خبر و دیدگاه

فربهی بحران

 

کم ترین بی توجهی وضعیت را به نفع تروریزم ونیرو های حامی تروریزم کلید خواهد زد.

پس از آن که خلیل ز اد از سوی رئیس جمهور امریکا بحیث نمایندۀ ویژۀ  وزارت خارجۀ این کشور ماموریت یافت تا گفت و گو با طالبان و طرف های درگیر جنگ افغانستان را برای پایان جنگ در این کشور به پیش ببرد. وی پس از این ماموریت دو سفر کاری به افغانستان، پاکستان، قطر، امارات و عربستان سعودی داشت و در کابل دیدار و گفت وگو با رهبران دولت وحدت ملی و رهبران با نفوذ سابق جهادی داشت که آنان را در جریان سفر های خود گداشت. خلیل زاد در این سفرهای خود به کشور های یادشده با نمایندگان طالبان در قطر نیز دیدارهای داشت که در باره پیشرفت و یا عدم توافق آنها جزئیات آنچنانی بیرون داده نشده است. پس از سفر خلیل زاد به مسکو مقام های وزارت خارجۀ روسیه اعلان کردند که این گفت و گو ها در مورد  توسعه همکاری های روسیه و امریکا برای راه اندازی گفت وگوی مستقیم میان حکومت افغانستان و طالبان صورت گرفت. خلیل زادهم  سفر خود به مسکو را “خوب” توصیف کرد. در دیدار های خلیل زاد با مقام های کشور های آسیای میانه تاکید شد که، هیچ شهروند افغانستان نباید در روند گفت و گو های سیاسی صلح نادیده گرفته شوند و جامعه بین‌الملل نیز باید به‌منظور تقویت کل جامعه افغانستان با حفظ منافع ملی به صلح و رفاه در کشور کمک کند؛ اما با تاسف که هیچ تضمینی برای اجرای عملی این گونه اظهارات وجود ندارد و پی آمد ها حکایت دیگری جز این داشته است.

خلیل زاد هفته های گذشته در سوم دسامبر سومین سفر خود را به منطقه آغاز کرد که این بار نخست وارد اسلام آباد شد و هم زمان با سفر وی به پاکستان هیأت گفت و کو کننده طالبان هم از قطر وارد اسلام آبا شد. وی در اسلام آباد با “عمران خان” نخست وزیر و “محمودقریشی” وزیر امور خارجه این کشور دیدار کرد و از آنان خواست که برای حاضر کردن طالبان به میز مذاکره همکاری کنند. براساس گزارش های منتشر شده مقام های پاکستانی در این سفر برای وی تعهد همکاری برای صلح افغانستان دادند؛ اما این که این تعهد پاکستان در بدل چه است، هنوز روشن نیست؛ زیرا هیچ گربه یی موش را بخاطر رضای خداوند شکار نمی کند. برخی رسانه ها گزارش دادند که خلیل زاد در این دیدار  از طالبان خواسته بود تا حضور آمریکا را در افغانستان پذیرفته و با بدست آوردن امتیازهای مالی به روند صلح افغانستان بپوندند، پیشنهادی که از طرف طالبان پذیرفته نشده و طالبان گفتند که حضور آمریکا سبب تداوم جنگ در افغانستان خواهد شد. اما پس از آن گزارش های به نشر رسید که که هیأت آمریکایی با طالبان به توافقی نزدیک شده اند که بر بنیاد آن قرار است زندانیان طالبان ودولت افغانستان مبادله شوند.

نخست وزیر پاکستان در دیدارش با خلیل زاد وعده سپرده بود که طالبان را برای گفت و گو با امریکایی ها آماده می سازد  بر بنیاد همین وعده بود که وزارت خارجۀ پاکستان اعلان کرد که در ۲۶ قوس طالبان را برای گفت و گو با هیآت امریکایی آماده می سازد و قرار بود که این نشست در پاکستان صورت بگیرد و اما به دلایل نامعلومی این نشست در دوحه انجام شد و شماری رهبران طالبان به شمول ملا متقی و ملا حنفی همراه با رئیس آی اس آی به هیآت مذاکره کننده گان طالبان در قطر پیوستند. وزارت خارجۀ افغانستان از این تصمیم پاکستان استقبال کرد و آن را نشانۀ همکاری های اسلام آباد در روند صلح افغانستان  در نتیجۀ فشار های امریکا خواند و ابراز امیدواری کرد که به نتایج کلان تر دست یابند. پیش از آنکه نشست میان هیآت امریکایی و طالبان در قطر برگزار شد. مشاوران امنیت ملی افغانستان، پاکستان، عربستان سعودی و امارات متحده عرب در شهر ابوظبی در بارۀ صلح افغانستان گفت وگوهایی داشتند. هیآت گفت و کنندۀ حکومت افغانستان به  رهبری عبدالسلام رحیمی وارد ابوظبی شد و منتظر گفت وگو با طالبان بود و رهبران طالبان نیز از دوحۀ قطر وارد ابوظبی دومین شهر ایالت امارات متحده شدند. گفت وگو میان هیآت امریکایی وطالبان در حضور نماینده گان پاکستان، امارت متحده و عربستان سعودی انجام شد. در پایان این نشست دو روزه زلمی خلیل زاد، نمایندۀ ویژۀ امریکا برای صلح افغانستان گفت که در نشست ابوظبی روی یک آتش بس سه ماهه در زمان گفت وگوها، بحث شده است و طالبان گفته‌اند که در این باره با رهبران شان باید مشوره کنند. وی در گفت و گو با طلوع نیوز گفت، طالبان پذیرفته‌اند که از راه نظامی برنده شده نمی‌توانند و نیاز است تا برای حل بحران در کشور راه‌های سیاسی جستجو شود و وی افزود، طالبان هم گفتند که اول با امریکا و بعد با حکومت افغانستان مشکل را حل خواهیم کرد. رسانه ها گزارش دادند که رهایی زندانیان طالبان به شمول انس حقانی بخش دیگری از گفت وگوها میان دو طرف بوده است. آقای خلیل‌زاد گفت، پس از یک توافق صلح با طالبان، چگونگی حضور امریکا در افغانستان نیز پس از توافق با حکومت افغانستان تغییر خواهد کرد. خلیل زاد علاوه کرد، پیشنهاد آتش بس سه ماهه از سوی عربستان سعودی صورت گرفت تا در این مدت گفت وگو ها انجام شود. وی در پاسخ به پرسش طلوع نیوز گفت، هرگاه طالبان به صلحی تن ندهند که خواست امریکا و مردم افغانستان است، در ان صورت امریکا جانب حکومت افغانستان را خواهد گرفت. خلیل زاد درحالی این سخنان را گفت که رسانه ها گزارش هایی را به نشر رساندند که گویا از سوی طالبان حکومت موقت پیشنهاد شده که در راس آن شخصی مورد اعتماد طالبان قرار داشته باشد که گزارش های بعدی این موضوع را تکذیب کرد و طالبان هم این گفته ها را رد کردند.

پس از نشست بوظبی رسانه ها گفتند که حکومت افغانستان جزییات گفت و گو های خلیل زاد را به رسانه  ها نداد واین را دلیل نارضایتی حکومت از نشست ابوظبی عنوان کردند؛ اما مشاور امنیت ملی افغانستان در یک اعلامیه هشدار داد و گفت، هیچ کشور و یا فردی حق و صلاحیت بحث را در بارۀ ساختارهای تازۀ حکومتی برای افغانستان ندارد. وی افزود که تصمیم در بارۀ آیندۀ افغانستان وابسته به مردم افغانستان و رهبران انتخابی آنان است و هیچ  بدیلی برای یک حکومت منتخب وجود ندارد و وی تاکید کرد که در گفت وگوهای صلح با طالبان با قربانی‌های مردم افغانستان معامله نخواهد شد. هرچند مشاور امنیت ملی اشاره یی به گفت و گو های خلیل زاد و رهبران حکومت افغانستان نکرد؛ اما از لحن این سخنانش پیدا است که زیر کاسۀ روند صلح نیم کاسه یی موجود است که حکومت هم بنا بر هر علتی که است، از افشای آن تا کنون خودداری کرده است. پس از آن زمان گمانه زنی ها در پیوند به موجودیت اختلاف میان حکومت و خلیل زاد پیدا شد که خلیل زاد گفت، رئیس جمهور ترامپ برای پایان جنگ افغنستان شتاب دارد و وی به گونۀ تقریبی از یک ضرب الاجل شش ماه سخن گفت و افزود که نباید رهبران افغانستان همیشه منتظر کمک امریکا باشند. وی زمانی این سخنان را گفت که رئیس جمهور افغانستان در نشست ناتو از برنامۀ صلح پنج ساله در افغانستان یادآوری کرد.

خلیل زاد درنشستی در خانۀ رئیس جمهور پیشین که شماری رهبران گروه های سیاسی نیز حضور داشتند، درمورد حزییات نشست ابوظبی برای آنان معلومات داده و تاکید کرد که هیآت صلح باید فراگیر و همه جانبه باشد. وی در حالی این سخنان را گفت که حکومت بر رغم تقاضای گروه های سیاسی هیآتی را تشکیل داده که اعضای آن بیشتر مقام های حکومتی هستند که این تصمیم حکومت مورد انتقاد شدید گروه های سیاسی و نهاد های جامعۀ مدنی و رسانه یی قرار گرفته است. این سبب شد تا حکومت در موضوع صلح هم متهم به انحصار گرایی شود و هیآتی را نزد طالبان در ابوظبی بفرستد که طالبان بر رغم ترغیب نماینده گان امریکا و عربستان سعودی و امارات حاضر به گفت و گو با آن نشدند. هرچند خلیل زاد در ظاهر به صلحی تاکید می کند که با عملی شدن آن تا حدودی خواست های مردم افغانستان زیر پای نمی شود و در ضمن به تقلیل رابطۀ امریکا با حکومت پس از صلح در افغانستان در حد یک رابطۀ نیک اذعان دارد؛ اما از نگرانی های حکومت و شتاب زده گی های خلیل زاد و یک سلسه تصمیم گیری های مقام های امریکایی که نشریه های این کشور مانند وال استریت ژورنال در پیوند به خروج هفت هزار سرباز امریکایی خبر می دهد و بی تاثیر خواندن آن از سوی کابل، فهمیده می شود که آنچه تا کنون به رسانه ها از این گفت وگو ها درز کرده است، کل موضوع نیست و مسایلی در پشت پرده هم وجود دارد که تا کنون به رسان ها درز نکرده است. شایعات تبادلۀ انس حقانی با هفت تن دیگر در بدل دو استاد امریکایی، اعلام خروج زود هنگام نیرو ها از سوی ترامپ؛ آنهم در هنگام گفت و گو با طالبان حکایت از زد و بند پنهان دارد و خلیل زاد اعتراف کرد که روی جدول زمانی خروج نیرو ها با طالبان صحبت شده است. از سویی هم اعلام خروج نیرو های امریکایی در واقع نمایانگر تغییر دراستراتیژی جنوب آسیای ترامپ است و نمی تواند، بیرابطه به گفت و گو ها با طالبان باشد و مقام های ناتو هم در این باره ابراز نگرانی کردند. ممکن خلیل زاد بسیاری ناگفته های خود در گفت و گو با طالبان را نگوید؛ زیرا او از سوی امریکا برای این کار ماموریت یافته و ناگزیر است تا وظیفۀ خود را با زبان خاموش انجام بدهد.  این در حالی است که طالبان حتا به دستور آی اس آی حاضر به گفت و گو با نمایندۀ حکومت افغانستان در ابوظبی نشدند و حتا روزنامۀ امت نوشت که محل اقامت مشاور امنیت ملی افغانستان در ابوظبی به علت موجودیت طالبان در آن هوتل به خواست طالبان تغییر کرد.

از گفته های خلیل زاد معلوم می شود که رئیس جمهور امریکا در صدد پایان دادن جنگ افغانستان و خروج آن از باطلاق این جنگ است تا وعده های انتخاباتی خود برای مردم امریکا را عملی سازد و از فشار مردم امریکا بر خود کم کند. رئیس جمهور امریکا تنها در افغانستان عجله ندارد؛ بلکه دستور خروج نیرو های امریکایی از سوریه را نیز صادر کرده است که مورد استقبال مسکو قرار گرفته است. این تصمیم امریکا از سوی نانسی پلوسی سناتور پرنفوذ امریکایی قرار گرفت و این را نشانۀ دادن گل سرخ به پوتین خواند، نه تنها او بل؛ شماری سناتوران دیگرامریکایی مانند باب کوکر و لیندزی گراهام و جبهۀ مخالفان بشاراسد با این تصمیم امریکا ابراز مخالفت کرده اند و با وحشت ناک خواندن آن گفته اند که هنوز داعش در سوریه نابود نشده است و از سویی هم گفت وگو های چهارجانبه در مسکو در حضور نماینده گان ترکیه، روسیه و سوریه در مسکو نتیجه نداده است.

در مورد گفت و گو های صلح امریکا با طالبان تنها حکومت افغانستان و گروه های سیاسی این کشور نگران نیستند؛ بلکه کشور های همسایۀ ا فغانسان به ویژه روسیه بیشتر دراین مورد نگران است و فکر می کند که امریکا با بازی جدید اش در افغانستان تحت سیناریوی صلح منافع مسکو را هم پایمال  می کند. چنان که رییس‌جمهور روسیه گفت، طالبان باید در این گفت‌وگوها درنظر گرفته شوند و در ضمن افزود، امریکا در هفده سال گذشته هر سال از خروج نیرو هایش از افغانستان سخن گفته و اما این کار عملی نشده و نیرو هایش هنوز هم در این کشور حضور دارند. این در حالی است که ترامپ وعده های انتخاباتی اش را به سر نرسانده از سویی هم وارد یک جنگ اقتصادی با چین شده و هزینه های جنگ در افغانستان وسوریه کمر اقتصادی امریکا را شکسته است و با خروج از پیمان اقلیمی پاریس و هزینه های ناتو با کشور های اروپایی نیز مشکل دارد. از سویی هم ترامپ در داخل با دشواری های مواجه است؛ زیرا پنتاگون و سی آی ای با بسیاری از تصمیم هایش ناخوشنود اند و چنانکه جیمز متس پس از استعفایش گفت، شخصی در پست وزارت دفاع قرار بگیرد که همفکر ترامپ باشد. این دو نهاد پرقدرت در امریکا به دلیل روابط شان با کمپنی های ساخت و ساز اسلحه بیشتر منافع شان را به بهانۀ حفظ منافع ملی امریکا در جنگ برای توسعۀ تجارت تسلیحاتی می دانند و از این رو با تصمیم های شتاب زدۀ ترامپ موافق نیستند.

این در حالی است که مردم افغانستان پیش از این چندین بار زیر نام صلح قربانی شده اند؛ بار اول در سال ۱۳۷۰ خورشیدی سقوط زود هنگام حکومت نجیب به کمک نیرو های مسعود و دوستم  و بعد مداخلۀ نیرو های حکمتیار سبب شد که طرح بنین سوان به شکست مواجه شود و حتا بنین سوان از میدان هوایی کابل اجازۀ ورود به دفتر سازمان ملل را نیابد. به همین گونه بار دوم در سال ۱۳۷۵ خورشیدی طرح صلح سازمان ملل در میان آمد و رفت های خانم رافایل معین وزارت خارجۀ پیشین امریکا و اختلافش با مسعود بر سر پاکستان، با وارد شدن پیروزمندانۀ طالبان به کابل و تسخیر پایگاه های ریشخور و چهار آسیاب و بیرون شدن نیرو های حکمتیار، متلاشی گردید. با توجه به این که مردم افغانستان پیش از این دوبار قربانی صلح شده اند و حال هم هراس دارند که مبادا این جریان تکرار شود و بحران  به نقطۀ غیر قابل بازگشت برسد که آنگاه کار ازتدبیر بیرون شده باشد. این در حالی است که در پیوند به صلح افغانستان نه اجماع داخلی و نه هم اجماع منطقه یی و بین المللی وجود دارد. با این حال دورنمای صلح افغانستان به گونه یی تاریک و پرازابهام به نظر می رسد و نگرانی هایی وجود دارد که یک بار دیگر افغانستان قربانی بازی های دو پهلوی امریکا در تبانی با پاکستان، عربستان وامارات متحده نشوند. حال زمان آن رسیده است که حکومت و مردم افغانستان دست به دست هم داده و حکومت وارد ابتکار شود و گام های راستین را برای کسب رضایت مردم و گروه های سیاسی و نهاد های جامعۀ مدنی بگذارد تا وحدت ملی در داخل تامین شود و مقابله با تروریزم و توطیه های خارجی ها میسر گردد. هرگاه وضعیت با این پراگنده گی ادامه پیدا کند، در این حال بحران فربه تر می شود و وضعیت روز تا روز به نفع تروریزم ونیرو های حامی تروریزم در منطقه و جهان کلید می خورد. 

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا