اسرار قدرت استالین

 

به مناسبت ۶۸ مین سالروز درگذشت  استالین!

شصت و هشت سال از درگذشت یوسف ویساریونویچ استالین می گذرد.

 استالین سیاستمدار با اراده، استوار و ثابت قدم، همچنان یکی از پایه گذاران کشور عظیم و قدرتمند شوراها و دولت کارگران و دهقانان در جهان بود.

درخشان ترین صفحات تاریخ اتحاد جماهیر شوروی با نام استالین پیوند ناگسستنی دارد.

صنعتی ساختن، جهش سریع در عرصه تعاونی کردن و پیشرفتهای فرهنگی در اتحاد جماهیر شوروی نمایانگر آن بود که دولت شوراها به یکی از کشورهای پیشرفته جهان تبدیل شده است، اجرای عدالت استالینی امکان پیروزی سوسیالیسم را در یک کشور ثابت کرد.

یوسف ویساریونویچ استالین(جوگاشویلی)، در۲۱ دسامبر ۱۸۷۹، در شهر گوری گرجستان، در یک خانواده کفاش بدنیا آمد. وی پس از پایان آموزش در مدرسه دینی شهر گوری در سال ۱۸۹۴، به دانشسرای مذهبی ارتدوکس تفلیس وارد شد و درجریان تحصیل، یک گروه مارکسیستی را رهبری می کرد.

انقلابی جوان، در سال ۱۸۹۸، به عضویت سازمان گرجستان حزب کارگری سوسیال دمکرات روسیه درآمد ودرعین حال، اولین عضو سازمان سوسیال- دمکرات گرجستان،مسامه ـ داسی بود. مدت دوسال در لابراتوار گیوفزیک گرجستان کارکرد.

استالین مدت زیادی با دقت مصروف آموزش اصول زندگی در پیرامون حیات شخصی خود شد و زبان انگلیسی و آلمانی را فرا گرفت.

«کاپیتال»، «مانیفست حزب کمونیست» و دیگر آثار مارکس و انگلس را خواند و با آثار ولادیمیر لنین آشنا شد. حوزه علاقمندیهای استالین بسیار وسیع بود. وی، فلسفه، اقتصاد سیاسی، تاریخ، علوم طبیعی را آموخت. آثار ادبی بزرگان ادبیات را مطالعه می نمود و شعر می سرود.

 استالین بدین ترتیب به یک مارکسیست تحصیل کرده تبدیل شد. به ابتکار وی، روزنامه برادزولا، اولین روزنامه مخفی سوسیال- دمکرات گرجستان، منعکس کننده آموزه های لنینی ایسکرا از ۱۱ سپتامبر سال ۱۹۰۱، انتشار یافت.

استالین اولین گامهای سیاسی را باعزم راسخ و توانائی فکری بخاطر  رسیدن به هدف برداشت. نزدیک ترین رفـقای وی، او را «کوبا» (عصیانگر) می نامیدند. استالین انقلابی، بمعنی واقعی کلمه، عصیانگر بود. وی بطور سیستماتیک به تمام ماورای قفقاز سفرکرد. اغلب به شهرهای باتومی، کوتائیسی، تفلیس و باکو سفر می نمود. سازمانهای موجود حزب را تحکیم می بخشید و سازمانهای تازه را تشکیل میداد. در بحثهای جدی باحضور عده زیادی شرکت می کرد و با تمام توان از مواضع بلشویکی دفاع می نمود و اوپورتونیسم را افشاء می ساخت.

اوج گیری مبارزات انقلابی- آزادیبخش کارگران قفقاز در آغاز قرن بیستم، سبب نگرانی شدید دستگاه تزاری گردید. دوره خفقان آغاز شد. در۵ اپریل ۱۹۰۲، استالین بازداشت شد. اما، نه این محرومیت از آزادی و نه پنج بار زندانی شدن بعدی،هیچ کدام نتوانستند در اراده وی که به حقانیت خود اطمینان داشت، خدشه ای وارد کند.

 استالین، سازماندهنده مبارزه سازمان یافته در قفقاز و رهبر شعبه روسی حزب کارگری سوسیال- دمکرات روسیه بود. سهم استالین به عنوان یکی از بنیانگذاران «پراودا»ی لنینی و همآهنگ کننده فعالیت های فرکسیونی بلشویکها در دومای دولتی به وی در بین رفقای همرزم اعتبار بزرگی بخشید. از زمان برگزاری کنفرانس چهارم حزب در سال ۱۹۱۲ در پاریس، وی به عضویت دائمی کمیته مرکزی حزب پذیرفته شد. در ماه فبروری ۱۹۱۷، بنابر توانایی به جمع فعالان سازمانده انقلاب اکتوبر پیوست و بمقام کمیسار خلق در اولین دولت کارگران- دهقانان برگزیده شد.

استالین از همان آغاز فعالیت سیاسی به هواداری از لنین برخاست و با درک نبوغ او، بدون تزلزل به این راه ادامه داد.

 استالین شجاعانه از اندیشه های لنین، بعنوان وسیله ای برای به زیر کشیدن حکومت مطلقه و برقراری حاکمیت مردم، دفاع کرد. زیرا حقانیت اندیشه های لنین در باره دیکتاتوری پرولتاریا، مسأله دهقانان، ساختمان سوسیالیسم در یک کشور را به اثبات رسانید و خلاقانه به پختگی  رسانید.

استالین سهم بزرگی در تنظیم سیاست ملی بلشویکی و تشکیل اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی داشت. لنین و استالین با همکاری و همفکری تنگاتنگ با یک دیگر در سالهای جنگ داخلی، دست به دست هم داده، ارتش سرخ را تشکیل، سازماندهی و تحکیم بخشیدند.

لنین در سپردن کارهای بزرگ و کوچک به استالین اعتماد می کرد، استعداد کاری وی را ارزشمند می شمرد و اغلب او را بعنوان سرمشق به دیگر فعالین حزب معرفی می نمود. لینن، می دید که استالین همیشه «بدون نارضایتی و بهانه گیری»،به انجام سخت ترین وظایف حزبی حاضر می شود، کار های دشواری را به وی می سپرد.

 دقیقاً بر اساس پیشنهاد لنین در ۱۹۲۲، استالین به حیث دبیرکل کمیتۀ مرکزی حزب انتخاب گردید.

ارزیابی بزرگ لنینی از استالین، یک واقعیت تاریخی بود، که هیچ یک از متخصصان علوم تاریخ در آن تردیدی بخود راه نمی دهند.

 پس از وفات ولادیمیر ایلیچ لنین، وی ۳۰ سال تمام دستگاه دولتی  قدرت بزرگ جهانی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی را رهبری کرد.

استالین هیچ گاه مبتکر تعقیب کلیسا و رهبران دینی آن نبود، هیچ گاه با طرح از میان برداشتن کلیسا و حذف دین، که از سوی رزمندگان بی خدا مطرح می شد، موافقت نمی نمود.

هدف اصلی سیاست اقتصادی استالین، تبدیل کشور کشاورزی به یک کشور پیشرفته صنعتی بود. دشواریهای بسیار بزرگی در راه صنعتی کردن یک کشور بزرگ،ویران شده و عقب مانده که از تزار روس به میراث مانده بود، وجود داشت.

در فبروری ۱۹۳۱ استالین درجلسه شورای عالی دولتی اتحادجماهیر سوسیالیستی شوروی به اشتراک کنندگان جلسه گفت:

کشور ما از لحاظ اقتصادی و پیشرفت صنعتی ۲۰۰ سال عقب مانده تر از کشورهای صنعتی و پیشرفته اروپا می باشد،هرگاه فاصله این ۲۰۰ سال را در طی ده سال طی نکنیم،ما را نابود خواهند کرد.

در این پیشگویی استالین فقط چند ماه تفاوت کرد ودر ۱۹۴۱ آلمان نازی، بخاطر نابودی دولت سوسیالیستی اتحاد شوروی، دست به حمله نظامی زد. 

 صنعتی کردن یک کشور نیاز به راه اندازی مجموعه کامل صنایعی دارد، که در روسیه تزاری اصلاً وجود نداشت. کشور به صنایع مدرن نظامی نیازمند بود. لازم بود تا کارخانه های ساخت ماشینهای کشاورزی که در روستاها اصلا دیده نشده بود، بوجود آید. همه این کارها، سرمایه گذاری هنگفتی می طلبید.

کشورهای سرمایه داری این سرمایه های هنگفت را از راه استثمار بی رحمانه زحمتکشان، از اشغال نظامی کشورهای دیگر و غارتگری بدست می آورند. اما، کشور شوراها بغیر از امکانات داخلی، هیچ منبع دیگری دراختیار نداشت. به همین سبب، با تکیه بر نیرو و امکانات خود، تلاش برای رسیدن به خودکفایی اقتصادی نمود، که ویژگی اصلی آن مدل استالینی توسعه روسیه می باشد.

استالین اصول اساسی صنعتی کردن اتحاد شوروی را تدوین کرد. با تحقق آن، سنگ بنای سیستم سوسیالیستی اقتصاد مردمی را گذاشت. به عقیده استالین، واقعیت صنعتی کردن، عبارت از توسعه صنایع سنگین و ماشین سازی بمثابه قلب آن بود. در سایه تحقق آنها بود که پایه های مادی سوسیالیسم تحکیم یافت و کشور از وابستگی به دنیای سرمایه داری، آزاد گردید.

سیاست اقتصادی استالین موجب رشد سریع اقتصاد گردید. در آغاز دهه٣۰، زمانی که قدرتهای بزرگ سرمایه داری به رهبری ایالات متحده آمریکا، با رکود سنگین اقتصادی مواجه بودند، اتحاد شوروی به جایگاه اول رشد اقتصادی جهان قرار گرفت. این میزان رشد اقتصادی نه تنها به لحاظ افزایش عددی شاخصها، حتی رشد کیفی اقتصاد نیز بدست آمد. در آن سالها، مکتب علوم و طراحی شوروی بنیانگذاری شد که در اواسط قرن بیستم به مقام رهبری جهان دست یافت. پایه های تسخیر فضای کیهانی بوسیله شوروی، درست با اجرای برنامه های پنج ساله استالینی گذاشته شد.

حقانیت مشی استالین در صنعتی کردن کشور کاملا ثابت گردید. این مشی بر ارزشهای شایسته مارکسیستی مخالف دنیای امپریالیستی مبتنی بود که برتری قطعی خود را در جریان جنگ دوم جهانی ثابت ساخت. کشور شوراها ده سال از تاریخ خود را فقط برای آماده شدن به این آزمایش سخت صرف کرد.

تحت رهبری یوسف استالین، اتحاد شوروی توانست از این امکان تاریخی به خوبی بهره مند شود. تزهای اصلی سیاست اجتماعی- اقتصادی حاکمیت شوروی ــ برقراری سوسیالیسم در یک کشور واحد، به بهترین وجه تحقق یافت. خلقهای اتحاد شوروی در مسیر راه طی شده از سیاست اقتصاد نوین لنینی تا قانون اساسی استالینی اتحاد شوروی در سال ۱٩٣۶، توانستند جامعه نوین را پایه گذاری کنند و این جامعه، تفوق کامل خود را بر فاشیسم در سالهای جنگ جهانی دوم نشان داد.

البته، راه نوین برای پیشگامان از اشتباه ها و انحراف های تراژیک خالی نبود. شرایط خشن و سازش ناپذیری در مبارزه با مخالفان داخلی و خارجی مبنای آنها بود. تاریخ، ماندگاری اتحاد شوروی را تحت آزمایش بی رحمانه قرار داده بود که فقط یک راه حل داشت ــ که علاوه بر آن، مسأله سرنوشت تمدن همه بشریت مطرح بود.

اتحاد شوروی از آغاز جنگ کبیر میهنی، همه جوانب اقتصاد مردم خویش را با سرعت جهت تامین نیازهای جبهه جنگ، سازماندهی کرد. کشور شوراها هم جنگید و هم ساخت و ساز نمود. کارخانه های جدید ذوب آهن در چلیابینسک و ازبکستان راه اندازی شد. کوره های آهن گدازی جدید در تاگیل و ماگنیتاگورسک به کار افتادند. کارخانه تازه آلومینیوم استالینسک آغاز بکار کرد. نیروگاههای برق بسیاری وارد مدار شدند. پشت جبهه و جبهه به میدان واحد مبارزه تبدیل گردید.

بدین شکل، اتحاد شوروی فقط به تأمین سلاح و تجهیزات جنگی جبهه مصروف نشد،بلکه اندوخته های علمی خود را به حدی رسانید که حتی نمی توانست در تصور دولت تزار، که اقتصاد آن در دومین سال جنگ جهانی اول در هم ریخت.صنایع شوروی در سه سال آخر نبرد با فاشیسم، سالانه بطور متوسط بیش از ٣۰۳۰ هزار تانک، توپ بی پس لگد و ماشین زرهی، تا ۴۰ هزار هواپیما، ۱۲۰ هزار قبضه جنگ افزار با کالیبرهای مختلف و تا ۴۵۰۰ هزار قبضه مسلسل نفری و پایه دار، تا ۱۰۰ هزار خمپاره، بیش از ۳ میلیون قبضه تفنگ و در حدود ۲ میلیون سلاح خودکار تولید کرد. نباید فراموش شود که؛ پتانسیل صنعتی و انسانی تقریبا همه اروپا در خدمت هیتلر بود. اما، تسلیحات شوروی نه تنها در مقابل آلمان عقب نشینی نکرد،بلکه حتی از جنبه های کیفی و حجم تولید نیز بر آن برتری چشمگیری داشت.

اتحاد شوروی نه فقط نیروی تعیین کننده در تارومار کردن فاشیسم آلمان و متحدان آن بود، بلکه، با وارد آوردن ضربات سنگین بر میلیونها نظامی ژاپنی در منچوری، نقطه پایان جنگ جهانی دوم را گذاشت. میلیتاریسم ژاپن را نه تروریسم اتمی آمریکا در هیروشیما و ناکازاکی، بلکه، نیروهای اتحاد شوروی با در هم کوبیدن ارتش کواتون، به تسلیم مجبور ساخت.

بزرگترین خدمت استالین به اتحادشوروی که این واقعیت انکار ناپذیراست،این بود که در طول جنگ کبیر میهنی توانست کادرهای جدید را برای پستهای پر مسئولیت رهبری نظامی، انتخاب، تربیت و معرفی نماید. از میان آنها، سرکردگانی مثل؛ ژوکوف،راکاسووفسکی، کانوف، واسیلیوفسکی، مالینوفسکی، آنتونوف، باگرامیان، باگدانوف، بولگانین، باتونین، ورشینین، وارونوف، گالیتسکی، گاوروف، گالاوانوف، گارباتوف، کاتوکوف، کوراسوف، للیوشنکو، مالینین، مرتسکوف، رئبالکوف، سوکولوفسکی، تالبوخین، ترافیمنکو، فدارنکو، چرنیاخوفسکی، اشتمنکو، یاکولیوف و عده ای دیگر بیرون آمدند که نام خود را جاودانه ساختند.

استالین همزمان با رهبری عملیات نظامی در جبهه های جنگ و رهبری سازماندهی کار در پشت جبهه ، به فعالیتهای تئوریکی نیز ادامه می داد. مضمون سخنرانیها و دستور العملهای او نه تنها راهنمای عملی برای تداوم توسعه علوم دفاعی شوروی بود،بلکه حتی موجب رشد تئوری سوسیالیستی دولت شوروی، وظایف و منابع قدرت آن نیز گردید.

 استالین، در وهله اول، فعالیت دولت شوروی را در شرایط جنگی توسعه بخشید و راههای تقویت اقتصادی و قدرت نظامی آن را نشان داد. استالین نقش بسیار گرانبهائی در ساختن سیستم جهانی سوسیالیسم ایفاء کرد.

اتحاد شوروی نه تنها طاعون سیاه قرن بیستم را نابود ساخت،بلکه به بازسازی اقتصاد ویران شده ملی خود نیز موفق شد، سپر دفاعی اتمی مطمئنی ساخت و به امکان استفاده صلح آمیز از انرژی  اتمی دست یافت. رشد منظم سطح زندگی مردم را تأمین کرد. علوم و فرهنگ کشور را تا سطح غیر قابل تصوری توسعه داد. خودآگاهی ملی و تابعیت شوروی را گسترش بخشید.

میراث تئوریکی که از استالین به جا مانده است، هنوز هم اعتبار و اهمیت خود را حفظ کرده است. سلسله سخنرانیهای استالین در باره «مبانی لنینیسم»، «مشکلات اقتصادی ساختمان سوسیالیسم در اتحاد شوروی»، «مسأله زبان شناسی»، جزو ذخایر طلائی تفکر سیاسی وی محسوب میشوند.

با این همه، بهره گیری امروزی مارکسیستها از تجربه کار استالین، به هیچ وجه بمعنی کاربست کور- کورانه آن نیست. شناخت و کاربست آن متدولوژی که خود او با توجه به تجارب پیشینیان خویش به کار گرفت، ضروری است.

تأثیر استالین در پروسه تاریخی آنقدر بزرگ است که عوام فریبان دست نشانده قدرتهای حاکم با جعل تاریخ، توانائی حذف آن را ندارند.

قابل توجه است که بر اساس نظرسنجی اینترنتی سال ۲۰۰۸ در چارچوب پروژه «نام روسیه»، استالین هم مثل لنین،در لیست برجسته ترین شخصیتهای فدراتیف  روسیه قرار گرفت. اگر این را هم در نظر بگیریم که اکثریت کاربران اینترنت را جوانان تشکیل می دادند، اهمیت آن هر چه بیشتر آشکار می گردد.

علی رغم ده ها سال افتراء و تهمت زنی، نام استالین بعنوان سمبول سازندگیهای عظیم، پرچم پیروزی، نمونه صداقت و خدمت به توده های کار و زحمت، در اعماق قلب وذهن فرد فرد مردم شوروی باقی مانده است.

استالین در اواخر سال ۱۹۴۵ دچار سکته مغزی شد که وضعیت صحی او را وخیم ساخت.

استالین سه بار تقاضای نمود تا از مقام دبیرکل حزب برکنار شود. 

اما، این پیشنهاد او هم با مخالفت جمعی مواجه گردید.

سکته مغزی دوم در فبروری ۱۹۵۱ رخ داد وضع صحی وی وخیم ترشد.

 در فبروری ۱۹۵۱ بیروی سیاسی فیصله نمود که مسائل مهم کشوری را سه نفر به پیش برند که امضای آنان برابر به امضای استالین بود،آنان هریک:

بولگانین؛ بیری؛ میلینکوف؛

استالین دوسال اخیر زندگی خود را اکثرا در استراحت و تداوی در قفقاز سپری کرد. سکته مغزی سوم در اواخر سال ۱۹۵۲ رخ داد.

سکته چهارم در اول مارچ ۱۹۵۳ رخ داد که در ۵ مارچ وفات نمود.

استالین جاودانه است، و نام او را به هیچ طریقی نمی توانند از حافظۀ مردم و تاریخ بزدایند.

 

برگردان: جیلانی گلشنیار

 

ماخذ:

چکیده ای از شش جلد کتاب پروفسور و استاد انستیتوت اکادمی علوم فدراتیف روسیه، یوری ژوکوف در مورد استالین؛

اسرار قدرت استالین؛

استالین دیگر؛

استالین: پروژه قطب شمال؛

استالین: عملیات ارمیتاژ؛

استالین:یک قدم به سمت راست؛

استالین:عقب نشینی از سیاست اقتصادی نوین.