هنگام غروب كه خورشيد در پس تپه‌هاي سوخته شهر “قلعه نو ” واقع در شمال غرب افغانستان پنهان مي شود، مسافران در اين شهرك ويران از خانواده هاي آوارگان گرفته تا كاروان‌ها، مجبور به توقف و استراحت در يكي از قهوه خانه‌هاي محلي هستند كه افغان‌ها به آن “سماوري ” مي‌گويند.
ولايت بادغيس فقيرترين استان افغانستان در فقيرترين كشور آسيايي است، در اين ولايت قنات‌ها، جوي‌هاي آب و چاه‌ها همه خشك شده اند، در تاريكي شب در اين شهر چراغي روشن نيست و گويا چراغ ها اميدوارند كه هميشه همچنان خاموش بمانند.
اين داستان زندگي مردمي است كه در اين سرزمين خشك شبيه به آنچه كه در سطح ماه مشاهده مي شود، به سر مي برند اما راويان داستان، پايان خوشي را براي آن پيش بيني مي‌كنند و مي‌گويند روزي خواهد رسيد كه “قلعه نو ” مهمترين ايستگاه بين راهي در مسير مهمترين آزاد راه آسيايي مسافران را به خود جذب كند!
اكنون سه سال است كه دولت آمريكا، چين، بانك توسعه آسيايي و ناتو به ساكنان ولايت بادغيس قول داده‌اند كه اين ولايت را به ساير نقاط قاره آسيا متصل كنند.
آنها متعهد شده اند تا آخرين حلقه اتصال آزاد راه افغانستان را كه مي‌تواند غرب چين و كشورهاي آسياي مركزي را به بنادر ايران و بازارهاي جهاني بپيوندد، تكميل نمايند.
اين در حالي است كه طالبان اين تصور را بوجود آورده‌اند كه جهان توجه كافي براي اتمام اين پروژه ها را مبذول نمي كند، از سوي ديگر حملات به كارگران جاده سازي در مسير اين آزادراه افزايش يافته و عمليات نيروهاي ناتو به رهبري آمريكا منجر به آرامش در منطقه نشده و شرايط روز به روز وخيم تر مي شود.
“ميرزا رمضان ” رئيس وضعيت‌هاي حوادث غير مترقبه شوراي ولايتي بادغيس، حملات طالبان به نيروهاي دولتي و ناتو كه عمدتاً اسپانيايي هستند را در سال گذشته 300 مورد اعلام كرد.
“حليمه علي پيمان ” رئيس اداره امور زنان بادغيس نيز گفت: مدت دو سال است كه براي سفر به اين ولايت با مشكل مواجه هستيم، كارگران وي هم اكنون توسط طالبان به گروگان گرفته شده و مدارس دخترانه كه پس از سرنگوني طالبان ساخته شده اند، با خطر تخريب توسط اين گروه روبرو هستند.
تاخير در تكميل اين جاده به طور مؤثري از سوي گروه‌هاي ياغي و شورشي صورت مي‌گيرد كه مصمم به متوقف كردن آن هستند.
تحليلگران غربي و مقامات ناتو اكنون به اين نتيجه رسيده و هشدار مي دهند كه طالبان از حمايت مداوم مردمي، در سراسر ولايت بادغيس برخوردارند، زماني كه جنگ در ديگر نقاط افغانستان فروكش كند، تازه آن وقت بادغيس تبديل به يك پايگاه جديد براي طالبان شورشي و به صورت دروازه شمال درخواهد آمد. اين همان مسيري است كه فتوحات مجاهدين را در نيمه دهه 1990 زماني كه به قدرت رسيدند، در پي داشت.
در حال حاضر علائمي وجود دارد كه حضور حدود 1000 تا 1500 نفر از شبه نظاميان طالبان را در ولايت بادغيس تاييد مي كند كه در انتظار كارگران جاده سازي چيني و افغاني هستند، در اين حال ناتو و ارتش آمريكا بالاخره اين تهديد را جدي گرفته اند.
مقامات ارشد ناتو در شش ماه گذشته از سال جاري ميلادي با مشكل تكميل آخرين قسمت جاده كمربندي روبرو بوده اند.
ژنرال آمريكايي “مايكل توكر ” مسئول عمليات ناتو مي‌گويد: امنيت در افغانستان در راستاي توانايي ما در ساختن جاده كمربندي و حفاظت از آن شكل مي گيرد.
اما به هر حال اين رويكرد بيش از پنج ماه دوام نياورد، سپتامبر گذشته بود كه ژنرال 55 ساله آمريكايي به اين واقعيت پي برد و در مصاحبه اي اظهار داشت كه ناتو و ارتش آمريكا، بزرگراه را به طالبان تسليم كرده است.
ژنرال آمريكايي زماني به وخامت اوضاع پي برد كه از پايگاه اصلي ناتو و آمريكا در قندهار براي عمليات در شمال غرب افغانستان درخواست پشتيباني هوايي كرد اما به وي گفته شد كه چرخ‌بال‌ها براي عمليات تامين تداركات در مناطق جنوبي، مورد نياز هستند.
مسئول عمليات ناتو مي‌گويد: من به مسئولين پايگاه قندهار گفتم كه آنها مي‌توانند تداركات مورد نياز خود را توسط وسيله نقليه زميني تامين كنند اما جوابي كه دادند اين بود كه جاده را نمي‌توانند كنترل كنند.
وي ادامه داد: اين مشكلات زماني پيش مي‌آيد كه ما به اين در و آن درب مي زنيم و تلاش مي كنيم كه دشمن را در تله بياندازيم اما براي اين كار سرباز كافي نداريم.
ژنرال توكر كه قرار است در تابستان امسال افغانستان را ترك كند و فرماندهي ارتش آمريكا در كره جنوبي را برعهده بگيرد، گفت: به اين باور رسيده كه ارتش آمريكا و ناتو مجبور هستند تا بزرگراه را از طالبان پس بگيرند.
وي نيروهاي ناتو و يگان‌هاي ارتش افغانستان را موظف كرد تا امنيت جاده كمربندي، بخصوص در منطقه كابل- قندهار را كه بيشتر در معرض حملات طالبان است، تامين نمايند.
بر اساس آمارهاي ناتو در فاصله ماه ژانويه تا ماه مي سال جاري، حملات به رانندگان كاميون‌هاي افغاني تا 53 درصد كاهش يافته و حجم حمل و نقل جاده اي، نسبت به زمان مشابه سال قبل 61 درصد افزايش داشته است.
جاده كمربندي، تنها محور مواصلاتي افغانستان است كه به منظور متصل كردن شهرهاي بزرگ اين كشور به يكديگر ساخته مي شود، كار ساخت اين جاده مهم در دهه 1960 شروع شد، اما وقوع جنگ در دهه 1970 مانع تكميل اين جاده 3 هزار كيلومتري شد.
بمب گذاري‌ها، سيلاب‌هاي فصلي و زمستان‌هاي سخت، آنچه را هم كه ساخته شده بود، به شدت تخريب كرده است.
از سال 2001 گروه‌هاي توسعه بين المللي، مبلغ 3 ميليارد دلار براي بازسازي و توسعه شبكه راههاي افغانستان اختصاص داده اند، بانك توسعه آسيايي به تنهايي بيش از 900 ميليون دلار براي بازسازي جاده كمربندي افغانستان اعتبار در نظر گرفته است، اما به رغم تمركز جديد ناتو بر تامين امنيت اين جاده ها، هنوز اين تلاش ها براي تكميل ساخت آزاد راه افغانستان، بخاطر رشد روز افزون طالبان در بادغيس به نتيجه نرسيده است.
نيروهاي ويژه آمريكايي و ناتو يك عمليات محدود را در ماه مي در ناحيه بادغيس به اجرا گذاشتند، اما جنگ در بادغيس شديد است و همچنان ادامه دارد.
به گفته مقامات اطلاعاتي غربي كه خواسته اند نامشان فاش نشود، (زيرا كه اجازه گفت‌وگو با مطبوعات را ندارند)، حتي در ماههاي اخير ساكنان بادغيس نيز به طالبان پيوسته اند، در همين زمينه توكر اعتراف كرد كه “اشتباهاتي وجود داشته است “.
خارجي ها براي تمام كردن كار ساخت و ساز جاده به افغانستان آمده اند و اين مساله زمينه ساز خشم مردم محلي شد، در سال هاي اخير مردم افغانستان، از اجراي طرح هاي كلان بين المللي كه فقط متخصصين خارجي را بكار مي گيرند و ميليون‌ها دلار را به آنها و مقامات فاسد دولتي مي پردازند، و آنها را در كارها مشاركت نمي دهند، عصباني اند. در اين ميان؛ حتي پيمانكاران افغاني به خاطر خطراتي كه وجود دارد، جرات قبول كار و اتمام آن را ندارند.
در همين راستا شركت راه آهن دولتي چين، يازده بار به خاطر قتل، آدم ربايي و حمله به كارگران جاده سازي، مشاركت در اجراي اين پروژه را متوقف كرده است اما با اين حال “چن زهه ” مدير برنامه ريزي يكي از شركتهاي شانگهاي چين، گفت: گروه وي موظف به اتمام كار است.
وي افزود: ساخت اين جاده داراي ارزش هاي فراواني براي كشورش است زيرا كه سرزمين چين و كشورهاي آسياي مركزي را از طريق افغانستان به ايران پيوند مي دهد.
“كريك استيفن سن “، رئيس بانك توسعه آسيايي در افغانستان كه مسئول سرمايه گذاري و تامين بودجه پروژه هاي جاده سازي و برق و آب به مبلغ 300 ميليون دلار در سال است، مي گويد: اين راهي نيست كه به جايي نرسد ، ساخت اين جاده در مركز توجهات افغانستان قرار دارد.
كشوري كه محصور در خشكي است و قرار است آن را به محور بازرگاني و تجارت در منطقه تبديل كند و پيوندهاي اقتصادي را بين كشورهاي آسياي مركزي و آسياي جنوبي برقرار سازد.
“استفان سن ” 49 ساله كه اهل ايالت ويرجينياي آمريكا است، از گروهي از ريش سفيدان افغاني براي كمك به تكميل ساخت جاده درخواست كمك كرده است.
وي گفت: پس از آن ملاقات، مهندسين شركت راه آهن چيني تنها كساني بودند كه اين مسئوليت خطرناك را برعهده گرفتند.
رئيس بانك توسعه آسيايي در افغانستان ، پس از چندين ساعت گفت‌وگو و مذاكره با ريش سفيدان و شخصيت هاي با نفوذ در بادغيس، گفت: پيش از اين هيچ كس اين مطلب را براي ما توضيح نداده بود اما حالا فكر مي كنم هر روزي كه بگذرد و كار ساخت و ساز در اين جاده پيشرفت نداشته باشد، روزي است كه طالبان و عناصر تروريست تصور مي كنند كه پيروز شده اند.
وي افزود: اگر اين جاده تكميل شود كه به هر صورتي انجام خواهد گرفت، بايستي در برابر طالبان مسلح شود.
استفان سن گفت: براي اين كار ، بانك توسعه آسيايي بايد يك نيروي 500 نفره از پليس افغانستان را به استخدام در آورد.
همچنين ژنرال توكر نيز در اين راستا گفت: آينده استفاده از نيروهاي حفاظتي مردمي افغانستان، يك تغيير دهنده واقعي بازي، در صحنه جنگ افغانستان است، فرماندهان ارتش آمريكا و ناتو در افغانستان به طور فزاينده اي تلاش دارند تا از نيروهاي ويژه حفاظتي افغانستان براي مقابله با تهديد طالبان استفاده كنند.
توكر با نشان دادن نقشه ولايت بادغيس توضيح داد كه چگونه نيروهاي ناتو و امريكايي مي خواهند نيروهاي طالبان را در اين استان دور بزنند.
وي افزود: بجاي عبور از شمال به جنوب درّه مرغاب كه مامن نيروهاي طالبان است و مقامات اطلاعاتي ناتو تخمين مي زنند كه بيش از هزار تن از شبه نظاميان طالبان در آنجا سنگر گرفته‌اند، كارگران جاده سازي و نيروهاي امنيتي ، مسير جاده را در شمال به سمت مرز تركمنستان منحرف نموده و يك جاده فرعي را از ميان بيابان غير مسكوني ، بجاي ناحيه بادغيس احداث مي كنند.
وي افزود: در حال حاضر نمي‌توانيم به پايين دره مرغاب برويم بنابراين تصميم داريم اين مسير را انتخاب كنيم.
توكر كه با انگشت به مرز افغانستان – تركمنستان در روي نقشه اشاره مي كرد، گفت: در دره مرغاب حمله كردن به جاده براي طالبان بسيار آسانتر است چون اين جاده از دورن يك دره بسيار باريك و تنگ مي گذرد، اگر دو رزمنده طالبان با موتور سيكلت در اين جاده مستقر شوند، آن وقت مي‌توانند همه كارها را مختل كنند.
تصميم به خنثي كردن تهديد طالبان كه از طرف “دلبرجان آرمان ” فرماندار جديد ولايت بادغيس نيز حمايت مي شود، در مقابل نظريه قديمي مقابله با شورشگري قرار مي گيرد، بر اساس اين نظريه تسكين و آرامش بخشيدن به جامعه از طريق توسعه اقتصادي، كليدي براي رسيدن به پيروزي است.
در ساير ولايت‌هاي افغانستان، عبور جاده‌هاي اصلي از مراكز جمعيتي كليدي براي فقر زدايي و محدود كردن طالبان بوده است، از اين جهت مقامات توسعه كمك ها به افغانستان نگران هستند كه احداث يك جاده كنار گذر از يك مركز بزرگ جمعيتي در بادغيس مي تواند موجب برانگيختن خشم مردم محلي شده و همچنين خشونت هاي بيشتري را در پي داشته باشد.
برخي از كشورهاي عضو ناتو طرفدار مذاكره با ملاعمر (رهبر طالبان) به عنوان بهترين گزينه براي تمام كردن كار ساخت راه در منطقه شمال غربي در مدت زمان مناسب هستند.
اما توكر مي گويد: با پولي كه توسط ملاّعمر ارسال مي‌شود و با دستورات مستقيم او، شورشيان فقط به فكر تعطيل كردن پروژه هستند.
وي تاكيد كرد كه چند صد نفر نيروي تازه نفس آمريكايي در ماه سپتامبر به بادغيس اعزام مي شوند، علاوه بر اين يك گردان از نيروهاي ارتش ملي افغانستان به مهندسين چيني و كارگران افغاني آن ها در جاده سازي كمك مي كنند تا كار ساخت و ساز اين جاده استراتژيكي حتي الامكان هر چه زودتر پايان پذيرد.
