بدون شک جنگ در فراه را نمیتوان صرفاً به حملات متعارف مخالفان بر یک ولایت تحت اداره دولت افغانستان تلقى و تعبیر نمود. زیرا طالبانى که دولت افغانستان و حامیان بین المللى اش را در پایتخت و شهر هاى عمده، درمانده نموده اند، چرا انرژى خود را در یک ولایت دور افتاده و نه چندان مهم مصرف نمایند. ابعاد این جنگ فراتر از آنچه است که مردم و یا هم برخى از رسانه ها و یا تحلیلگران سیاسى و نظامى بررسى مى نمایند.
ولایت فراه که از چند ماه بدینسو تحت فشار شدید حملات مخالفین دولت بود، در روز هاى اخیر در آستانه ى سقوط قرار گرفته است. والى فراه تأیید کرده است که طالبان بر بخشى از شهر مسلط شده بودند و جنگ در داخل شهر جریان دارد. نیروهای بین‌المللی مستقر در افغانستان (حمایت قاطع) اعلام کرد که بمنظور جلوگیرى از سقوط فراه، آنها در حمایت از نیرو هاى دولت افغانستان وارد عمل شده، مواضع طالبان را با جنگنده هاى A- 10 هدف قرار داده اند که تلفاتى زیادى به طالبان وارد نموده است.
برخى از تحلیلگران در پى قدرت گرفتن مخالفان دولت افغانستان، دست کشور هاى همسایه و منطقه از جمله ایران و روسیه را در قبال آن مى بینند. والى قبلى فراه مى گوید که طالبان نه تنها با سلاح هاى روسى مى جنگند بلکه وسایل نظامى نظیر دوربین هاى شب که قدرت تعین مسافه و هدفگیرى دقیق را دارند و ساخت روسیه مى باشد از نزد آنها در جریان جنگ بدست آمده. ضمناً طالبان مى خواهند از این ولایت منحیث یک دهلیز تدارکاتى استفاده نمایند. دولت افغانستان، سفیر امریکا و مقامات ناتو در کابل ادعا مى نمایند که گروه طالبان از سوى جمهورى اسلامى ایران حمایت لوژستیکى مى شوند، تجهیزات نظامى به آنها داده میشود و بقول شاه جهان والى پیشین فراه، در خاک ایران به آنها آموزش نظامى نیز داده میشود.
سئوال اینست که ایران و روسیه چه اهدافى را در فراه دنبال مى کنند؟
فراه که در بین ولایات هرات و نیمروز قرار دارد نه تنها با ایران ٣٠٠ کیلومتر سرحد دارد بلکه با ولایت هلمند بعنوان پایگاه قدرتمند طالبان نیز متصل است.
١- براى دخالت ایران در ناآرامى هاى غرب افغانستان بویژه جنگ فراه سه دلیل ارائه مى شود:
– نارضایتى ایران از عبور خط لوله گاز تاپى از افغانستان که جمهورى اسلامى ایران، پروژه جاگزین آنرا داشت که از خاک ایران مى گذشت.
– با اوج گرفتن اختلاف آمریکا و ایران روى توافق هسته ى ، این گمانه زنى ها وجود دارد که ایران برای شکست ماموریت آمریکا و غرب در افغانستان حمایت خود را از طالبان افزایش داده است.
– تعدادى براین باورند که ایران نگران کم شدن جریان آب در مناطق سیستان و بلوچستان ایران است که از دریا هاى افغانستان به این کشور در جریان است. که در سه سال اخیر طرح ساختن چندین بند بر روی این دریا ها از سوی دولت افغانستان آغاز شده است. هشت روز پیش جواد ظریف، وزیر خارجه ایران گفت که تلاش‌های تهران برای توافق با افغانستان بر سرپرداخت حق‌آبه ایران از رودخانه هلمند به نتیجه نرسیده و هشدار داد که کشورش مجبور است دست به “عمل متقابل” بزند.
و اما انگیزه روسیه را در حمایت از طالبان میتوان در دو نکته خلاص نمود:
– به چالش کشاندن حضور امریکا و متحدانش در افغانستان و جلوگیرى از گسترش ناآرامى ها و گروه هاى تروریستى به کشور هاى آسیاى میانه بعنوان ساحه نفوذ عنعنوى روسها.
– ناخشنودى روسها از بکار افتادن پروژه تاپى.
تا حال ترکمنستان ناگزیر بود گاز خود را از طریق روسیه بخارج صادر نماید. بدلیل آنکه گاز شیرین ترکمنستان از لحاظ کیفیت درجه بالاترى از گاز روسیه دارد. بناً روسها با سوء استفاده از ناگزیرى ترکمنها، گاز آنها را بقیمت ارزان خریدارى نموده در کشور خود بمصرف مى رساندند و در عوض گاز کم کیفیت خود را بجاى آن و به قیمت بهتر به اروپا صادر مى نمودند. که با براه افتادن پروژه تاپى، دیگر ترکمنها مجبور به ادامه این معامله با روسیه نیستند. بناً روسها از هر طریقى در جهت ناامن نگهداشتن افغانستان، به بن بست کشاندن پروژه تاپى و تداوم وابستگى ترکمنستان بخود شان اند.
گفتنى است اینکه پروژه تاپى با طول ٨١۶ کیلومتر از پنج ولایت و هفده ولسوالى افغانستان مى گذرد که ولایت فراه یکى از آنهاست. و اینکه امروز فراه در آتش جنگ منافع کشور هاى همسایه، منطقه و جهان مى سوزد، بخشى از تراژیدى ملت ما و مداخلات آزمندانه و بیشرمانه کشور هاى ذیدخل در کشور ماست.
