دومین نشست مسکو / عطا محمد نور: از خـوارج عبـرت بگیـرید و خـون مسلمـانان را مبـاح ندانیـد

در این نشست، حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین کشور، محمدحنیف اتمر، مشاور پیشین شورای امنیت ملی، عطامحمد نور، رییس اجرایی حزب جمعیت اسلامی، کریم خلیلی، رییس شورای عالی صلح و محمد محقق، معاون ریاست اجرایی، چهره‌های سیاسیِ اند که از افغانستان در این نشست حضور دارند.
از طرف طالبان، یک هیأت چهاده نفری این گروه به رهبری ملاعبدالغنی برادر در این نشست حضور یافته اند. از سوی حکومت وحدت ملی نیز لطیف بهاند، سفیر افغانستان در مسکو در این نشست حضور دارد. همچنان برخی مقام‌های وزارت خارجۀ روسیه نیز در این نشست اشتراک داشتند.
در این نشست اما هیچ حرف تازه‌یی مطرح نشده و هر دو طرف روی حرف‌های پیشین خود تأکید کردند، حرف‌های که تاهنوز با پاسخ مثبت به همراه نشده است.
سرگی لاوروف، وزیر خارجۀ روسیه در شروع این نشست گفت که کشورش از خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان حمایت می‌کند. آقای لاوروف تأمین صلح در افغانستان را از طریق تلاش‌های سیاسی و دیپلوماتیک ممکن دانست و افزود که جنگ افغانستان راه‌حل نظامی ندارد. وزیر خارجۀ روسیه از احزاب سیاسی و سیاست‌مداران افغانستان خواست تا در هماهنگی و همکاری تمام اقشار سیاسی و اجتماعی کشورشان، مذاکره برای پایان جنگ را آغاز کنند.
در این میان، حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین کشور در سخنرانی خود روابط تاریخی مسکو و کابل را تشریح کرد و از روسیه خواست تا در پروسۀ صلح افغانستان در همکاری با امریکا، چین و سایر کشورهای دخیل در مسألۀ صلح افغانستان نقش ایفا کند. آقای کرزی گفت که تلاش برای صلح به معنای تهدید نشدن کشورهای منطقه و جهان از خاک افغانستان می‌باشد.
در سوی دیگر، ملا عبدالغنی برادر، رییس هیأت طالبان و معاون سیاسی این گروه در این نشست گفت که این گروه متعهد به صلح در افغانستان و خواهان از بین بردن موانع در برابر تحقق صلح در افغانستان است. آقای برادر در ادامۀ سخنان کوتاهش، افغانستان را کشور اشغال شده خواند و افزود که «اشغال» افغانستان باید پایان یابد تا صلح در افغانستان تأمین شود.
امیر خان متقی، یکی از نماینده‌گان طالبان در این نشست بیان داشت که طالبان خواهان بهبود روابط با فدراسیون روسیه اند. او بیان داشت که گروه طالبان خواهان صلح و امنیت در افغانستان نیز هستند. آقای متقی اظهار داشت، تهاجم نظامی شوروی به افغانستان نشان داد که مداخلۀ کشورها در امور یک‌دیگر سبب زیان‌های فراوان مالی و جانی نه‌تنها برای دو کشور، بلکه موجب زیان‌هایی فراوان در سطح جهان شد.
او گفت که همسایه‌گان افغانستان باید رویکرد و روابطی بین هم ایجاد کنند که مصلحت‌ها و منافع یکدیگرشان احترام شود و از راه‌های قانون برای به دست آوردن آن اقدام کنند.
امیرخان متقی بیان داشت که طالبان خواهان روابط مثبت با همسایه‌های خود است و اجازه نمی‌دهند از خاک افغانستان در برابر کشوری دیگری استفاده شود. این نمایندۀ طالبان همچنان از روسیه خواست تا روبط آینده‌اش با افغانستان را بربنیاد اصل عدم مداخله در امور یکدیگر استوار کند تا به گفتۀ او: «تجربۀ گذشته تکرار نشود».
به دنبال آن، عطامحمد نور، رییس اجرایی حزب جمعیت اسلامی در این نشست از نشست گذشتۀ مسکو یاد کرد و آن را برای پیشرفت پروسۀ صلح افغانستان مثبت ارزیابی کرد. آقای نور مشکلات کنونی افغانستان را نشانی از تهاجم نظامی شوروی سابق خواند و گفت که این سیاست شوروی سابق «اشتباه» بود به «ناکامی» انجامید.
آقای نور در بخشی از سخنانش، طالبان را مخاطب قرار داد و گفت: «خواهان تأمین روابط خود با دوستان و برادران تحریک طالبان خود هستیم و انتظار صلح واقعی از آنان داریم». عطامحمد نور طالبان و حکومت افغانستان را دعوت به «عبرت» گرفتن از «خوارج عصر اسلام» کرد و اظهار داشت باید «میله‌های تفنگ از سینه‌های» مردمی که مسلمان اند و ایمان به خداوند دارند، دور شود و «خون‌شان مباح» دانسته نشود.
رییس اجرایی حزب جمعیت اسلامی به طالبان گفت که اگر جنگ آنان پایان پیدا کند، دلیلی به حضور نیروهای خارجی در افغانستان احساس نخواهد شد. او از مجاهدین به عنوان «خارجی‌ستیزان» یاد کرد، اما از خاموشی مجاهدین نسبت به حضور امریکا در افغانستانِ پس از فروپاشی حکومت طالبان انتقاد کرد.
آقای نور به طالبان گفت که اگر فکر می‌کنند امریکا را شکست داده اند، اشتباه می‌کنند. به گفتۀ او: «دوستان تصور نکنند که امریکا را شکست می‌دهند و فاتحانه وارد افغانستان می‌شوند. ما همه تجربۀ جنگ را داریم؛ تصور تبدیل دوبارۀ افغانستان به مناطق جنگی و ملوک‌الطوایفی و کمک گرفتن از کشورهای خارجی،‌ اشتباه است».
عطامحمد نور از طالبان خواست تا در پایان این نشست، به «احترام رمضان و عید فطر»، آتش‌بس اعلام کنند. آقای نور از طالبان همچنان خواست تا در ماه جون میلادی، نشستی در قطر برگزار کنند. رییس اجرایی جمعیت اسلامی از طالبان خواست تا یک نشست «مستقل بین‌الافغانی» و بدون میانجی‌گری در داخل افغانستان نیز برگزار شود و تمام اقشار داخلی باهم گفت‌وگو کنند. او به طالبان پینشهاد کرد تا نشست‌های شان «دستاورد» داشته باشد، «تشریفاتی» نباشد و یک «اعلامیۀ قوی» در پایان آن هم پخش کنند.
همزمان بااین، کریم خلیلی، رییس شورای عالی صلح بیان داشت که صلح واقعی زمانی تحقق پیدا می‌کند که میکانیسم عادلانه، عزت‌مندانه و شفاف برای پیش‌برد گفت‌وگوهای صلح ترسیم شود. آقای خلیلی گفت که روحیۀ تسلیمی پاسخگو نیست؛ نه طالبان تسلیمِ حکومت می‌شوند و نه حکومت تسلیم طالبان.
رییس شورای عالی صلح نیز بر عملی بودن و با دستاورد بودن نشست‌های طالبان و نماینده‌گان سیاسی تأکید کرد و گفت، هر نشستی که برگزار می‌شود باید گامی به پیش برای تحقق صلح باشد. کریم خلیلی نشست‌های صلح را در راستای تحقق صلح سودمند خواند و اظهار داشت که باید روی چگونه‌گی طرح میکانیسم عزت‌مندانه برای هر دو طرح، در این نشست بحث شود.
از جانب دیگر، محمدحنیف اتمر، مشاور پیشین شورای امنیت ملی کشور اظهار داشت که نمی‌خواهد افغانستان کشوری برای «منازعه و تقابل قدرت‌ها» مبدل شود، بله طرفدار تبدیل شدن افغانستان به عنوان نقطۀ همکاری برای جهان است. او افزود که موانع بر سر تأمین صلح در افغانستان از راه گفت‌وگو برطرف خواهد شد.
مشاور پیشین شورای امنیت ملی به سخنان عطامحمد نور اشاره کرد و گفت که انتظار دارد طالبان به آن پیشنهادها پاسخ بدهند تا قدم‌های عملی در آن راستا برداشته شود.
گذشته از این، پس از وقفۀ این نشست، شیرمحمد عباس ستانکزی و هیأت طالبان در گفت‌وگو با رسانه‌ها بیان داشت، تا زمانی که نیروهای خارجی در افغانستان حضور داشته باشند، «صلح ناممکن» خواهد بود. آقای افزود که گفت‌وگوهای شان با نماینده‌گان امریکا پیشرفت‌هایی داشته است و در حال حاضر، روی دو نکتۀ «خروج کامل نیروهای خارجی» و «عدم استفاده شدن خاک افغانستان در برابر کشورهای دیگر» بحث دارند.
ستانکزی در پیوند به گفت‌وگوهای بین‌الافغانی گفت که متعهد به این گفت‌وگوها هستند و نیز خواهان به میان آمدن حکومتی هستند که همه‌شمول باشد. او اظهار داشت که طالبان خواهان انحصار قدرت نیستند و می‌خواهند تمام مردم افغانستان در حکومت آینده شامل باشند.
آقای ستانکزی، حکومت وحدت ملی را متهم به بی‌صلاحیتی کرد و گفت که حتا رهبران آن با هم اختلاف دارند. این عضور هیأت طالبان افزود که حاضر نیستند با حکومت وحدت ملی گفت‌وگو کنند.
گفتنی است که در ماه فبروری میلادی امسال نیز مسکو میزبان یک نشست میان سیاست‌مداران افغانستان و نماینده‌گان طالبان بود. نشستی که برای دو روز ادامه یافت و شرکت کننده‌گان آن یک اعلامیه‌ مشترک نیز صادر کردند. در نشست ماه فبروری، اما حکومت افغانستان دعوت نشده بود.

روح‌الله بهزاد