هنگام غروب که خورشید در پس تپه‌های سوخته شهر “قلعه نو ” واقع در شمال غرب افغانستان پنهان می شود، مسافران در این شهرک ویران از خانواده های آوارگان گرفته تا کاروان‌ها، مجبور به توقف و استراحت در یکی از قهوه خانه‌های محلی هستند که افغان‌ها به آن “سماوری ” می‌گویند.
ولایت بادغیس فقیرترین استان افغانستان در فقیرترین کشور آسیایی است، در این ولایت قنات‌ها، جوی‌های آب و چاه‌ها همه خشک شده اند، در تاریکی شب در این شهر چراغی روشن نیست و گویا چراغ ها امیدوارند که همیشه همچنان خاموش بمانند.
این داستان زندگی مردمی است که در این سرزمین خشک شبیه به آنچه که در سطح ماه مشاهده می شود، به سر می برند اما راویان داستان، پایان خوشی را برای آن پیش بینی می‌کنند و می‌گویند روزی خواهد رسید که “قلعه نو ” مهمترین ایستگاه بین راهی در مسیر مهمترین آزاد راه آسیایی مسافران را به خود جذب کند!
اکنون سه سال است که دولت آمریکا، چین، بانک توسعه آسیایی و ناتو به ساکنان ولایت بادغیس قول داده‌اند که این ولایت را به سایر نقاط قاره آسیا متصل کنند.
آنها متعهد شده اند تا آخرین حلقه اتصال آزاد راه افغانستان را که می‌تواند غرب چین و کشورهای آسیای مرکزی را به بنادر ایران و بازارهای جهانی بپیوندد، تکمیل نمایند.
این در حالی است که طالبان این تصور را بوجود آورده‌اند که جهان توجه کافی برای اتمام این پروژه ها را مبذول نمی کند، از سوی دیگر حملات به کارگران جاده سازی در مسیر این آزادراه افزایش یافته و عملیات نیروهای ناتو به رهبری آمریکا منجر به آرامش در منطقه نشده و شرایط روز به روز وخیم تر می شود.
“میرزا رمضان ” رئیس وضعیت‌های حوادث غیر مترقبه شورای ولایتی بادغیس، حملات طالبان به نیروهای دولتی و ناتو که عمدتاً اسپانیایی هستند را در سال گذشته ۳۰۰ مورد اعلام کرد.
“حلیمه علی پیمان ” رئیس اداره امور زنان بادغیس نیز گفت: مدت دو سال است که برای سفر به این ولایت با مشکل مواجه هستیم، کارگران وی هم اکنون توسط طالبان به گروگان گرفته شده و مدارس دخترانه که پس از سرنگونی طالبان ساخته شده اند، با خطر تخریب توسط این گروه روبرو هستند.
تاخیر در تکمیل این جاده به طور مؤثری از سوی گروه‌های یاغی و شورشی صورت می‌گیرد که مصمم به متوقف کردن آن هستند.
تحلیلگران غربی و مقامات ناتو اکنون به این نتیجه رسیده و هشدار می دهند که طالبان از حمایت مداوم مردمی، در سراسر ولایت بادغیس برخوردارند، زمانی که جنگ در دیگر نقاط افغانستان فروکش کند، تازه آن وقت بادغیس تبدیل به یک پایگاه جدید برای طالبان شورشی و به صورت دروازه شمال درخواهد آمد. این همان مسیری است که فتوحات مجاهدین را در نیمه دهه ۱۹۹۰ زمانی که به قدرت رسیدند، در پی داشت.
در حال حاضر علائمی وجود دارد که حضور حدود ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ نفر از شبه نظامیان طالبان را در ولایت بادغیس تایید می کند که در انتظار کارگران جاده سازی چینی و افغانی هستند، در این حال ناتو و ارتش آمریکا بالاخره این تهدید را جدی گرفته اند.
مقامات ارشد ناتو در شش ماه گذشته از سال جاری میلادی با مشکل تکمیل آخرین قسمت جاده کمربندی روبرو بوده اند.
ژنرال آمریکایی “مایکل توکر ” مسئول عملیات ناتو می‌گوید: امنیت در افغانستان در راستای توانایی ما در ساختن جاده کمربندی و حفاظت از آن شکل می گیرد.
اما به هر حال این رویکرد بیش از پنج ماه دوام نیاورد، سپتامبر گذشته بود که ژنرال ۵۵ ساله آمریکایی به این واقعیت پی برد و در مصاحبه ای اظهار داشت که ناتو و ارتش آمریکا، بزرگراه را به طالبان تسلیم کرده است.
ژنرال آمریکایی زمانی به وخامت اوضاع پی برد که از پایگاه اصلی ناتو و آمریکا در قندهار برای عملیات در شمال غرب افغانستان درخواست پشتیبانی هوایی کرد اما به وی گفته شد که چرخ‌بال‌ها برای عملیات تامین تدارکات در مناطق جنوبی، مورد نیاز هستند.
مسئول عملیات ناتو می‌گوید: من به مسئولین پایگاه قندهار گفتم که آنها می‌توانند تدارکات مورد نیاز خود را توسط وسیله نقلیه زمینی تامین کنند اما جوابی که دادند این بود که جاده را نمی‌توانند کنترل کنند.
وی ادامه داد: این مشکلات زمانی پیش می‌آید که ما به این در و آن درب می زنیم و تلاش می کنیم که دشمن را در تله بیاندازیم اما برای این کار سرباز کافی نداریم.
ژنرال توکر که قرار است در تابستان امسال افغانستان را ترک کند و فرماندهی ارتش آمریکا در کره جنوبی را برعهده بگیرد، گفت: به این باور رسیده که ارتش آمریکا و ناتو مجبور هستند تا بزرگراه را از طالبان پس بگیرند.
وی نیروهای ناتو و یگان‌های ارتش افغانستان را موظف کرد تا امنیت جاده کمربندی، بخصوص در منطقه کابل- قندهار را که بیشتر در معرض حملات طالبان است، تامین نمایند.
بر اساس آمارهای ناتو در فاصله ماه ژانویه تا ماه می سال جاری، حملات به رانندگان کامیون‌های افغانی تا ۵۳ درصد کاهش یافته و حجم حمل و نقل جاده ای، نسبت به زمان مشابه سال قبل ۶۱ درصد افزایش داشته است.
جاده کمربندی، تنها محور مواصلاتی افغانستان است که به منظور متصل کردن شهرهای بزرگ این کشور به یکدیگر ساخته می شود، کار ساخت این جاده مهم در دهه ۱۹۶۰ شروع شد، اما وقوع جنگ در دهه ۱۹۷۰ مانع تکمیل این جاده ۳ هزار کیلومتری شد.
بمب گذاری‌ها، سیلاب‌های فصلی و زمستان‌های سخت، آنچه را هم که ساخته شده بود، به شدت تخریب کرده است.
از سال ۲۰۰۱ گروه‌های توسعه بین المللی، مبلغ ۳ میلیارد دلار برای بازسازی و توسعه شبکه راههای افغانستان اختصاص داده اند، بانک توسعه آسیایی به تنهایی بیش از ۹۰۰ میلیون دلار برای بازسازی جاده کمربندی افغانستان اعتبار در نظر گرفته است، اما به رغم تمرکز جدید ناتو بر تامین امنیت این جاده ها، هنوز این تلاش ها برای تکمیل ساخت آزاد راه افغانستان، بخاطر رشد روز افزون طالبان در بادغیس به نتیجه نرسیده است.
نیروهای ویژه آمریکایی و ناتو یک عملیات محدود را در ماه می در ناحیه بادغیس به اجرا گذاشتند، اما جنگ در بادغیس شدید است و همچنان ادامه دارد.
به گفته مقامات اطلاعاتی غربی که خواسته اند نامشان فاش نشود، (زیرا که اجازه گفت‌وگو با مطبوعات را ندارند)، حتی در ماههای اخیر ساکنان بادغیس نیز به طالبان پیوسته اند، در همین زمینه توکر اعتراف کرد که “اشتباهاتی وجود داشته است “.
خارجی ها برای تمام کردن کار ساخت و ساز جاده به افغانستان آمده اند و این مساله زمینه ساز خشم مردم محلی شد، در سال های اخیر مردم افغانستان، از اجرای طرح های کلان بین المللی که فقط متخصصین خارجی را بکار می گیرند و میلیون‌ها دلار را به آنها و مقامات فاسد دولتی می پردازند، و آنها را در کارها مشارکت نمی دهند، عصبانی اند. در این میان؛ حتی پیمانکاران افغانی به خاطر خطراتی که وجود دارد، جرات قبول کار و اتمام آن را ندارند.
در همین راستا شرکت راه آهن دولتی چین، یازده بار به خاطر قتل، آدم ربایی و حمله به کارگران جاده سازی، مشارکت در اجرای این پروژه را متوقف کرده است اما با این حال “چن زهه ” مدیر برنامه ریزی یکی از شرکتهای شانگهای چین، گفت: گروه وی موظف به اتمام کار است.
وی افزود: ساخت این جاده دارای ارزش های فراوانی برای کشورش است زیرا که سرزمین چین و کشورهای آسیای مرکزی را از طریق افغانستان به ایران پیوند می دهد.
“کریک استیفن سن “، رئیس بانک توسعه آسیایی در افغانستان که مسئول سرمایه گذاری و تامین بودجه پروژه های جاده سازی و برق و آب به مبلغ ۳۰۰ میلیون دلار در سال است، می گوید: این راهی نیست که به جایی نرسد ، ساخت این جاده در مرکز توجهات افغانستان قرار دارد.
کشوری که محصور در خشکی است و قرار است آن را به محور بازرگانی و تجارت در منطقه تبدیل کند و پیوندهای اقتصادی را بین کشورهای آسیای مرکزی و آسیای جنوبی برقرار سازد.
“استفان سن ” ۴۹ ساله که اهل ایالت ویرجینیای آمریکا است، از گروهی از ریش سفیدان افغانی برای کمک به تکمیل ساخت جاده درخواست کمک کرده است.
وی گفت: پس از آن ملاقات، مهندسین شرکت راه آهن چینی تنها کسانی بودند که این مسئولیت خطرناک را برعهده گرفتند.
رئیس بانک توسعه آسیایی در افغانستان ، پس از چندین ساعت گفت‌وگو و مذاکره با ریش سفیدان و شخصیت های با نفوذ در بادغیس، گفت: پیش از این هیچ کس این مطلب را برای ما توضیح نداده بود اما حالا فکر می کنم هر روزی که بگذرد و کار ساخت و ساز در این جاده پیشرفت نداشته باشد، روزی است که طالبان و عناصر تروریست تصور می کنند که پیروز شده اند.
وی افزود: اگر این جاده تکمیل شود که به هر صورتی انجام خواهد گرفت، بایستی در برابر طالبان مسلح شود.
استفان سن گفت: برای این کار ، بانک توسعه آسیایی باید یک نیروی ۵۰۰ نفره از پلیس افغانستان را به استخدام در آورد.
همچنین ژنرال توکر نیز در این راستا گفت: آینده استفاده از نیروهای حفاظتی مردمی افغانستان، یک تغییر دهنده واقعی بازی، در صحنه جنگ افغانستان است، فرماندهان ارتش آمریکا و ناتو در افغانستان به طور فزاینده ای تلاش دارند تا از نیروهای ویژه حفاظتی افغانستان برای مقابله با تهدید طالبان استفاده کنند.
توکر با نشان دادن نقشه ولایت بادغیس توضیح داد که چگونه نیروهای ناتو و امریکایی می خواهند نیروهای طالبان را در این استان دور بزنند.
وی افزود: بجای عبور از شمال به جنوب درّه مرغاب که مامن نیروهای طالبان است و مقامات اطلاعاتی ناتو تخمین می زنند که بیش از هزار تن از شبه نظامیان طالبان در آنجا سنگر گرفته‌اند، کارگران جاده سازی و نیروهای امنیتی ، مسیر جاده را در شمال به سمت مرز ترکمنستان منحرف نموده و یک جاده فرعی را از میان بیابان غیر مسکونی ، بجای ناحیه بادغیس احداث می کنند.
وی افزود: در حال حاضر نمی‌توانیم به پایین دره مرغاب برویم بنابراین تصمیم داریم این مسیر را انتخاب کنیم.
توکر که با انگشت به مرز افغانستان – ترکمنستان در روی نقشه اشاره می کرد، گفت: در دره مرغاب حمله کردن به جاده برای طالبان بسیار آسانتر است چون این جاده از دورن یک دره بسیار باریک و تنگ می گذرد، اگر دو رزمنده طالبان با موتور سیکلت در این جاده مستقر شوند، آن وقت می‌توانند همه کارها را مختل کنند.
تصمیم به خنثی کردن تهدید طالبان که از طرف “دلبرجان آرمان ” فرماندار جدید ولایت بادغیس نیز حمایت می شود، در مقابل نظریه قدیمی مقابله با شورشگری قرار می گیرد، بر اساس این نظریه تسکین و آرامش بخشیدن به جامعه از طریق توسعه اقتصادی، کلیدی برای رسیدن به پیروزی است.
در سایر ولایت‌های افغانستان، عبور جاده‌های اصلی از مراکز جمعیتی کلیدی برای فقر زدایی و محدود کردن طالبان بوده است، از این جهت مقامات توسعه کمک ها به افغانستان نگران هستند که احداث یک جاده کنار گذر از یک مرکز بزرگ جمعیتی در بادغیس می تواند موجب برانگیختن خشم مردم محلی شده و همچنین خشونت های بیشتری را در پی داشته باشد.
برخی از کشورهای عضو ناتو طرفدار مذاکره با ملاعمر (رهبر طالبان) به عنوان بهترین گزینه برای تمام کردن کار ساخت راه در منطقه شمال غربی در مدت زمان مناسب هستند.
اما توکر می گوید: با پولی که توسط ملاّعمر ارسال می‌شود و با دستورات مستقیم او، شورشیان فقط به فکر تعطیل کردن پروژه هستند.
وی تاکید کرد که چند صد نفر نیروی تازه نفس آمریکایی در ماه سپتامبر به بادغیس اعزام می شوند، علاوه بر این یک گردان از نیروهای ارتش ملی افغانستان به مهندسین چینی و کارگران افغانی آن ها در جاده سازی کمک می کنند تا کار ساخت و ساز این جاده استراتژیکی حتی الامکان هر چه زودتر پایان پذیرد.
