سناریوی داعش در افغانستان

به نظر می‌رسد حامیان دیروز و دشمنان امروز داعش آهسته آهسته گلیم داعش را از عراق و سوریه جمع کرده میروند اما این هیولای کشتن ها و بستن‌ها، دهن به سوی افغانستان باز کرده است. روزانه به طور آشکار و پنهان صد ها جنگجوی خارجی این گروه از خاور میانه به افغانستان انتقال می‌شوند.

از سوی دیگر، ابر قدرت های نظامی و اقتصادی به خصوص روس‌ها و امریکایی‌ها در اوکراین، سوریه، عراق و بعضی از نقاط دیگر دنیا با در نظر داشت رقابت‌هایی که داشته و دارند، با هم در تقابل و شاخ به شاخ هستند. اما در مورد نوع خشونتی که گروه داعش به کار می‌گیرد کمتر حرفی به زبان می‌آورند. متأسفانه گروه داعش طوری‌که دیده می‌شود آهسته آهسته به خصوص در ولایت های شمال افغانستان سرزمین‌های وسیعی را در سلطه خود گرفته و نظم جهانی که روسیه و امریکا بر سر نفوذ در آن با هم رقابت می‌کنند را نیز بر هم زده است. در حال حاضر امریکا، روسیه را به حمایت از طالبان و روسیه، امریکا را به حمایت از داعش در افغانستان متهم می‌نمایند. با ضعف و ناتوانی‌هایی که در حاکمیت موجود افغانستان وجود دارد همه طرف‌های درگیر در کشور ما به شمول امریکا، روسیه، پاکستان، هندوستان، ایران و سعودی، تمایل دارند که خودسری کنند، منافع را در سرزمین ما از دست دیگری بربایند  و در نهایت، به خاطر مبارزه علیه تروریزم، همکاری صادقانه نه نمایند.

سرا زیر شدن گروه تروریستی داعش به حمایت بعضی از کشور ها بر می‌گردد به سال ۲۰۱۵. در همان سال داعش  اعلام کرد که برای تشکیل ولایت خراسان خود به افغانستان و پاکستان نیرو می‌فرستد و از آن زمان حمله‌های متعددی در این مناطق به خصوص در شهر های مختلف افغانستان انجام داده که کشته‌های زیادی بر جای گذاشته است.

در این راستا در سال ۲۰۱۷ نیز این نیروها با بمبگذاری‌های انتحاری در مساجد، مکاتب به خصوص در مساجد و امکان شیعیان در کابل و هرات، حملات خونین و مرگباری را انجام داده اند، متأسفانه مسؤولین دولت افغانستان  با حضور داعش در کشور اطلاعات دقیق یا ندارند، یا در اختیار مردم این اطلاعات را نمی‌گذارند حتا بعضی از مسؤولین حضور نیروهای داعش را در افغانستان بعضی اوقات انکار می‌کنند.

از سوی دیگر، به باور من داعش در افغانستان  با داعش در خاورمیانه متفاوت است. به این معنا که آن‌ها عمدتاً گروه‌های بومی (یعنی کسانی که از گروه طالبان یا از شبکه حقانی یا حزب اسلامی حکمتیار ناراضی بودند و یا نسبت به سیاست‌های زمامداران افغانستان مخالفت داشته اند از گروه های خویش جدا و تغییر لباس و بیرق داده، حالا به داعش پیوسته‌اند. اطلاعاتی وجود دارد که تقریباً از ۵۲ کشور، اشخاص و افراد مختلف عضویت گروه داعش را دارند.

در حال حاضر گروه داعش در قدم اول در شمال افغانستان به خصوص در جوزجان، سرپل و فاریاب و بعداً در مناطقی از ولایت ننگرهار، کنر، بدخشان و نورستان خیلی فعال شده اند.

در حال حاضر وضعیت داعش در افغانستان چگونه است؟

به باور من، داعش بعد از ۲۰۱۵ به طور مرموز در افغانستان حضور داشته اما از سال های ۲۰۱۶  –  ۲۰۱۷ – ۲۰۱۸ به این سو  بعد از شکست در عراق و سوریه، نیروهایش در افغانستان فعال‌تر گردیده اند.

به عقیده من، واقعیت دیگری را نیز باید در نظر داشت که داعش ظرفیت‌هایی دارد. در واقع جنگ در افغانستان جنگ نیابتی است و همه گروه‌های امنیتی و استخباراتی کشورهای مختلف می‌توانند منافع خود را از طریق این گروه‌ ها به خصوص داعش و طالب  پیگیری کنند، در این میان، در این نوع گروه‌ها ظرفیت‌هایی وجود دارد که با دستگاه‌های استخباراتی به راحتی می‌توانند کنار بیایند و منافع خود را از طریق این گروه‌ها دنبال کنند.

عوامل حضور و نفوذ داعش در افغانستان چیست؟

داعش در حال حاضر در خاورمیانه  شکست خورده است. از آنجا به کمک بعضی از کشورها، نیروهایش را خارج و به افغانستان در حالت آوردن است. چون  بخشی از این نیروها در خاورمیانه  مانند ازبیک‌ یا تاجیک‌ یا وابسته به قومیت اویغور، حضور داشته اند. در این میان، نهضت ترکستان شرقی، حزب التحریر، حرکت اسلامی ازبیکستان، گروه‌های تاجیکی و ارتش آزادی‌بخش چیچن در خاورمیانه و همراه با داعش‌ جنگیده‌ و اکنون که آن منطقه را از دست داده اند به مناطق خود برمی‌گردند. در این شرایط بهترین جا برای نفوذ آنها افغانستان  است تا از افغانستان به سمت شمال به خصوص در ازبیکستان به دره‌ی فرغانه بروند و بعد در حوزه امنیتی روسیه یا چین عملیات کنند.

در هر حال، این بحث وجود دارد که با توجه به شکست  درخاور میانه  این گروه بعد از این مرکز عملیات شان افغانستان خواهد بود. به علاوه این که اینان گروه‌های کارکشته جنگی‌اند و تجربیات جنگی در خاور میانه به دست آورده‌اند و وقتی در کنار گروه‌های دیگری که از طالبان و حکمتیار یا از شبکه‌ی حقانی یا از القاعده جدا شده اند و به داعش پیوسته‌اند قرار گیرند، ترکیب این نیروها از قدرت عملیاتی بیشتری نیز برخوردار می‌شوند.

پلان آینده داعش در افغانستان:

در ظاهر امرافغانستان هدف اصلی داعش است اما به نظرم این سناریو خیلی با واقعیت مطابقت ندارد، اما این که افغانستان سکوی پرتابی برای داعش در کشور های آسیای مرکزی و ایالت سین‌کیانگ چین است، متأسفانه این یک حقیقت انکار نا پذیر است.

به باور من، داعش افغانستان را به عنوان پایگاه آینده خود در نظر گرفته تا از این پایگاه عملیاتش را در مناطقی انجام دهد که شاید رقابت بین‌المللی بین امریکا  و چین و روسیه مورد استفاده‌ قرار گیرد) و از کمک‌های امریکا استفاده کند. یعنی اگر مناسبات امریکا  و روسیه و چین بدتر شود، داعش این ظرفیت را دارد که با امریکایی ‌ها همه جانبه کنار آمده و بگوید که ما در خاور میانه با شما در جنگ بودیم ولی دیگر در جنگ نیستیم و سعی کند که به نوعی از کمک‌های غرب استفاده کند. در واقع امکان پذیری این سناریو از همه چیز قوی‌تر و محتمل تر است اما روسیه نیز دست بالای دست نخواهد نشست، تلاش خواهد کرد تا با همکاری گروه طالبان برای نیرو های امریکایی و غربی که در افغانستان حضور دارند، مشکلات زیادی را ایجاد نماید.

ادامه رقابت امریکا و روسیه جنگ در افغانستان را طولانی و امریکا را زمینگیر خواهد کرد.