رابطه ایمان و تقوی از نگاه شناخت دین بسیار جالب است. سوْال این است که چطور میشود که ایمان را قوی ساخت ؟ برای اینکه ایمان را قوی بسازیم پس باید اول ایمان داشته باشیم. ایمان آوردن به تفکر بدست می آید نه از طریق شنیدن سخنرانی و تبلیغ دیگران. شاید دیگران خوب جالب و دلچسپ تبلیغ کنند. اما ایمان باید خود به قلب ما از طریق تفکر رخنه کند و نور الهی را خود ما حس کنیم. در کنار تفکر ، برای یافتن ایمان ما باید از خود سوْال کنیم که چرا درین دنیا آمده ایم ؟ هدف ازین زندگی چه است ؟ چرا پیر می شویم و چرا میمیریم ؟ چون خدا را به چشم نه می بینیم پس با عقل بَصِیرت او را در قلب خود پیدا کنیم . و از خود شناسی شروع کنیم . اگر نیت ما شناخت آن ذات اقدس الهی باشد او در قلب ما جا میگیرد و میدانیم و حس می کنیم که به ما از مژه چشم نزدیک است و این همان وقتی است که هر گونه ترس از ما فرار میکند. بسیار مردم هستند که مفردات ایمان را قبول کرده اند، حتی نماز میخوانند روزه میگیرند بدون اینکه اول مرجع ایمان را که خدا ست پیدا کرده باشند. از همین دلیل است که غافل هستند که خدا همیشه نظاره گر اعمال و گفتار شان است و همین است نه تنها در زندگی شان عدالت وجود ندارد ؛ زن ستیز هستند قوم پرست هستند دست شان با غیر مسلمان بسته است ، مغرور و متکبر هستند ، جا طلب هستند ، آنانیکه مخالف دید و بینش شان است چون در نفس خود ضعیف هستند تخریب می کنند و حتی یک عده ازین أشخاص بدون اینکه خدا را شناخته باشد و یا خدا در قلب شان وجود داشته باشد مردم او را به نام عالم دین می شناسند و این بسیار جالب است زیرا طوطی وار چند آیت و حدیث را از بر کرده اند و بزرگترین مردم فریب زمان هستند اینها چون خدا را نشناخته اند شما را به کفر میگیرند در حالیکه شما خود می دانید که مسلمان هستید.
وقتی یک شخص می تواند ادعای ایمانداری کند که خدا را که اساس اول از مفردات ایمانداری است در همه مسایل مد نظر بگیرد و از حدود او تجاوز نکند . چرا کابل را راکت باران کردند؟ آیا این عمل از ایمان سرچشمه میگیرد؟ آیا ایمان همین را تدریس میکند ؟ چرا فرخنده را به شکل وحشیانه کشتند ؟ چرا زنان در هرات از دست شوهران نادان ، خود را آتش زدند ؟ چرا برای آنهایکه عملیات انتحاری را تمویل و برنامه سازی میکنند یک دادگاه دایر نمیشود ؟ آیا راه مبارزه سیاسی کشتن و قتل و قتال مردم فقیر و بیگناه است؟ به گفته مشهور که “زورش به خَر نمیرسد پالان را می کوبد” این همه و همه از بی إیمانی و عدم شناخت واقعی خداوند است که روز و روزگار ما این همه فلاکت است . بعد ازینکه خدا را به واقعیت او شناختیم ، شناخت پیامبران ، ملائک ، کتب آسمانی ، نصیب و قسمت و روز آخرت و بازخواست آسان میشود و می توانیم به رسمیت بشناسیم زیرا مرجع همه اول خدا شناسی است . اگر ما مفردات ایمان را قبول کردیم و اما از أصول خداپرستی به بیراهه می رویم چنین معنی میدهد که ما اساسا خدا را نشناختیم . زیرا هدف خدا را برای بشریت ندانستیم . چطور أمکان دارد که شما ادعا کنید که خدا را می شناسید و گفتار ثقه پیامبر را که قرآن را آورد انکار کنید؟ این محمد ص بود که قرآن را به ما آورد . چطور أمکان دارد که شخصیت پیامبر را نادیده بگیریم ؟ چطور امکان دارد که شما ادعای خدا پرستی کنید و اما ناسیونالیزم و إتنوسنترزیم را بالا تر از خداشناسی بدانید ؟ این از أهداف توحید مطلق به دور است و ما خدا را نشناختیم
پس چطور می توانیم که ایمان شکسته و ریخته را که ما داریم ترمیم کنیم و دوباره به “صراط مستقیم ” رویم . علاج ترمیم ایمان ، صیقل تقوی است .
تقوی زیاد تر ترس از خدا ترجمه شده است . درین جای شک نیست که یکی از معانی تقوی ترس از خداست و اما این ترجمه که در فرهنگ زبانی ما داخل شده است از هدف خدا دوستی و خدا پرستی ما را به دور می سازد . زیرا وقتی ما از یک موجود که مظهر همه خوبی هاست ، مظهر عشق و محبت است ، مظهر غفوری و رحیمی است ، مظهر نعمت های بیشمار و گوناگون و سعادت بشری است نباید ترسید بلکه به او عشق ورزید و شاکر بود. با اینکه تقوی را ترس ترجمه کرده اند اما دیده میشود که انسان که خودش را مسلمان خطاب میکند جزئی ترین ترس از خدا ندارد. اساسا ترس ، انسان که جایز الخطاست کم جرّأت می سازد . انسان را زبون و بیچاره می سازد . انسان حتی به خاطر ترس ، از خود سلب اعتماد می کند.
اصل معنی تقوی که از ماده وقایه به ما رسیده است دوری از بدی هاست . یعنی وقتی از هرگونه بدی شما دوری کنید که باعث بربادی خود و جامعه شود شما یک انسان با تقوی هستید . اما باید بدانیم که بدی هم انواع مختلف دارد و از نگاه منطق تطبیقی، بدی ها می تواند نسبی باشد.
قرآن مجید می گوید که الذین قال لهم الناس ان الناس قد جمعوا لکم فاخشوهم فزادهم ایمانا ( سوره آل عمران ایه ١٧٣
معنی آیت شماره ١٧٣ سوره آل عمران چنین است: همان کسانی که یک عده مردم به آنها گفتند : مردمان برای جنگ با شما دورهم جمع شده اند پس از آنان پروا کنید. [ولی این سخن ] بر ایمانشان افزود که گفتند : خدا ما را بس است و حامی و پشتیبان بزرگوار است .
نکته جالب درین آیه است که تکیه به خداوند به ایمان ما افزایش میدهد و اگر از خداوند دوری کنیم ایمان ما ضعیف میشود . پس هر قدر ما به خدا تکیه کنیم نه تنها مشمول سعادت دنیوی و أخروی می شویم به همان اندازه سطح فرهنگی ما بالا میرود زیرا در راه خدا دیگر دو رویی و دو رنگی و دو دلی نیست . همچنان این آیت می رساند که بزرگترین تقوی نزدیکی به خداوند است نه ترس از خداوند . سوم تقوی ممد ایمان است . هر قدر معیار تقوی شما بلند میرود شما به خدا نزدیک می شوید و هر قدر معیار تقوی شما کم شود شما از خدا دور می شوید. یعنی از مرکز نور و هدایت دور می شوید. تقوی مکمل ایمان است زیرا ایمان بدون تقوی وجود ندارد و یک پدیده ای میان تهی خواهد بود .
در گذشته گفتیم که انواع بدی هاست . بدی های است که قرآن تذکر داده است مانند قمار و یا اسراف . بدی های است که شما به خود ضرر می رسانید زیرا زندگی را بدون هدف دوست دارید . طور مثال نماز نخواندن از همان صفات بدی است که شما به خود صدمه می رسانید نه به مردم و نه به خدا . و بدی هایست که شما به مردم صدمه می رسانید و درین صورت است که تا مردم شما را عفوه نکنند خدا شما را عفوه نه می کند. پس رابطه ایمان و تقوی نه تنها که با رویه سالم و صادقانه ، شما به ایمان تان افزایش میدهید ؛ با رویه بد با مردم ایمان تانرا ضعیف می سأزید و درین جان مسله حق العبد و حق الله مطرح میشود . یعنی حق بنده و حق خدا . به عبارت دیگر ایمان و تقوی یا پرهیزگاری رابطه مردمی شما را رنگ میدهد . اینجاست که مثلث سه ” خ ” یعنی خدا، خود و خلق خدا شکل میگیرد.
نتیجه اینکه شما وقتی به ایمان کامل می رسید که تقوی یعنی پرهیز گاری پیشه کنید. تنها گفتن کلمه طیبه برای ما کافی نیست که ادعا کنیم که ما مسلمان هستیم . کلمه ی طیبه یک تعهد است بین خدا و انسان مومن که توحید را بشناسیم و از محمد ص که بهترین نمونه زندگی است پیروی کنیم. تنها درین صورت است که رحمت خداوند به بندگان جاری میشود چنانچه می گوید أطیعوا الله و أطیعوا الرسول لعلکم ترحمون . از خدا و پیامبر پیروی کنید تا خدا سر شما رحم کند و تقوی در همین نهفته است که شما را با ایمان می سازد.
