نخستين پيمان استراتژيك افغانستان با يك كشور خارجي در حالي به امضا رسيد كه منطقه به شكل بيسابقهیي درگير منازعات و مناسبات تنشزاي سياسي و ديپلماتيك شده است. آغاز اين تنشها، به موضعگيريهاي پاكستان در قبال مبارزه با تروريزم برميگردد كه در مجموع، جامعهی جهاني را نسبت به عملكرد دوگانهي اين كشور به شدت متأثر كرده است.
ايالات متحد امريكا در حال بازنگري سياستهاي خود در برابر اين كشور است و با انتقادهاي شديد تلاش دارد كه پاكستانيها را به برچيدن پايگاههاي گروههاي تندرو و مخرب وادار كند.
موقعيت سياسي پاكستان در حال حاضر، بدتر از هر زمان ديگري است و اين كشور سعي دارد با رويكردهاي فريبكارانه، برخي از كشورهاي منطقه را به حمايت از خود بكشاند. سفرهاي مقامهاي پاكستانی به روسيه، ايران و چين نشان ميدهند كه اين كشور متوجه وضعيت متزلزل خود در منطقه شده، ولي نميخواهد
به آساني شكست سياستهاي خود را بپذيرد. البته در اين ميان، افغانستان با امضاي پيمان استراتژيك با هند، وارد مرحلهي تازهیي از مناسبات منطقهاي و بينالمللي خود شده و بدون شك در كنار امتيازهايی كه اينگونه مناسبات ميتوانند داشته باشند، آسيبهایي را نيز متوجه كشور ميسازند.
هرچند مقامهاي پاكستاني از بيتأثير بودن امضاي اين پيمان سخن گفتهاند و رييسجمهور كرزي هم در كنفرانس خبري خود در هند تلاش كرد كه با برادر خواندن پاكستان، اين كشور را متقاعد كند كه امضاي پيمان استراتژيك با هند، منافع پاكستان را با خطر مواجه نميكند؛ ولي به نوشتهي رويترز از حالا پاكستانيها در فكر چارهجويي و تلافي اين وضعيت هستند.
افغانستان نخستين پيمان استراتژيك را با كشوري به امضا رساند كه دشمن عنعنهاي پاكستان در منطقه به شمار ميرود و بارها پاكستانيها از نفوذ هند در افغانستان هشدار دادهاند. پاكستان وقتي حضور غيرنظامي هند را در افغانستان برنميتابد و نسبت به نمايندگيهاي سياسي اين كشور در افغانستان چنين حساس است، چگونه ميتواند امضاي پيمان استراتژيك را در تقابل با منافع خود تعبير نكند؟
پاكستان در واقع قرباني سياستهاي نظاميگرانهي خود در منطقه شد كه تلاش ميكرد همچنان به عنوان «ژاندرام» در مناسبات منطقهاي باقي بماند.
پاكستان فراموش كرده که حدود دو دهه ميشود كه جهان با جنگ سرد وداع گفته و اين كشور نميتواند نقشي را كه در سالهاي جنگ سرد داشت، همچنان داشته باشد. بهترين نمونهي شكست اين سياست، در مبارزه با تروريزم و بنيادگرايي مذهبي خود را نشان داد كه نميتوان با بيثباتسازي منطقه، همچنان به هژموني در مناسبات قدرت ادامه داد.
پاكستان در يك دههي گذشته، بدترين موضعگيري را در قبال افغانستان از خود بروز داد. این کشور دقيقاً تلاش ميكند كه از ضعف افغانستان به عنوان حربهیی براي باجگيري از غرب و مداخله در امور داخلي كشور ما سود ببرد.
اما حالا ديگر آبها از آسياب افتاده و اين كشور خود به همان چالهیي افتاده كه آن را براي افغانستان حفر كرده بود. غرب در حال حاضر به شدت نگران خطر پاكستان شده و ميداند كه موجوديت سلاحهاي هستهاي در كشور بيثباتي چون پاكستان، ميتواند به تهديدی جدي علیه منافع آن تبديل شود.
برخي از تحليلگران غربي حتا پاكستان را خطري جديتر از ايران براي خود توصيف كرده و مدعي شدهاند كه اين كشور به آساني ميتواند دست به استفاده از سلاحهاي اتمي ببرد. به همين دليل پاكستان تلاش ميكند كه مناسبات امريكا و افغانستان بر سر مسايل استراتژيك منطقه، تنشزا باقي بماند و پيمان استراتژيك ميان دو كشور كه احتمال ايجاد پايگاههاي نظامي امريكا در افغانستان را فراهم ميكند، به نتيجه نرسد.
اما افغانستان با امضاي نخستين پيمان استراتژيك با دشمن منطقهاي پاكستان، اين كشور را دچار بهتزدگي كرد و بدون شك، اثرات آن را ميتوان در روزهاي آينده، هم در مناسبات سياسي و هم در ناامنيهاي افغانستان، شاهد بود. ولي آيا راه ديگري هم براي افغانستان وجود داشت؟ آيا بازهم بايد به سياست تضرع و التماس با پاكستان ادامه ميداد؟
بدون شك كه پاسخ آن، منفي است و نه تنها كه تغيير در سياستهاي كشور از امروز، بلكه از آغاز مداخلات پاكستان در امور داخلي ما به عنوان يك ضرورت مطرح بوده است. اگر ده سال پيش افغانستان با روحيهی فعلي در مناسبات خود عمل ميكرد، بدون ترديد كه اينهمه مشكل فراراه كشور در عرصهي امنيت و بازسازي وجود نميداشت.
از سوي ديگر، امضاي نخستين سند استراتژيك با يك كشور قدرتمند در منطقه، به هيچ صورت بازنگري در سياستهاي داخلي و وارد كردن تغييرات و اصلاحات را منتفي نميسازد. افغانستان همگام با تغيير در سياستهاي منطقهاي خود، به خانهتكاني شديد داخلي هم نياز دارد.
هنوز عناصر و افرادي در درون دستگاه نظام به عنوان ستون پنجم دشمن براي استخبارات بيگانه فعاليت ميكنند و اين موضوع ميتواند بهشدت به كشور آسيب بزند.
نفوذ آي اس آي در ارگ رياست جمهوري، موضوعی پوشيده نيست و از ديرزماني به عنوان يك خطر گوشزد شده است. بازداشت يك گروه تروريستي از دانشجويان و استادان دانشگاه كابل كه يك محافظ رياستجمهوري هم شامل آنهاست، نشان ميدهد كه آي اس آي چقدر در درون نظام نفوذ دارد.
و سخن آخري اينكه متوجه سياستهاي پاكستان در قبال افغانستان بايد بود؛ زیرا اين كشور همانند یک مار زخمي پس از اين ميتواند بسيار خطرناك باشد. در سياست برادري وجود ندارد، همانگونه كه در طول اين سالها پاكستان ما را برادر خود ندانسته است.
___
برگرفته از ماندگار
