در این روزها که از جاهلان ، سخنانی به گوش میرسد که حتی از زبان ابوجهل و همقطارانش در زمان دشمنیشان با پیامبر (ص) نیز نمیشنیدیم. برخی حق زن را کم کرده و به او ظلم میکنند، و برخی دیگر به او افراط میکنند. حقیقت این است که آنها میخواهند زن را ببلعند، گویی که گرگهایی وحشی هستند. به همین دلیل میخواهیم در این کلمات آتی، جایگاه و احترام اسلام به زنان بیان کنیم، محدود به امور مهم.
قرآن کریم و سنت نبوی با برخورد عادلانه و مهربانانه با زن تأکید میکنند و از ظلم به او، تجاوز به حقوقش و تصاحب مالش بدون رضایتش نهی میکنند. در دوران جاهلیت، وقتی مردی به تولد دختر بشارت داده میشد، چهرهاش سیاه میشد و به دفن او زنده زنده، اقدام میکرد و هیچ ارثی برای او قائل نمیشد. اما سپس پیامبر راستین، حضرت محمد (ص) آمد و قرآن بر او نازل شد، توحید را منتشر کرد و شرک را محو نمود و جایگاه زنان را بیان کرد.
اسلام عدالت را برای همه، از جمله زنان، برقرار کرد. اسلام همچنین وظایف شرعی را به زنان مانند مردان محول کرد، مگر آنچه که متناسب با طبیعت آنهاست.
پیامبر (ص) در باره زنان زیاد سفارش کردند و فرمودند «با زنان با رحمت و محبت رفتار کنید» و همچنین گفتند: «بهترین شما، بهترین شما برای خانوادهاش است و من بهترین شما برای خانوادهام هستم».
هر نقص و یا کمبودی که در این زمینه وجود دارد، ناشی از ناتوانی در درک نصوص یا عادات و رسوم غیر اسلامی است. بدون شک، بحث درباره زنان در زمان حاضر حول حقوق آنها میچرخد؛ که اسلام چی حقوقی را به زنان، اعطا کرده است؟
مردان و زنان در نعمتهای الهی و در دستیابی به مقامات دینی مشترک هستند. همچنین، در مسائل زندگی، مسئولیتها، حرفه، حق تحصیل، کارهای منزل و مشارکت در مناسبتهای عمومی مشترکاند. در مورد ارث، وضعیتهای مختلفی وجود دارد: در برخی موارد، زن کمتر از مرد ارث میبرد، در مواردی برابر و در مواردی دیگر بیشتر از مرد. مشارکت زنان معمولاً مشابه مشارکت مردان در یادگیری، فهم، و بیان است.
تاثیر روحانی زنان و نقش آنها در جامعه
بسیاری از زنان این امت در عبادت، زهد، تربیت نفس و کسب حلال کوشیدهاند. از جمله رابعة العدوية که بانوی صوفی و شاعر عربی در سدهٔ دوم هجری بود که تأثیر زیادی در غرب داشته و شخصیتهای بزرگی مانند لویی دو فرانس ( اشراف زاده فرانسوی) به او توجه کردهاند. و عطار نیشابوری در وصف او چنین گفته: «آن مخدرهٔ خدر خاص، آن مستورهٔ ستر اخلاص، آن سوختهٔ عشق و اشتیاق، آن شیفتهٔ قرب و احتراق، آن نایب مریم صفیه، آن مقبول رجال، رابعهٔ عدویّه – رحمها الله تعالی – اگر کسی گوید که ذکر او در صف رجال چرا کردی؟ گوییم خواجهٔ انبیا – علیه الصلوة والسلام – میفرماید که «ان الله لا ینظر الی صورکم»، کار به صورت نیست به نیّت نکوست… چون زن در راه خدای – تعالی – مرد باشد او را زن نتوان گفت.
روحانیت این زنان، معلمان عصر در علوم اخلاقی را تحت تأثیر قرار داده است. سفیان ثوری رابعة را “مؤدبه” مینامید و ذو النون مصری از فاطمه نیشابوری که از زنان صوفی و عارف ایرانی قرن سوم هجری اهل خراسان نیشابور بود به عنوان استادش یاد میکرد. ابو سلیمان دارانی میگفت: “هرگز ندیدم در شام زنی بمانند ام هارون.” جنید و نوری نیز بر فاطمه ملقبه به “زیتونه” ثنا گفتند.
از جمله این زنان، بی بی ساره همسر حضرت ابراهیم، است که اولین فردی بود که به شریعت او ایمان آورد. او در برابر وسوسههای پادشاه جبار مقاومت کرد و در سن بالا فرزندی به نام اسحاق به دنیا آورد. سپس، بی بی هاجر، همسر او، که الهامبخش سعی در حج و عمره است و با دعاهایش چشمه آب زنده را به وجود آورد.
بلقيس، ملکه یمن، نیز از جمله زنان برجسته است که پروژههای عمران را آغاز کرد و اولین کسی بود که پارلمان را تشکیل داد. او به پیامبر سلیمان (ع) خبر داد و در نهایت گفت: “من با سلیمان به پروردگار جهانیان تسلیم شدم.”
مریم، مادر عیسی مسیح (ع)، که به طور معجزهآسا باردار شد و داستان او در سورهای از قرآن به نام خود او آمده است.
خدیجه بنت خویلد: خدیجه که اولین زن مسلمان در تاریخ اسلام است، در راه اشاعه و پیشرفت دیانت اسلام با پیامبر، خدمات شایسته و جانبازی های فراوان کرد. و ثروت خود را در راه اسلام بنفع پیامبر مصرف می کرد.ازدواج خدیجه بامحمد (ص)، سبب آسایش و رفاه محمد (ص) شد. در واقع خدیجه، تکیه گاه مطمینی برای محمد (ص) بود که میتوانست در راه اهدافش از ثروت آن بهره مند گردد.خدیجه، در راه نشر و اشاعۀ دین اسلام، روزهای دشوار گرسنگی ها، پیگرد ها و آزار ها را با پیامبر اسلام تحمل کرد پیامبر تا زمانی که خدیجه زنده بود، اقدام بگرفتن زن یا زنان دیگری نکرد. پس ازفوت خدیجه بودکه پیامبر ص بدلایل مختلف به تعدد زوجات خود افزود. او زنی پاکدامن و ثروتمند که به صداقت پیامبر (ص) علاقهمند شد، او از حیث سن بزرگتر از پیامبر ص بود. خدیجه اولین کسی بود که به او ایمان آورد و در زمان نزول وحی، او را تقویت کرد و گفت: “خداوند هرگز تو را خوار نخواهد کرد.”
عائشه دختر ابی بکر رض: او کوچکترین همسر پیامبر(ص) و عزیزترین فرد به او بود. از عایشه رض احادیث فراوانی از زبان پیامبر اسلام روایت شده است. او، با وصف آنکه از لحاظ سن، خورد بود،مگر زن هوشیار، نقاد، کنجکاو و عدالتخواه بود و در بسیاری از موارد و نزول آیات، بخصوص که در مورد زنان و امتیاز دادن به مردان میبود، اعتراض میکرد. عائشه در برابر مشکلات تهمت قرار گرفت و در قرآن برای برائت او چند آیه در سورهی« نور» نازل شد. او بسیاری از احکام دین را روایت کرده و پس از درک حقیقت پیامبر (ص)، گفت: “خلق و اخلاق او قرآن بود.”
فاطمه الزهرا: دختر پیامبر (ص) که آیات نازل شده درباره اهل بیت را شامل میشود. او با علی (رض) ازدواج کرد و در فضیلت و شرافتش، پیامبر (ص) به او گفت: “آیا راضی نیستی که سرور زنان این امت باشی؟»
از جمله زنان برجسته، رفیده الأنصاری (یا اسلمی)، زنی از قبیله اسلم و از اصحابی بود که به مداوای مجروحان میپرداخت و خود را وقف خدمت به مجاهدان کرده بود.
در جنگ خندق به چشمان سعد بن ابیوقاص تیری خورد. پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) دستور داد که او را به چادر رفیده ببرند. او بر زخمهای سعد مرهم نهاد و از او پرستاری نمود تا شفا یافت. پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) هر صبح و شب احوال سعد را میپرسید. رُفَیده اولین پرستار در اسلام است که اولین بیمارستان میدانی را در اسلام تأسیس کرد و تیمی از پرستاران را برای مراقبت از بیماران ترتیب داد. و دهها زن دیگر که ما از ذکر بیان آنها در اینجا قاصریم .
با وجود چالشهای کنونی در پیشرفت زنان و مردان در عرصههای دینی، مشکلات معیشتی و حاشیهنشینی علم دین وجود دارد. این مسائل باعث شده که برخی از زنان به سمت خواستههای مادی و ظاهری بروند و در نتیجه، جامعه دچار فساد و تفرقه شود.
خداوند متعال، که نامش “سلام” است، دین اسلام را برای بندگانش برگزیده است. این دین به بخشش بدون انتظار پاداش و یا بخشش در برابر پاداشٖ منصفانه، تأکید دارد. در مقابل، شح و خودخواهی وجود دارد که در زمان ما به اشکال مختلفی نمایان میشود، مانند گرفتن بدون بخشش یا گرفتن در برابر بخششی ناعادلانه. این رفتارها از دلایل اصلی تمام جنگها هستند.
زنان در امت اسلام با بخششهای بزرگ، به عنوان مادران و مدیران زندگی مادی، عاطفی و روحانی خانوادهها، سهم بسزایی داشتهاند. آنها در هر زمینهای که برایشان ممکن بود، چه خبر آن به ما رسیده باشد و چه نرسیده، فعالیت کردهاند. در برابر مشکلات کنونی، انتظار میرود که آنها به فداکاریهای خود ادامه دهند و با ارجاع به اصول تزکیه، دنیای فانی را بر آخرت ترجیح ندهند تا به خوشبختی خود و مردان کمک کنند و افرادی را که در آتش جنگها گرفتارند، نجات دهند.
خداوند متعال میفرماید: “پس هر کس که بخشید و تقوا پیشه کرد و به نیکی ایمان آورد، ما او را به آسانی هدایت خواهیم کرد؛ و اما کسی که بخل ورزید و خود را بینیاز پنداشت و به نیکی دروغ گفت، ما او را به سختی هدایت خواهیم کرد.” (سوره لیل، آیات 5 تا 10).
