اند.
از جمله تمام گروه‌های مذهبی و قومی ساکن در افغانستان، هزاره‌ها شاید از زمان تشکیل جغرافیایی سیاسی کنونی مورد بیشترین تبعیض در حقوق انسانی خود قرار گرفته‌اند.
قوم هزاره یکی از چهار پرجمعیت‌ترین قوم افغانستان خوانده می‌شود. اکثر مردم هزاره در این کشور پیروان مذهب جعفری هستند، مذهبی را که قانون اساسی افغانستان در ۲۰۰۴ به رسمیت شناخت.
پس از سقوط طالبان و تشکیل دولت کنونی، نقش هزاره‌ها در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی افغانستان گسترش یافته است، اما شماری از مردم هزاره به این باور هستند که در این مدت، آنها هیچ گاهی تا این حد از دولت “بیرون انداخته نشده‌اند”.
ادامه جنگ در افغانستان با وجود کمک‌های بی‌پیشینه‌ای خارجی، مانع اصلی توسعه در این کشور عنوان شده، جنگی که ظاهرا کور است و قوم و مذهب و نژاد را نمی‌شناسد.
اما، در سه سال گذشته، غرب کابل که اغلب جمعیت آن شیعه‌نشین هستند، به طور هدفمند و مکرر شاهد وقوع حملات انتحاری مرگباری بوده است.
در تازه‌ترین رویداد، یک مرکز آموزشی در غرب کابل هدف حمله انتحاری قرار گرفت و بیش از ۳۴ غیرنظامی کشته شدند. اکثر از کشته‌شدگان دانش‌آموزانی بودند که برای کنکور سراسری آمادگی می‌گرفتند. داعش یکبار دیگر مسئولیت حمله بر این اقلیت مذهبی را بر عهده گرفت.
داعش و هدف گیری هزاره ها در افغانستان
گروه موسوم به دولت اسلامی یا داعش تأسیس “شعبه خراسان” خود را که نامی قدیمی برای افغانستان و مناطق اطراف است، در ژانویهجنوری ۲۰۱۵ اعلام کرد. این اولین باری بود که داعش رسما در خارج از جهان عرب گسترش پیدا کرد.
داعش مرگ‌بارترین حملات خود را در پایتخت کابل انجام داده است. تمام این حملات اقلیت مسلمان شیعه را هدف گرفته بودند.
این گروه مسئولیت برخی از حملات در دیگر بخش‌های کشور را نیز به عهده گرفته است و غیرنظامیانی شامل سران قبایل و علمای دینی مخالف ایدئولوژی افراطی را به قتل رسانده است.
مقام‌های پیشین و برحال امنیتی افغانستان همواره گفته‌اند که در عقب حملات به شیعیان کابل شبکه حقانی قرار دارد، شاخه عملیاتی و تندرو طالبان که گفته می‌شود شیعیان را “مسلمان نمی‌دانند”.
دولت برای تهدید به شیعیان چه تدابیری گرفته است؟
حکومت افغانستان از حساسیت موضوع ظاهرا اگاهی داشته و پس از هر حمله انتحاری، در خبرنامه‌ای گفته است که “تروریستان نمی‌توانند با این گونه اعمال جنایت کارانه خود در میان مردم افغانستان تفرقه مذهبی ایجاد کنند”.
در باره اینکه دولت چه تدابیری را برای حفاظت از جان شیعیان افغانستان به ویژه در کابل اتخاذ کرده، از یک مقام پرسیدم:
تصور حاکم در میان مردم غرب شهر هم این است که خود را بی‌دفاع در برابر حملات داعش می‌بینند. هرچند از شروع محرم امسال دولت به کمک دسته‌های خودجوش امنیتی در این منطقه آمد، اما این همکاری ظاهرا باعث شده که داعش توجه‌اش را به اهداف آسان‌تر متمرکز کند.
به باور شماری از هزاره‌ها، کاهش حضور افراد موثر این قوم در این دستگاه‌های امنیتی آنها را در برابر حملات داعش و دیگر گروه‌ها به شدت آسیب پذیر ساخته است. برخی بیرون شدن ژنرال مراد علی، معین ارشد امنیتی وزارت داخله از این وزارت‌خانه را به افزایش نآمنی در مناطق شیعه‌نشین ربط می‌دهند.
جرایم جنگی یا نسل کشی هزاره‌ها؟
سازمان عفو بین الملل، حمله دو روز پیش به دانش آموزان در غرب کابل را “جنایت جنگی” دانست و افزود که افغانستان و به طور خاص پایتخت آن به هیچ وجه امن برای غیرنظامیان نیست.
شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی هدف قرار دادن مکرر و هدفمند این گروه در کابل را “نسل کشی” خوانده‌اند. این عده افراد مدعی هستند که “با قتل عام مردم هزاره و یا کوچ دادن آنان به مناطق دیگر یا بیرون از مرزها، این مناطق را در کنترل خود بگیرد”.
دیوان کیفری بین المللی که افغانستان از سال ۲۰۰۳ عضو آن است، نسل کشی را چنین تعریف می‌کند: اگر قصد نابودی تمام یا بخشی از یک گروه ملی، قومی، نژادی یا مذهبی باشد، جنایت نسل کشی نامیده شود.
عده‌ای هم از تقابل سنت و مدرنيته سخن می‌زنند. جواد فاخری در فیسبوک خود نوشته است: “این بار هزاره‌ها با شیوه جدید زندگی و با عنوان شهروندی وارد میدان شده‌اند؛ شیوه‌ای که برتری را نه در سلاح و لُنگی و کرسی، بلکه در مدنیت، فرهنگ و دانایی می‌دانند. دشمنی که پایه‌های قدرت و شوکتش بر زندگی بدوی و سنت‌های قبیله‌ای استوار است، از این شیوه می‌هراسد.”
سرکوب اقلیت مسلمان روهینگیا در میانمار تحت عنوان «پاکسازی قومی» است.
با توجه به تجربیات
قانون بین المللی تاکنون پاکسازی قومی را به عنوان جرم جداگانه نشناخته، از جمله جنایات ضد بشریت، جرائم جنگی و حتی نسل کشی می‌دادند و تعریفی مشخصی از آن ارائه نشده است. آنچه که چند قطعه نامه سازمان
پاکسازی قومی به معنی یکنواخت سازی قومی یک منطقه از طریق انتقال اجباری و سازمان یافته افراد متعلق به گروه قربانی از آن منطقه می باشد.طبق حقوق بین الملل کیفری،مفهوم پاکسازی قومی از یک طرف با جنایات علیه بشریت (تبعید و انتقال اجباری) و از طرف دیگر با نسل کشی مرتبط است.
The violence and war has taken a lot from everyone of us! However, one ethnic group is specifically targeted in #Afghanistan. #Hazara community. This is a genocide. #KabulBlast #DashtBarchi pic.twitter.com/yJ4vd4xy8T
— Omaid Sharifi (@OmaidSharifi) August 16, 2018
سرکوب اقلیت مسلمان روهینگیا در میانمار تحت عنوان «پاکسازی قومی» است.
با توجه به تجربیات
قانون بین المللی تاکنون پاکسازی قومی را به عنوان جرم جداگانه نشناخته، از جمله جنایات ضد بشریت، جرائم جنگی و حتی نسل کشی می‌دادند و تعریفی مشخصی از آن ارائه نشده است. آنچه که چند قطعه نامه سازمان
پاکسازی قومی به معنی یکنواخت سازی قومی یک منطقه از طریق انتقال اجباری و سازمان یافته افراد متعلق به گروه قربانی از آن منطقه می باشد.طبق حقوق بین الملل کیفری،مفهوم پاکسازی قومی از یک طرف با جنایات علیه بشریت (تبعید و انتقال اجباری) و از طرف دیگر با نسل کشی مرتبط است.
