اسلام نه تنها باعث يك مدنيت بسيار عظيم شد، انسان و جامعه را در راستاي انسانيت و كرامت انساني تغيير داد و درين بخش حرف ” ع” نقش بارز بازي كرده است.
مدنيت اسلام به اساس سه ” ع” به پا خاست . علم ، عبادت و عدالت .
اولين آيه اقراء بود يعني بخوان و به استناد يك حديث پيشواي اسلام اولين شيء كه خلق شد قلم بود. شيخ فريد الدين عطار نيشاپوري چه زيبا گفته است
چو شمع از پي علم بايد گداخت – كه بي علم نتوان خدا را شناخت
وظيفه اي هر مسلمان است تا هر چيز را با ديد علم بيبيند نه غير آن. اسلام باعث به وجود آوردن تحقيقات علمي شد و ما از قرآن آموختيم كه عين اليقين، علم اليقين و حق اليقين. يعني با مشاهدات است كه در قبال علم ما به حقيقت مي رسيم .
عبادت ركن دوم تمدن اسلامي است. عبادت به معني بندگي كردن است نه تنها نماز خواندن. پس وقتي خداوند به ما رحم ميكند كه هر كاري را كه خداوند ( ج) و محمد ( ص) به ما هدايت و ارشاد كرده است اطاعت كنيم و راه رستگاري را به پيش گيريم. طور مثال وقتي ما مؤدب هستيم عبادت كرده ايم زيرا گفته است “مؤمن آن است كه مردم از دست و زبانش در امان باشد”. وقتي ما نظيف هستيم ، عبادت كرديم زيرا گفته است ” نظافت نصف ايمان است”. وقتي نماز ادا مي كنيم عبادت كرده ايم . وقتي به همسايه مهربان هستيم عبادت كرده ايم .
عدالت توازن معني ميدهد. همه جهان هستي به توازن خلق شده است و چون انسان جزء خلقت است بايد با توازن باشد . پس در همه امور بايد از توازن كار گرفت و اگر نه توازن را برهم مي زنيم و راه ظلم را باز مي كنيم. زيرا إنتي تز عدالت ظلم است. أنصاف ، حقوق مساوي أفراد ، عدالت اقتصادي و غيره توازن را إيجاد ميكند و باعث آوردن صلح آدمي و اجتماعي ميگردد.
زندگاني مسلمان هم با سه “ع” استوار ساخته شده است . ع اول عقل است. در هر كار بايد عقل را محور و أصول قرار داد. عقل جوهر انسانيت است. اگر ما از عقل كار نه ميگيريم در انسان بودن و مسلمان بودن ما شك خلق ميشود. عقل سليم در بدن سالم است .سالميت عقل تنها به صحت خوب داشتن نيست بلكه اتكاء به علم است زيرا عاقل از علم و عبادت كار ميگيرد. طور مثال يك شخص را كسي توهين ميكند، اين ديده ميشود كه نه در علم است و نه در أصول عبادت و نه اساس عدالت. پس شخص توهين كننده بي عقل است. چون بي عقل است جاهل است. ع دوم عقيده است. عقيده به اساس علم بنا شده است. قرآن مي گويد ” وقر رب زدني علما” يعني الهي علم من را فزوني ده” عقيده بدون علم وجود ندارد . عقيده بدون علم انسان را به بيراهه مي كشاند. آنانيكه عقايد خلاف توحيد دارند براي اين است كه توحيد را نياموخته اند. جلاي ايمان عقيده است . عقيده علمي كه به اساس علم قرآن است نشانه اي جهت و راه يابي است. ع سوم عمل است . آنانيكه عمل ندارند براي اين است كه عقيده كامل ندارند و عقيده كامل ندارند براي اينكه أصول علمي عقيده را نياموخته اند، علم و عقيده بدون عمل مانند اين است كه شما يك موتر لوكس خريداري كنيد و از آن استفاده نكنيد .
شش ع كه در بالا تذكر داده شد توسط چهار ع ديگر به ما رسيد كه اگر اين چهار ع نمي بود اسلام از بين ميرفت . نقش اين چهار ع جامعه ساز و باعث توسعه تمدن اسلامي شد.
ع اول عبدالله مشهور به ابوبكر صديق ( رض) است كه نگذاشت أساس زكات از بين برود. ع دوم عمر ابن الخطاب (رض) است كه اسلام را جهاني ساخت. ع سوم عثمان ابن عفان است كه به ما مصحف عثماني را به يادگار گذاشت و ع چهارم. علي ابن ابي طالب است كه به ما دستور زبان علمي را به ميراث گذاشت و راه تفسير و تأويل بهتر قرآن را باز كرد. خلفائ راشدين نقش عمده در حفظ اسلام ، معارف اسلام و أصول فكري و اقتصادي اسلام بازي كردند و اگر اين چهار شخصيت بزرگ تاريخ اسلام نه مي بود دشمنان اسلام ، اسلام را نابود ميكردند.
