شریعت قانون نیست

غلط فهمی بزرگ بین شریعت و قانون

از آنجایکه ما در بزرگترین کشور تحقیقات دنیا زندگی می کنیم، در اثر تحقیقات مطالب جالب را در رشته دین شناسی متوجه می شویم. یکی آن  دو واژه متضاد شریعت و قانون است. جالب تر اینکه در زبان انگلیسی میخوانیم که sharia law. در حالیکه شریعت اساسا ضد قانون است و یا به عبارت دیگر متضاد شریعت، عرف و قانون است .

تعریف شریعت: شریعت از شرع گرفته شده و به معنی آب روان است یا کناره آبی که خلایق آب می نوشند. از نگاه دین شناسی حکم است که از جانب خداوند نازل شده است و چون آب روان است در  طول حیات خود تغییر مسیر میدهد. یعنی شریعت یک پدیده ای راکد در لجن زار نیست که به یک حالت باقی ماند. زیبایی شریعت  همین است که در اثر انکشافات جهانی، اوضاع جوی یا آب و هوا ، شرایط اقتصادی و سیاسی مسیر آن تغییر میخورد یعنی حکم برای سامان دهی اجتماعی جهت خود را تغییر میدهد. شریعت در هر زمان چون قدرت انعطاف پذیری دارد، تغییر میخورد. طور مثال حضرت عمر ( رض) خلیفه دوم در أیام قحطی حد جزای دزدی و تادیه زکات را تغییر داد. شریعت از احکام ساخته میشود و اما نظر به زمان و مکان و شرایط تغییر می کند. علمای قدیم گفته اند اختلف الأحکام بالاختلاف زمان یعنی احکام نظر به اختلاف زمان که زیست می کنیم تغییر میخورد .

قانون شریعت  نیست. حکم و احکام از جانب خداست و اما قانون از جانب انسان است و از روی آن قضاوت صورت میگیرد. واژه قانون مبدأ آن لاتین است که به فرانسوی و انگلیسی داخل شده است. کلان ترین اشتباه همین است که ما بگوییم sharia law. شریعت قانون نیست و قانون هرگز شریعت نیست. شریعت می تواند تطبیق آن انفرادی باشد. طور مثال یک شخص حکم نماز را برای خود تصمیم میگیرد که قضائی بخواند. حکم نماز به جاست و اما تطبیق آن انفرادی است و اما قانون را کسی تغییر داده نه می تواند. احکام نازل شده است در حالیکه قانون ساخته و بافته انسان است. ما نباید بگوییم قوانین اسلامی. همچو چیزی وجود ندارد. احکام برای سعادت همۀ بشر است در حالیکه قانون برای یک جامعه خاص ساخته میشود و برای همه کشور ها قابل تطبیق نیست. قوانین امریکا تا قوانین جرمنی تفاوت دارد. اما حکم روزه بین همه کشور های اسلامی یکی است.

هر کس قرآن را درست بیاموزد می تواند درک شرعی داشته باشد. مطالب که علما و فقها از خود گفته اند شریعت نیست. مرجع شریعت  قرآن و حدیث است. حدیث قرآن را توضیح میکند. چون قرآن می گوید رب العلمین  پس هر کس دسترس به قرآن و احکام قرآن دارد در حالیکه مردم با قانون رابطه مستقیم ندارند و متکی  به قانون دانان هستند.