تبعیض به معنی برخورد نابرابراست، طوری که با شخصی که درموقعیت و شرایط یکسانی با شخص دیگری قراردارد، برخورد بدتری انجام گیرد. دلیل و اساس تبعیض می تواند مثلاً پیشینه قومی و نژادی، ملیت یا مذهب باشد. تعصب خود در ذات خود یک عامل در ترویج پدیده تعصب است. هر فرد زمانیکه به علت وجود تعصب آسیب را متقبل گردد خود یک تعصب گرا میگردد. مورد قابل نگرانی همین است چون که افکار و رویه یک متعصب تاثیر مستقیم بالای سایر افراد جامعه بشری دارد.
با شکست نظام طالبانی در کشور، مردمِ خسته از بی عدالتی ها و تبعیضات و تعصبات قومی و زبانی، خوشحال بودند که دیگر زمان گزینه های منفور و مردود عصبیت های جاهلانه گذشته و گاه برابری و برادری همه ی افغانستانی ها فرارسیده است. با این امید، آحاد ملت، عزم خویش را برای کار و تلاش برای سازندگی هر چه بیشتر و بهترکشور، جزم کردند و با امید به افق های بهتر و پویا تر در چشم انداز فردا های روشن، گامهای استوار خویش را برداشتند.
ولی با تاسف، چند سالی است که گیاه زهرآگین تعصب و قوم و زبان گرایی در سرزمین دلهای بیمار برخی از هموطنان ما لانه کرده و طوری ریشه دوانیده است و این جماعتِ از همه گزینه های خیر و سعادت بی خبر، گویا رسالت دارند تا با ترویج افکارمتعفن و نفاق برانگیز، روحیه اخوت و برابری را نشانه گرفته و بجای آن، تنش و چالش میان اقوام و ساکنان این سرزمین را دامن بزنند.
تعصب و تبعیض وقتی در جامعه ای رخ نمود، با یک چهره و صورت ظاهر نمی شود؛ بلکه با دهها و صدها قواره کریه و بدمنظر، جلوه گری می کند. در جامعه افغانستانی نیز و صد البته با کوشش و تلاش حاکمان و رهبران ما، با چهره های مختلف و متنوعی از عصبیت و تبعیض رو به رو می باشیم. تبعیض مثلاً این است که به خاطر پیشینه قومی و نژادی تان به شما خدمات تعلق نگیرد، و یا در مصاحبه استخدامی از شما انتظار رود که دارای توانایی و مهارت کامل یک زبان باشید، با این که در کارمربوطه نیازی به چنین چیزی نباشد.
این موضوع که با انسان ها برخورد متفاوت گردد، همیشه تبعیض محسوب نمی شود. در صورتی که دلیل و اساس قابل قبولی وجود داشته باشد، می توان با انسان ها برخورد متفاوت داشت.
تبعیض اجتماعی به معنای تفرقه اندازی،تحقیر وعدم تساوی حقوق افراد و یا گروه های گوناگون در جامعه می باشد. رفتار های تبعیض آمیز که اغلب در گروه بندی های اجتماعی ریشه دارد ممکن است شکل رسمی و نهادینه به خود بگیرد و به صورت قوانین تبعیض در سطح گسترده اعمال شود و به طور غیر رسمی در رفتار معمول وروز مره ی افراد جامعه نبست به یک دیگر جریان داشته باشد.
درک تبعیض ارتباط مستقیمی با برداشت های فردی و مرزهای درونی و احساس فرد دارد. همچنین تبعیض رابطه ی مستقیمی با ساختار های قدرت اجتماعی دارد، افراد و گروه های که از قدرت و نفوذ اجتماعی کمتری برخورد ارند از حقوق یکسان با سایر افراد یا گروهها بهره ور نیستند.
از طرف دیگر یکی ازعمده ترین مولفه های اثر گذار در تحولات اجتماعی و فرهنگی دوران معاصروجود شکاف نسلی است. پدیده ای که خود در جریان تغییرات و دگرگونی های اجتماعی شکل گرفته است و به عنوان اختلافی در نگرش یا رفتار جوانان و افراد سن پخته تعریف شده است. که موجب عدم درک متقابل آنها ازیکدیگر شده است.
جدا کردن خود از دیگری، یا برتر دانستن خودی بردیگری، انواع گوناگون دارد، از جمله تبعیض به معنی تبعیض نژادی و قومی، زبانی، تبعیض جنسیتی، تبعیض عقیدتی، تبعیض ملی، و تبعیض دینی. تبعیض نه تنها جدا سر و جدایی طلب است، بلکه با خصومت نیز همراه می شود. این خصومت می تواند به خشونت بی انجامد ، تبعیض خشونت آمیز گاه اشکال مرگبار پیدا می کند.
تبعیض زمانی بروزمی کند که یک گروه بخواهد هویت خود را بیشتر تشخص ببخشد و متمایز کند، یا این هویت را در میان هویت های دیگر برکشد و امتیاز ویژه برایش در نظر بگیرد؛ یا اینکه آن گروه هویت خود را در خطر ببیند و بخواهد به دور خود حصاربکشد. با تبعیض، مرزبندی های هویتی پر رنگ تر و اختلاف ها برجسته تر کند. هویت گروهی هرچه جامد تر و تصلب یافته تر باشد، کمتر در معرض خطر امتزاج، «آلودگی»، و رقیق شدن خواهد بود.
ریشه ی تبعیض…
کلیه جوامع، انسان ها از جهات گوناگونی منجمله جنس، سن، نژاد، مذهب،قیافه ظاهری، قدرت بدنی، بهرۀ هوشى و استعدادها از یکدیگرمتفاوتند. رفتارغیر یکسان (معمولا تحقیر آمیز) افراد با یکدیگر به دلیل این تفاوت ها تبعیض نامیده می شود.
انسانى که از تبعیض رنج مى برد نمى تواند استعداد هاى بالقوۀ خود را به فعل برساند و ارتباط سالمى با دیگران داشته و نهایتاً درسرنوشت جامعۀ خویش نقشى سازنده را به عهده گیرد.
تاریخ بشرسراسرآغشته به تبعیض بوده است؛ تبعیض بین سیاه و سفید (تبعیض نژادی)، تبعیض بین زن ومرد(تبعیض جنسی)، تبعیض بین کوچک و بزرگ (تبعیض بین سنی ئ شیعه)، تبعیض بین ثروتمند وفقیر (تبعیض طبقاتی) و دریک کلام تبعیض بین قدرتمند وضعیف.
در طول تاریخ مردان و زنان بسیارى براى از بین بردن تبعیض و برقرارى عدالت مبارزه کرده و مى کنند اما متاسفانه جز درانگشت شماری از جوامع آنهم بطورنسبی موفقیتی در این راستا حاصل نشده است. علت این دشواری می تواند این باشد که این ویژگی یکی از تبعات غریزه «صیانت نفس» در انسان است و مبارزه با ویژگی های غریزی دشوار است. صیانت نفس از فرزند من، خانوادۀ من و فامیل و دوست من شروع و به همسایه و همشهرى، هم دین و هم مسلک من رسیده و سر از هموطن من یا (ناسیونالیسم) در مى آورد و نهایتاً به نژاد منیا نژاد پرستى (راسیسم) ختم مىشود.
ما باید بد بختانه تاید نمایم که متا سفانه سران و رهبران حکومت ما با استفاده از اهرم و ابزارتعصب و تبعیض در کشورما به یک اصل نامبارک تبدیل شده که درقدم نخست، دولت مردان و سران ما با هدف حفظ قدرت و حاکمیت و برتری خویش برسایر رقبای سیاسی، بدان متوسل شده . دولت مردان ما در پیروی از پالیسی تعصب و تبعیض تا آنجا پیش رفتند و سایر قومیت ها را از خود مایوس کردند که جانی ترین مخالفان مسلح ملت افغانستان را صرفاً به دلیل آنکه از قوم و نژاد خاصی هستند، برادران ناراضی و در تعبیری معتدل تر، مخالفان سیاسی حکومت می خوانند که یک اشتباه تاریخی است…
متاسفانه امروز هم که مصادف است به اولین روز سال ۱۳۹۷ یک تعداد مریض های روانی در گوشه شهر کابل فاجعه افریدیند و نگذاشتند که مردم ما امروز جشن نوروزی را دور از جنگ و غم سپری نمایند. بختانه اگر دشمنان وطن بدین باورند که با دهشت مردم را شکست میدهند اشتباه میکنند و این ارمان را به گور خود خواهند برد. میخواهم بگویم که مردم افغانستان در بین شان مشکل ندارند و زندگی مشترک شانرا درهر شرایط پیش خواهند برد. و میخواهم لعنت بفرستم به فروخته شده گان که مردم مانرا به ماتم مینیشانند.
پایان سخن این است که، عصبیت و تبعیض، یک امر بالنده و موجب افتخار نیست تا برای قوم و قبیله ای، عزت و شکوه بیاورد؛ بلکه برعکس، تعصب و تبعیض، چاه تنهایی و انزوایی است که طرفداران خویش را تا ابد در خود حبس می کند. امیدورام که رهبران و سیاسیون ما این نکته اساس را درک کرده و جلو این دانه سرطانی را گرفته و به امید روزی که یک جامعه عاری از هرگونه تعصب و تبعیض داشته باشیم…
۲۱..۰۳..۲۰۱۸
