بحران فراگیر انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۳ تا هنوز در اذهان مردم افغانستان و شرکای بین المللی این کشور مانند زخم خونینی بوده که تا هنوز التیام نیافته است، چنانچه مسئولین اتحادیه اروپا انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۴ را به یک “خواب وحشتاک” تشبیه نموده بودند متاسفانه نتایج آن انتخابات در همان زمان افغانستان را به یک پرتگاه وحشتناک نزدیک کرده بود اگر پا درمیانی جامعه جهانی بخصوص وزیر خارجه وقت امریکا جان کری و از خودگذری داخلی در میان نمی‌بود شیرازه‌های نظام سیاسی این سرزمین صدمه‌های ترمیم ناپذیری می‌دید.
از سوی دیگر آرزو برده میشد که بعد از افتضاحات انتخابات سال ۱۳۹۳ ریاست جمهوری حکومت وحدت ملی در راستای تقویت نظام زخمی انتخاباتی و ایجاد مجدد اعتماد از دست رفته‌ی مردم در روند انتخابات و در کل پروسه دموکراسی گام‌های موثر بر خواهد داشت و یا حد اقل تدابیر نسبی را روی دست گرفته خواهد شد اما انتخابات ۲۸ میزان سال ۱۳۹۷ پارلمانی نشان داد که نظام انتخاباتی افغانستان خیلی فرسوده، پر از تقلب از مداخلات سیاسی بشمول مدیریت ضعیف شرم آور تا هنوز رنج میبرد با ادامه این وضعیت نمی توان بعد از این نیز با برگزاری انتخابات شفاف امیدوار بود.
اوضاع سیاسی:
اوضاع سیاسی کشور در حال حاضر در مقایسه به پنج سال قبل به شدت شکننده تر است، اعتماد سیاسی در میان سیاسیون کشور و اعتماد ملی به حاکمیت موجود یا وجود ندارد و یا به شدت کاهش یافته که به زودی امکان ترمیم آن وجود ندارد، سیاست‌های نا عاقبت اندیشانه حکومت وحدت ملی، اعتماد میان شهروندان این کشور را صدمه‌ی شدید زده است شکاف‌ها را بزرگ تر و وسیع تر ساخته رهبری حکومت از اعتماد لازم در میان مردم و سیاسیون برخوردار نیست.
اوضاع امنیتی :
چالش‌های امنیتی فراگیر تر و تلفات ملکی و نظامی خیلی وحشتناک است دایره جنگ گسترده تر و حملات دشمن افزایش یافته با وجود جان فشانی‌های نیروهای مسلح کشور فضای شکننده سیاسی و بازی موش و گربه در مذاکرات صلح تشویش و دو دلی را در میان نیروهای مسلح ما بوجود آورده است.
اوضاع اقتصادی:
با وجود “لاف‌های” نفر اول کشور که گویا متخصص اقتصادی است اوضاع اقتصادی کشور امروز به مراتب بدتر از پنج سال قبل است، مردم از بیکاری و فقر رنج می‌برند، آمار ارائه شده توسط نهاد‌های ملی و بین المللی بیانگر این حقیقت تلخ است.
کمیسیون مستقل انتخابات :
در ۱۸ سال اخیر ما نتوانستیم یا نخواستیم کمیسیون‌های مسلکی، مستقل و با قوت انتخاباتی را داشته باشیم، امروز کمیسیون مستقل انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی مفلوج و زخمی غیر مسلکی و فرمانبردار مقامات عالی رتبه حکومت اند، وابستگی های این کمیسیون ها استقلال در تصمیم گیری های آنها را زیر سوال برده است محتاجی کمیسیون به امکانات مالی داخلی و خارجی نیز ضربه دیگریست که بر پیکر این کمیسیون وارد گردیده بدون تردید انتخابات اخیر پارلمانی نشان داد که کمیسیون بیشتر فرمانبر حکومت بوده و حرف‌های شان میان تهی و بی‌نمک است، آنچه که میگویند دروغی بیش نیست.
گروه طالبان:
طالبان از برگزاری یک انتخابات خوب که در آن مردم تعیین سرنوشت کنند شدیدا هراس دارند، و از تمامی امکانات خود برای مختل کردن انتخابات پیش‌رو کار خواهند گرفت و از طرف دیگر با در نظرداشت مشکلات امنیتی و به گفته خانم حوا علم نورستان رئیس کمیسیون مستقل انتخابات که از ۵۳۸۳ مرکز رای دهی اضافه تر از ۲۰۰۲ مرکز در انتخابات ریاست جمهوری آینده اگر برگزار شود بسته خواهد بود انتخابات که اضافه تر از ۲۰۰۰ مرکز آن مسدود باشد از همچو انتخابات چه توقع باید داشت غیر از تقلب و سرافکنده گی.
خارجی‌ها:
در انتخابات سال ۱۳۹۳ آمریکایی‌ها مصروف پیکار شدید با طالبان و دیگر گروه‌های هراس‌افگن بودند در پی جنجال‌های انتخابات نگران آن شدند تا مبادا دست‌آوردهای اخیر شان در افغانستان در پی افزون خواهی‌های سیاسی زمامداران افغانستان صدمه ببیند در پی یک توافق سیاسی میان دو دسته‌ی انتخاباتی حکومت وحدت ملی دست بکار شدند و حکومتی را بنام وحدت ملی بالای مردم افغانستان تحمیل کردند و از سوی دیگر امروز آمریکا مصروف مذاکرات مستقیم با طالبان است و اگر به حرف‌های رییس جمهور دونالد ترامپ اعتماد شود در پی خروج از افغانستان است، به باور من امریکا در حال حاضر نمیخواهد تا مانند انتخابات ۱۳۹۳ بازهم نقش میانجی گری را بازی کند و دوباره عمیقآ در قضایا افغانستان خود را در ساختن حکومت دخیل سازد.
از طرف دیگر نابرابری و بی اعتمادی میان کاندیدای ریاست جمهوری، مشکل دیگریست
در همسایگی ما پاکستان و هندوستان دو نظام متفاوت قبل از برگزاری یک انتخابات شفاف و عادلانه بوجود می آید، در پاکستان سه ماه قبل از برگزاری انتخابات حکومت سرپرست تشکیل می‌شود که در راس آن یک شخص بی‌طرف انتخاب می شود و آن شخص مسئولیت می‌داشته باشد تا انتخابات را برگزار کند و هیچ یک از جریان‌ها و احزاب سیاسی از امکانات دولتی برای کمپاین انتخاباتی خود استفاده نکنند، در هند در حالیکه حکومت سر جایش می‌ماند اما صلاحیت‌های اجرایی کمیسیون انتخابات به شدت افزایش پیدا میکند و “کود اخلاقی” جایگزین روند عادی حکومتداری می‌شود، حکومت نمی تواند از صلاحیت‌های عادی خود استفاده کند و یک میدان هم‌سطح میان کاندیدای احزاب و جریان‌های سیاسی بوجود می آید، همچو تصامیم زمینه ساز اعتماد ملی در انتخابات میگردد.
حال متاسفانه در افغانستان قانون اساسی ما پیش‌بین این چالش بزرگ نبوده، که حکومت در جریان پیکار‌های انتخاباتی و قبل از آن کدام طرزالمعل ره روی دست بگیرد تا قاعده بازی و کود اخلاقی در انتخابات مراعات شود، حال در افغانستان نباید از کسی که در راس قدرت است توقع داشت که قاعده بازی و کود اخلاقی انتخاباتی را مراعات میکند و از امکانات مالی، صلاحیت‌های اداری و فرصت‌های سیاسی به نفع خود و تیم خود استفاده نمی نماید.
این نا باوری ها و استفاده از امکانات دولتی زمینه ساز انتخابات خواهد شد که نه از باور های ملی برخوردار باشد و نه از بین المللی تاریخ کوتاه و شرمنده انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۳ در افغانستان نشان داد که رییس جمهور بر حال با استفاده از راههای درست و غلط برای انتخاب شدن دوباره خود استفاده کرده، حال اگر سیاسون کشور توقع دارند که رییس جمهور آقای اشرف غنی از امکانات دولتی برای انتخاب دوباره خود استفاده نخواهد کرد اشتباه بزرگی را مرتکب میشوند ، به قول معاون سخنگوی محبوب رییس جمهوری “قاعده بازی باید مراعات شود ای کاش میگفت اول شروع از رییس جمهور.
با بیان این همه موضوعات در صورت برگزاری انتخابات ۱۳۹۸ ریاست جمهوری افغانستان باز هم داخل یک بحران خطرناک سیاسی، امنیتی و اقتصادی خواهد شد، سیاسیون داخلی و شرکای جهانی ما مسئولیت دارند تا از همین حالا روی فردای انتخابات بهتر و شفاف تر فکر کنند، سیاسیون و مردم با دیانت افغانستان باید بدانند و باور داشته باشند اوضاع کنونی کشور نسبت به سال های قبل به مراتب شکننده‌تر و بحران زا تر است باید همه باور داشته باشند که دیگر افغانستان تحمل و تکرار بحران انتخابات سال ۱۳۹۳ را ندارند اگر عاقلانه فکر نشود هم تاس خواهد و هم ماست .
