طي هفته هاي اخير همه روزه خبر بازداشت و دستگيري رهبران طالبان در پاكستان، به نشر مي رسد. اين بازداشت ها شامل عمده ترين فرماندهان طالبان و اعضاي فاميل ملا عمر و دستياران و مشاوران وي مي شود.
در ميان چهره هاي كه اخيرا بازداشت شده اند، مي توان از افرادي چون ملا برادر، ملا عبدالكبير، آغا جان معتصم و حاجي آخند زاده نام برد. در طي 9 سال گذشته، موج دستگيري هاي اخير به اين پيمانه از رهبران طالبان بي سابقه بوده است. اقدام هاي اخير حكومت پاكستان در دستگيري رهبران طالبان از چند جهت قابل بررسي است.
1. بازداشت رهبران طالبان در پاكستان نشان مي دهد كه اين افراد از گذشته هاي دور در اين كشور به سر برده و مقام هاي پاكستاني نيز از محل آنان آگاه بوده اند. حكومت پاكستان طي دهه هاي اخير تلاش كرد تا با استفاده از گروه طالبان به اهداف مهم سياسي ـ نظامي خود در منطقه دست يابد. اكنون به نظر مي رسد كه زوال سياسي نسل گذشته رهبران طالبان، فرا رسيده است. حكومت پاكستان اكنون با بازداشت اين عده از رهبران طالبان چند هدف را دنبال مي كند. نخست اين كه به طالباني كه خارج از مجراي دستگاه استخباراتي پاكستان با حكومت افغانستان وارد عمل مي شوند، هشدار مي دهد كه در صورت تخلف، سرنوشت آنان را در معامله سياسي معلوم خواهد كرد. در كنار اين، اين بازداشت ها به ملا عمر نيز پيام روشن دارد. اكنون ملا عمر ناگزير است كه بيش از گذشته در خدمت پاكستاني ها باشد. ملا عمر اكنون به خوبي مي داند كه در صورت هر نوع سرپيچي از دستورهاي مقام هاي پاكستاني وي نيز از مخفي گاه اش خارج شده و احتمالا بر سرنوشت اش معامله خواهد شد.
2. ديدگاه دوم در مورد بازداشت هاي اخير اين است كه احتمالا پاكستاني ها در صدد يك حركت دوراني در نسل هاي جديد طالبان مي باشند. نسل جديد طالبان براي پاكستان بهتر مي تواند ماموريت انجام دهد. زيرا نسل قديم طالبان يا بر اساس تعلق هاي سابق سياسي و يا هم بر اساس قبيله هاي خورد و بزرگ با حكومت افغانستان رابطه برقرار مي كردند. اكنون نسل جديدي از طالبان به صحنه آمده كه فاقد اين وابستگي ها مي باشد. اين نسل نه خود را وابسته به تبار مي بيند و نه وابسته به جغرافياي معين و نه احزاب گذشته سياسي. اين نسل مي تواند فراتر از اين محدوده مبارزه نمايد و كمتر اسير وابستگي هاي خواهد شد كه ديگر رهبران شان شده اند. بنابراين با موج بازداشت هاي اخير نمي توان زياد اميدوار بود. زيرا اين بازداشت ها به طور سيستماتيك راه را براي نسل ديگر كه به مراتب متفاوت از نسل اول است، باز خواهند كرد.
با اين همه اكنون چند سوال اساسي مطرح است. نخست اين كه چرا رهبران غربي كه سال ها است به دنبال اعضاي عمده طالبان مي گردند، اين چهره هاي مهم را از نزد پاكستان مطالبه نمي كنند. گذشته از اين، آيا با حضور اين همه مقام هاي طالبان در پاكستان، باز هم مي توان گفت كه پاكستان مامن طالبان نبوده و اين كشور نقشي در حوادث افغانستان نداشته است؟
سوال مهم ديگري كه مي توان مطرح كرد، اين است كه چرا اين همه دستگيري ها بر وضعيت امنيتي در افغانستان تاثير ندارد؟
هنوز هم طالبان به عنوان يك قدرت مسلح تروريستي در مناطق مختلف مشغول جنگ اند و هر روز با راه اندازي عمليات پيچيده، وضعيت امنيتي در كشور را به چالش مي كشند.
انتظار اساسي اين بود كه اين دستگيري ها بر وضعيت موجود تاثيرات چشمگير و قابل ملاحظه اي را به همراه مي داشت، اما شواهد نشان مي د هد كه تا حالا كدام اثر جدي و ملموسي به همراه نداشته است.
