افغانستان بعد از سقوط نظام متحجر طالبان در ٢٠٠١ اگر دو موفقيت بزرگ داشته باشد، يكي فعاليت هاي مدني/ مطبوعاتي”١” وديگري اقدامات نسبتا ناموفق جهت تقويت حكومت داري با ثبات است. به ناموفق بودن حكومت داري نمي پردازم، اين بحث مستلزم مقاله اي جدا گانه است.
چند نكته در مورد فعاليت هاي مدني:
مطبوعات افغانستان با وجود انتقادات كه متوجه انها است در مقايسه با مطبوعات كشور هاي همسايه ومنطقه پله هاي بلندي را پيموده است ودر وضعيت خوبي قرار دارد. اگر بخواهيم فعاليت مدني/ مطبوعاتي با دموكراسي ها با ثبات جهان مقايسه كنيم راه دور ودرازي فرا راه ما قرار دارد.
فعاليت هاي مدني/ مطبوعات در چند سال اخير رونق قابل توجه داشت، رسانه ها رشد وظرفيت قابل ملاحظه دارند وفعالين مدني در جهت نهادينه سازي نهاد ها ورشد شخصيت هاي مستقل مدني گام هايي برداشتند، در افغانستان بي سابقه بود.
در سال هاي گذشته نهاد هاي مدني باوجود چند دستگي به نحوي، هر نهاد از قومي يا گروهي به شكل اعلان نا شده متاثر بود، در موارد حساس بسيج شدند واقدم مشرك انجام شد؛ مانند حضور در جلسه لندن و دادخواهي براي قتل مظلومانه زنده ياد فرخنده.
چالش هاي فرا راه نهاد هاي مدني وجود دارد؛
الف: مطبوعات :
١- استقلال مالي
٢- امنيت فعالين رسانه ها
٣- مصونيت وضمانت كاري كارمندان رسانه ها
٤- همكاري بيشتر جهت تقويت قانون پذيري و فرهنگ شهروندي.
٥- تقويت بيشتري ظرفيت هاي مسلكي
ب: فعاليت مدني :
١- تقويت وهماهنگي نهاد ها وشخصيت هاي مستقل مدني
٢- طرح طرزالعملي در مطابقت با فعاليت هاي جهاني مدني جهت شناسايي نهاد ها وشخصيت هاي مستقيل مدني و جلو گيري از نفوذ خزنده دولتي در نهاد ها وفعاليت هاي مدني
٣- ايجاد يك نهاد هماهنگي به سطح كشور
٤-جلسه اي بورد رهبري وتصميم گيري نهاد واحد مدني سال يك بار.
٥- فعاليت وحمايت هاي بشري وداد خواهانه اي مدني افغانستان شمول.
٦- گزارشات ربع وار و سالانه به مردم ارايه گردد.
از فعاليت ها مدني / مطبوعاتي نسبتا راضي ام اما اگر بحث نقد به ميان ايد خالي از مشكلات نيست، در مواردي بالاتر از حد توجه شد و در مواردي توجه لازم صورت نگرفت.
يكي از مواردي كه نهاد هاي مدني/ مطبوعاتي به ان توجه نكردند، قباحت زدايي از طالبان/ تروريستان است. افراد در داخل وبيرون نظام طي سال هاي اخير امدند طالبان را برادر خطاب كردند، غير مستقيم طالبان وفرهنگ طالبان را وارد بخش هايي نظام نمودند و جايگزين كارمندان نسبتا مسلكي نظام نمودند، نهاد هاي مدني خاموش بودند. صد ها تن از كدر ها، و متخصصان را سراغ داريم كه در اثر طالب پروري، بي عدالتي وسياست هاي قومي زمامدران بعد از طالبان از كشور فرار كردند، نهاد هاي مدني خاموش بودند. تا هنوز نهاد هاي مدني/ مطبوعاتي درين موارد اقدامات كافي ننموده اند.
يك مورد اخير بعد افشاي مرگ زبونانه ملا عمر بعد دو سال و چند ماه توسط بادارش اي اس اي بود، تعداد از هوداران طالبان وتروريستان كه عملا از نهاد هاي دولتي مانند شوراي عالي صلح معاش بلند در يافت مي كنند پشت ميز خطابه اي دولتي براي قاتل هزاران شهروند بي گناه اين سرزمين رجز خواني كردند. تا هنوز نهاد هاي مدني در مورد عكس العملي لازم انجام ندادند.
من پيشنهاد مي كنم، نهاد هاي مدني داد خواهي كنند تا افرادي كه در جلسه اي رجز خواني رهبر تروريستان وقاتلان صد ها انسان مظلوم شركت كرده اند از نهاد هاي دولتي بر طرف ومورد پيگرد حقوقي قرار گيرند.
١- منظور مطبوعات مستقل است.
اگر دقیق شویم میبینیم که درافغانستان فعالیت بنیادهای مدنی نسبت به فعالیت گروهای افراطی مذهبی وخرافی خیلی ضعیف بوده است و ضعیف میباشد. گروهای مذهبی صادر شده از پاکستان در گمراهی مردم خیلی موفقانه کار نموده اند در حالیکه آنها دین اسلام را به بیراهه کشانده اند. بنیاد های مدنی درقدم اول باید با رهبری دولتی کار نمایند و آنهارا تشویق نمایند تا از امکانات دولتی در محدود ساختن فعالیتهای گروه های صادر شده از پاکستان استفاده نمایند. این کار دولت هم بنفع دین و هم بنفع مردم میباشد.
یک چیز عرض شود و آن اینکه افغانستان فعلا” به یک موتری میماند که دریور آن آنرا به بیراهه میبرد، در چقری ها و درکند و کپل می اندازد. سواری های موتر و یا راکبین موتر هرچند چیغ و داد میزنند که ای دریور، ای موتر ران یک کمی عقلت را بکار بانداز و چشمت را باز کن این بیراهه است لطفا “سرک راست را تعقیب نما. دیوانه شدی؟ مارا جو جو نمودی. ولی موتر ران به حرف کسی گوش نمیدهد و راه خود در بیراهه دوام میدهد. نهاد های مدنی هم در همین موتر سوار است. هرچه چیغ بزند دریور گوش نمیدهد. بنآ” نقش دریور خیلی تعین کننده و مهم میباشد. اینکه رئیس جمهور ما کل قدرت دولتی را در اختیار گرفته و کشور را به لبه پرتگاه میبرد، از دست نهادهای مدنی چه خواهدشود. مهم آن بود که در انتخاب دریور تمام زور و توان خودرا بکار میبردید. و یک دریوری که به اصالت عقل و حقیقت اهتمام میداشت انتخاب مینمودید. رئیس جمهور خود میگوید که طالب را از زندانها رها میسازم. حق دارد مخالف سیاسی باشد، …وغیره. معلومدار که فاتحه خوانی کسیراکه نوکر استخبارات پاکستان بوده و هزاران هموطن خودرا بقتل رسانده و وتمام هست و بود کشور را در خوش خدمتی به پاکستان به خاک برابر ساخته است، اجازه میدهد.
اگرهیت رهبری نهادهای مدنی طور دموکراتیک از طرف اعضای این نهادها طور مستقل و بدون نفوذ دولت، انتخاب گردند، شاید بهبودی قابل ملاحظه ای در کار این نهادها بوجود آید. استقلال مالی میدان وسیعی را برای انجام فعالیت های مثمر نهادهای مدنی مساعد و مهیا کرده میتواند. دولت باید در تامین نیاز مالی نهادهای مدنی سهم بگیرد و سهم دولت باید توسط قانون معین شود تا اراکین دولت نتواند بخاطر تامین نیاز های مالی اعمال نفوذ نماید.