در هفته های اخیر، امریکا دو بار نشانی دقیق کارخانه های بمب سازی پیکار جویان را در اختیارپاکستان گذاشته است. اما هر دو بار، این کارخانه ها پیش از اقدام نظامی خالی شده اند.
ویدیوهای نظارتی هوایی و اطلاعات دیگر در اواسط ماه می، به عنوان بخشی از تلاش های اعتماد سازی میان دو کشور پس از کشته شدن بن لادن، به مقامات پاکستانی ارائه گردید. اما واحدهای نظامی پاکستان که روز چهارم جون در محل این کارخانه ها در مناطق قبیله نشین وزیرستان شمالی و جنوبی حاضر شده بودند، با مکان های خالی روبرو شدند.
مقامات آمریکایی در بارۀ چگونگی افشای این عملیات اظهار بی اطلاعی کرده اند اما نگرانی آنها این است، که یا این اطلاعات ناخواسته به بیرون درز کرده اند، ویا اینکه آی اس آی به طور مستقیم پیکار جویان را از وقوع عملیات آگاه کرده است.
یک مقام ارشد نظامی پاکستان روزجمعه گفت که ایالات متحده امریکا اطلاعات مربوط به چند محل دیگر، از جمله یک انبار اسلحه، را با آنها شریک ساخته بود. این انبار نیز، پیش از رسیدن واحد های نظامی به آن تخلیه شده بود. این مقام میگوید: “گمان میرود که کسانی از میان ما، اطلاعات را به پیکار جویان میرسانند. این موضوع هم اکنون زیر بررسی قرار دارد و اگر ثابت شود، آنها حتما مورد پیگرد قرار خواهند گرفت”.
در گذشته، پاکستان تبانی میان دستگاه های امنیتی و پیکارجویان را به شدت رد میکرد.
انتظار می رود که این موارد در سر خط گفتگو ها بین لئون پاناتا رییس سیا، که روز جمعه وارد پاکستان شده است، و مقامات پاکستانی قرار گیرند. یک مقام امریکایی درین باره گفت که استدلال ما این خواهد بود: ” ما آماده ایم که اطلاعات خود را در اختیارشما بگذاریم. اما شما باید به اثبات برسانید که به آنها عمل می کنید. شما دیگر، نظارت کامل بالای تعدادی از افراد تان ندارید”.
مقامات امریکایی میگویند: پیام مثبت پناتا این خواهد بود که امریکا خواستار روابط سازنده و قابل اعتماد با پاکستان است. بلافاصله پس از مرگ بن لادن، برخی از مقامات دولت و نمایندگان مجلس امریکا معتقد بودند که حضور رهبر القاعده در خانه ای در نزدیکی پایتخت، دلیل کافی برای قطع کمک های ایالات متحده به پاکستان است. اما نظرغالب این بود، که دو کشور علیرغم مشکلات به همدیگر نیاز دارند.
در گذشته، هر باری که ایالات متحده به پاکستان التماس کرده است تا به پناهگاه های امن پیکارجویان در مناطق قبایلی حمله کند، آنها خواستار ثبوت برای وجود چنین پناهگاه هایی شده اند. به گفتۀ مقامات، فلم های برداشته شده از این تاسیسات نشان میدهند که از هر دو مکان برای ساختن بمب های کنار جاده ای استفاده صورت میگرفت. بمب های کنار جاده ای کشنده ترین ابزاری اند که بر ضد نیروهای امریکایی و ایتلاف از آنها استفاده میشود.
به گفتۀ یک مقام امریکایی که نخواست نامش افشا شود، یکی از این کارخانه ها، یک مکتب دخترانه در میرام شاه، واقع در وزیرستان شمالی پایگاه اصلی شبکه حقانی، و دیگر آن یکی از تاسیسات متعلق به القاعده در وزیرستان جنوبی بودند.
با آنکه امریکا استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین را در مناطق قبایلی شدت بخشیده است، اما از حمله به این دو کارخانه به دلیل احتمال تلفات زیاد غیر نظامی خودداری شده بود.
تصاویر این کارخانه ها در جریان سفر ماه گذشتۀ مارک گروسمن، نماینده ویژه دولت اوباما برای افغانستان و پاکستان و مایکل مورل، معاون سازمان سیا، به ژنرال اشفاق کیانی رییس ستاد ارتش و ژنرال احمد شجاع پاشا رییس آی اس آی پاکستان، تسلیم داده شده بود. اعضای کمیتۀ اطلاعاتی کنگره، نیز این تصاویر را دیده بودند.
پس از سفر گروسمن و مورل، مقامات بلند پایۀ امریکا در چندین صحبت تیلفونی از پاکستان تقاضا کردند که به سازمان سیا اجازۀ بازرسی خانه ای که بن لادن در آنجا کشته شده بود، را بدهد.
پاکستان، دو هفته پیش به سازمان سیا این اجازه را داد. که پیامد آن دیدارهیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه و دریاسالار مایکل مولن، رییس ستاد مشترک از پاکستان بود. در جریان سفر، کلینتون از مقامات پاکستانی پرسید که آنها در رابطه به ویدوها چه اقدامی کرده اند. ازآن زمان تاکنون، وی در دو صحبت تیلفونی با یوسف رضا گیلانی، نخست وزیر پاکستان این موضوع را دنبال کرده است.
تصاویر ماهواره ای نشان میدهد، که هر دو کارخانه پیش از آنکه سربازان پاکستانی در روز چهارم جون به آنجا برسند، تخلیه شده بوده اند.
یک مقام امنیتی محلی در وزیرستان شمالی تایید کرد، که نیروهای پاکستانی پس از آنکه پیکارجویان مدرسۀ دخترانه را ترک کردند، به آن حمله کردند. یک مقام قبایلی، که مانند مقام امنیتی نخواست نامش افشا شود، گفت: پیکارجویان معمولا مدارس و بیمارستان ها را تبدیل به کارخانه های تولید سلاح میکنند.
روابط پر تنش
در جریان سفر دو هفته پیش کلینتون به پاکستان، او گفت: “واشنگتن انتظار دارد، که پاکستان در روز های آینده گام های تعیین کننده بردارد”.
در هفته های اخیر ۱۳۵ سرباز امریکایی، که مشغول آموزش دادن به نیروهای پاکستان بودند، مجبور به ترک پاکستان شدند. به نظر میرسد، که پاکستان با این اقدامات، میخواهد فاصله اش را با امریکا بیشتر کند.
روز پنجشنبه، کیانی با صدور بیانیه ای خواستار تبدیل کمک های نظامی امریکا به کمک های اقتصادی و پایان دادن به حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در مناطق قبایلی شد. در این بیانیه پافشاری شده است، که نمیتوان پاکستان را مجبور به عملیات نظامی بر ضد پیکار جویان کرد.
بیشتر از یک سال است که امریکا خواستار حملۀ پاکستان به وزیرستان شمالی است. اما پاکستان در برابر این فشار ها مقاومت میکند.
بزرگان قبایل وزیرستان شمالی در روز جمعه گفتند، که یک مقام دولتی ضمن بازدید از منطقه، از باشندگان آن خواستند تا خانه های خود را ترک نکنند؛ چون هیچ عملیات نظامی قریب الوقوع نمیباشد.
ارتش پاکستان، پس از حملۀ دوم می، علاوه بر فشار های امریکا با انتقاد های شدید داخلی نیز روبربوده است.
روز جمعه، رهبر اپوزیسیون و نخست وزیر سابق، نواز شریف ارتش را متهم به داشتن “حکومت موازی” نموده و خواستار “پایان تسلط ارتش به سیاست خارجی” شد. چنین نظرات غیر منتظره، در کشوری که در آن سیاستمداران همیشه به اقتدار نظامیان سر فرود آورده اند، جسورانه مینایند.
پناتا، نامزد مقام وزارت دفاع آینده آمریکا، روز پنجشنبه واشنگتن را بلافاصله پس از پایان جلسه تاییدیه کنگره، به قصد پاکستان ترک گفت. ارتش پاکستان با صدور بیانیه ای کوتاه اعلام کرد که پناتا با کیانی دیدار کرد و هر دو روی “چارچوب همکاری های اطلاعاتی آینده” تبادل نظر کردند.
سفر کرزی به پاکستان
ورود پناتا مصادف به سفر حامد کرزی، رئیس جمهور افغانستان به پاکستان بود. کرزی، روز جمعه برای گفتگو با رهبران ارشد پاکستان وارد این کشور شد. هر دو کشور امیدوار اند، که بتوانند یک راهبرد هماهنگ را برای آشتی با پیکار جویان به پیش ببرند.
روابط میان این دو کشور از گذشته ها مملو از بی اعتمادی بوده است و مقامات افغان همیشه پاکستان را متهم به حمایت مخفیانه از طالبان و سایر گروه های پیکار جو کرده اند. اما تنش ها در ماه های اخیر کاهش یافته است. به گفتۀ مقامات افغان، پاکستان آمادگی نشان داده است تا نقش سازنده ای در پایان دادن به جنگ سی سالۀ افغانستان بازی نماید و سفرکرزی این ارادۀ پاکستان را به آزمون خواهد گذاشت.
محمد عمر داوودزی، سفیر افغانستان در اسلام آباد میگوید: ” درینجا تغییر نگرش بوجود آمده است. پاکستان به شدت از پیکار جویان صدمه دیده است. مقامات پاکستان زیر فشار استند. پس ما باید متوجه باشیم که یک فرصت مطلوب پیش آمده است”. اما داودزی اذعان کرد که برای رسیدن به صلح از راه مذاکره به زمان زیادی نیاز است.
برگردان: ع. ع.
