بخش نخست
دولت فدرال یک ساختار شناخته شده سیاسی برای نامتمرکزسازی وتقسیم قدرت در کشورهای دارای اتنی ها، فرهنگها وزبانهای چندگانه است و هم اکنون بیش از بیست کشور جهان ساختار دولت فدرالی دارند. برای ایجاد دولت فدرال در جغرافیه ی افغانستان دو معضل اساسی وجود دارد:
۱ـ آمیزش جوامع واقوام در کشور که بسیار در هم تنیده اند وحتی در یک جغرافیۀ کوچک چند قوم وتبار برادر زند گی میکنند.
۲ـ پاشیدگی وپراگندگی بسیاری از جوامع واقوام برادر در سر تاسر کشور که معضلی را برای ایجاد جغرافیه سیاسی ـ قومی برای تشکیل دولت فدرال برای اتنی ها واقوام به وجود آورده است. بسیاری از اتنی های که در کشور زندگی میکنند دارای جغرافیه بهم پیوسته برای تشکیل ایالت فدرال به گونه ی اتنیکی نیستند.
فدرال بر پایه قومی ویا جغرافیا یی؟
دوستان عزیز جانبدار ساختار فدرالی تا هنوز به طور مشخص یک برنامه مدون فدرال سازی را ارایه نکرده اند که در آن چند وچون ساختار قدرت و ایجاد دولت فدرال معین شده باشد. گاهی از تقسیم قدرت بین جوامع واقوام سخن میزنند وزمانی هم از تقسیم جغرافیه.
واقعیت مساله این است، در کشور های که معضل اتنیکی، قومی، زبانی، فرهنگی وتنشهای اجتماعی وقومی بر سر تصرف ویا تقسیم قدرت وجود دارد ومردم تبعیض سیستماتیک سیاسی ـ قومی را در برابر خود تجربه کرده اند، تنها تشکیل سیستم فدرال بر پایه اتنیکی، قومی، زبانی و ویژگی های اجتماعی وتاریخی میتواند راه حل مناسب برای کشورهای دارای اتنی های مختلف باشد، نه ایجاد ساختار فدرالی بر پایه جغرافیایی. برای اینکه هدف از ایجاد دولت فدرال کاهش تنشهای اجتماعی است. در حالیکه ایجاد ایالتهای چند قومی فدرال برپایه سرزمین وجغرافیه تنشهای قومی را چند مرحله یی میسازد، نه اینکه آن را حل کند.
چی موانع در برابر فدرال اتنیکی وقومی وجود دارد؟
اکر مساله انکشاف، توانایی برای رشد مستقل اقتصادی، فرهنگی واجتماعی، مساله خود بسندگیف ثروت و وضع جغرافیایی واقلیمی را یکسو بگذاریم، در افغانستان چهار اتنی ( جامعه) با نفوس اجتماعی وشعاع وجودی بزرگتر زندگی میکنند که بیشتر کشمکش بر سر تصرف و شکل دهی قدرت سیاسی بین آنان وجود دارد: ازبیکها؛ پشتونها؛ تاجیکها وهزاره ها. هرکدام از این اتنی های برادر باید برای تشکیل ایالت فدرال، جغرافیه وسرحد سیاسی خود را تشکیل دهند. در حالیکه برای تعداد دیگر از اتنیهای برادر باید مناطق خود مختار ایجاد گردد.
پشتونها در شرق، جنوب، غرب، مرکز وشمال کشور پراگنده اند ودر این مناطق به شمول سه قوم بزرگ، اقلیتهای دیگر قومی نیز زنده گی میکنند. مرکز فدرال پشتونها در کجا است؟ در شرق، در جنوب ویا جایی دیگر وچطور پشتونها در یک ایالت قدرت سیاسی شان را تمثیل میکنند؟ در حالی که در دو سده ی اخیر به اقصا نقاط کشور برده شده اند.
تاجیکها در سراسر کشور پراگنده اند وبا اقوام دیگر به طور یکجایی ومشترک زنده گی میکنند، مرکز فدرال تاجیکها کجا است؟ در بدخشان، هرات، کابل، شمالی، بلخ ویا جای دیگر وچطور تاجیکها در یک ایالت فدرال با هم جمع شوند؟
هزاره ها از هرات، تا شمال کشور زنده گی میکنند، در کجا میتواند ایالت فدرال شان را با قلمرو وجغرافیایی مشخص بسازند. معلوم نیست مرکز ایالت در کجا است. بامیان، پروان، بلخ، سمنگان، قندز، هرات ویا جای دیگر.
ازبیکها از بدخشان تا فاریاب زنده گی میکنند ودر میان آنها کتله های نه اقلیت اقوام، بلکه تاجیک، پشتون، هزاره، عرب ودیگران زنده گی میکنند.
مساله پشه یی ها، بلوچها،ترکمنها، عربها وسایر اقلیتهای قومی که برخی در چندین اُ ستان وتعدادی در سرتاسر کشور پراگنده اند چگونه در یک ایالت فدرالی ویا منطقه ی خود مختار حل میشود؟
مهترین مساله برای تشکیل ایالت فدرال داشتن جغرافیه به هم پیوسته قومی، تباری، زبانی است که بسیاری از جوامع و اقوام برادر با در نظر داشت هجومهای پیوسته قبیله یی به کشور وسیاست ضد ملی مبنی برکوچانیدن وجابجایی های اجباری توسط حاکمیت های قوم محور وقبیله سالار، چنین امکانی را از دست داده اند.
اگر بخواهیم ایالتهای فدرالی بر پایه اتنی، زبان وویژگی های قومی بسازیم، باید دوباره به جابجایی ها وکوچانیدن های اجباری دست بزنیم، آنهم از راه جنگ قومی دراز مدت ویا هویتهای قومی واجتماعی را در درون قوم بزرگتر استحاله کنیم. این خود تبعیض اجتماعی وقومی را نه تنها حل نمیکند، بلکه آن را چند لایه میسازد. تلاش ما برای حفظ موزائیک اتنیکی، قومی، فرهنگی، زبانی، کلان هویتها وخورده هویتها است ونه حذف آنها. پس ایجاد ایالتهای فدرالی بر پایه اتنیکی، قومی وزبانی با در نظرداشت امیزش جوامع واقوام منتفی است. (ادامه دارد)
