شورای روابط خارجی آمریکا در گزارش ویژه‌ای که در ماه فوریه سال جاری آن را منتشر کرد به بررسی چالش‌های فرا روی پیمان آتلانتیک شمالی “ناتو ” و به ترسیم آینده این پیمان پرداخته است.
اوکراین برای عضویت در ناتو چالش‌های سیاسی داخلی بزرگی دارد و مردم این کشور همچنان متقاعد نشده‌اند که عضویت در ناتو یک هدف ارزشمند است. “باراک اوباما ” رئیس جمهور آمریکا در سفر خود به مسکو که در جولای سال ۲۰۰۹ انجام داد گفت “اکثریت مردم کشورهایی که داوطلب عضویت در ناتو هستند باید از عضویت در این پیمان حمایت کنند. ”
واضح بود که اوباما در این سخنان مستقیما به اوکراین اشاره می‌کند. ناتو باید بار دیگر بر آغوش گشاده خود برای کشورهای اروپایی تاکید ورزد تا بتواند معیارهای ماده ۱۰ این پیمان را اجرایی کرده و با یکدست کردن اروپا [با عضویت در ناتو] از ایجاد خطوط غیرلازم در اروپا ممانعت کند اما روند آهسته عضویت اوکراین و گرجستان باعث کاهش تنش‌ها با روسیه شده و امکان بیشتری را برای همکاری با روسیه فراهم می‌کند. یکی دیگر از اقداماتی که با هدف کاهش تنش‌ها با روسیه اتخاذ شد تصمیم اوباما برای عدم استقرار سامانه دفاع موشکی در لهستان و جمهوری چک بوده است. اوباما به جای توسعه این سامانه، تصمیم گرفته تا سامانه دفاع موشکی را در پایگاه دریایی مستقر کند (این سامانه بر روی ناوهایی با موشک SM-3 مستقر خواهد شد) تا با تهدید موشکی کوتاه و میان‌برد ایران مقابله کند. این سامانه دفاع موشکی در شرق دریای مدیترانه (و یا احتمالا دریای سیاه و خلیج فارس) مستقر خواهد شد تا از متحدان آمریکا در منطقه حمایت کند.
همچنین این سامانه‌ها می‌تواند با سامانه راداری که در ترکیه، منطقه خلیج فارس و احتمالا قفقاز مستقر خواهد شد هماهنگ شود، همچنین امکان هماهنگی با موشک‌های رهگیری مستقر شده بر پایگاه‌های متحرک نیز وجود دارد.
دولت اوباما معتقد است که این سامانه هماهنگی بیشتری برای مقابله با تهدید ایران داشته و می‌تواند از تمامی متحدان ناتو دفاع کند.
مزیت دیگر این سامانه آن است که امکان همکاری بیشتر آمریکا- اروپا- روسیه را در سامانه دفاع موشکی فراهم کرده و می‌تواند با تهدید ایران مقابله کند.
آمریکا باید به دنبال تلفیق با سایت راداری روسیه در آذربایجان به عنوان بخشی از سیستم دفاعی منطقه باشد.
توانایی ناتو و آمریکا در همکاری با روسیه به طور گسترده‌ای به چگونگی درک روس‌ها از تلاش دولت اوباما برای آغاز مجدد روابط با این کشور دارد.
تا این تاریخ [آوریل ۲۰۱۰] روس‌ها اینگونه رفتار کرده‌اند که اگر سیگنال‌ها درباره آغاز مجدد روابط بین دو کشور [آمریکا و روسیه] به معنای تغییر در سیاست‌های آمریکا نظیر توسعه ناتو و سامانه دفاع موشکی است برای هر دو طرف بهتر است که درباره رویکرد خود در برابر چالش‌ها تجدیدنظر کنند.
دولت آمریکا امیدوار بود که روسیه از تشدید تحریم‌ها علیه ایران حمایت خواهد کرد و اجازه خواهد داد تا عملیات انتقال کالاهای مورد نیاز نیروهای آمریکایی در افغانستان به طور گسترده‌ای دنبال شود اما هر زمان که “دمیتری میدویدیف ” رئیس جمهور روسیه حمایت خود از تشدید تحریم‌ها علیه ایران را نشان می‌دهد “ولادمیر پوتین ” نخست وزیر روسیه آب سردی بر آن ریخته و عدم تمایل روس‌ها برای تحریم ایران را اعلام می‌کند.
از سوی دیگر روسیه توافقنامه امضا شده در جولای ۲۰۰۹ درباره عملیات انتقال کالاهای مورد نیاز سربازان آمریکایی از خاک روسیه را به کندی اجرا می‌کند. مسکو فقط با چند پرواز از فراز خاک این کشور برای رسیدن به افغانستان موافقت کرده است.
مشکل اساسی بین آمریکا و روسیه درباره ایران و افغانستان واگرایی منافع بوده و در واقع روس‌ها ترجیح می‌دهند وضعیت کنونی را حفظ کنند.
روس‌ها از سویی نمی‌خواهند که ایران سلاح‌های اتمی را گسترش دهد و از سوی دیگر این کشور نمی‌خواهد روابط آمریکا و ایران نیز بهبود پیدا کند و وضعیت ژئواستراتژیک موسکو را به خطر مواجه کند.
به طور مشابه، روس‌ها خواستار بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان نیستند اما از سوی دیگر هم نمی‌خواهند نیروهای خارجی حاضر در افغانستان که رهبری آنها بر عهده آمریکا است پیروزی واضحی در این کشور به دست آوردند.
