در اواسط میزان سال ۱۳۷۳(اکتوبر ۱۹۹۴) بود که سفیرایالات متحده امریکا در اسلام آباد با جمعی از سفیران ممالک غربی در رکاب ژنرال نصیر الله بابر وزیر داخلۀ پاکستان با گذر از مسیر راه ابریشم در قندهار و هرات بسوی ترکمنستان رفت. اندکی بعد در آخرین روزهای اکتوبر این سال گروه تازه ظهور طالبان ولسوالی سرحدی سپین بولدک قندهار را از نیروهای حزب اسلامی به قوماندانی ملا اخترجان پس از دو ساعت جنگ تصرف کردند.
دومین درگیری طالبان بعد از جنگ سپین بولدک، رهایی کاروان جنرال نصیر الله بابر وزیر داخلۀ حکومت بی نظیر بوتو بود. این کاروان در آخرین روز اکتوبر این سال(۳۱ اکتوبر۱۹۹۴)با سی عراده موتر مواد امدادی شامل ادویه و مواد غذایی می شد که از سوی وزیر داخله پاکستان سازمان داده شده بود تا مسیر تجارتی پاکستان با آسیای میانه را باز کند که از راه قندهار ـ هرات میگذشت و کویته را با عشق آباد وصل میکرد.
طالبان تنها پروژۀ جنرال بابر و پاکستان نبودند تا راه تجارت و دسترسی پاکستانی ها را به آسیای میانه باز کنند. امریکایی ها با شرکت یونیکال شان نیز بسوی طالبان به عنوان پروژه ای نگاه می کردند تا از طریق آن ها لوله های گاز و نفت را از ترکمنستان بسوی شبه قاره هند (پاکستان و هند)تمدید کنند. وقتی طالبان در ۲۶ سپتمبر۱۹۹۶ کابل را تصرف کردند، “مایکل بیردن” رئیس پیشین دفتر سی.آی.ای در اسلام آباد از پیروزی طالبان به وجد آمد و گفت:
«طالبان فعلاً به سرزمینی که پاکستان را به ترکمنستان وصل میکند سیطره حاصل کرده اند. اکنون ما قادر خواهیم بود که لولۀ نفت را از طریق افغانستان کشیده و گاز و نفت را به بازار های جدید انتقال دهیم . همگی باید احساس راحت کنند.» در فضای چنین احساس بود که “ماری میلر” معاون شرکت امریکایی یونوکال دفترش را در شهر قندهار تأسیس کرد. یونوکال بسیاری از کسانی را که در ایالات متحده امریکا در دهۀ هشتاد به جنگ افغانستان علیه قوای شوروی و حکومت مورد حمایت آن سرو کار داشتند به حیث مشاور انتخاب کرد. زلمی خلیل زاد، عبدالسلام عظیمی رئیس پیشین دانشگاه کابل که در نیمۀ دوم دهۀ هشتاد در ادارۀ امریکایی مرکز تعلیمی برای افغانستان کار میکرد، “جرالد بورد من” رئیس سابق دفتر مذکور در پشاور، “روبرت اوکلی” سفیرسابق ایالات متحده در پاکستان، “چارلز سانتوز” مشاور قبلی سازمان ملل در امور افغانستان به حیث مشاور و کارمند یونوکال توظیف گردیدند. حامد کرزی نیز در این دوره به مشاوریت یونوکال استخدام شد.
اما سرکشی های طالبان و همراهی شان با القاعده و وقوع حملات یازدهم سپتمبر ۲۰۰۱، احساس راحتی را از مایکل های امریکایی و بابرهای پاکستانی و مشاورین افغانی یونوکال گرفت. پروژۀ طالبان بر هم خورد و پروژۀ انتقال انرژی از آسیای میانه و تجارت با جنوب آسیا از مسیر افغانستان مختل و معلق شد.
حالا پس از دونیم دهه جنگ، پروژۀ انتقال گاز ترکمنستان از مسیر افغانستان بسوی پاکستان و هند با نام “تاپی” در حال اجرا است. کار عملی این پروژه فردا جمعه ۲۳ فبروری (۲۰۱۸)در شهر هرات از سوی رئیس جمهور غنی و سران کشورهای ترکمنستان، پاکستان و هند افتتاح می شود.
آیا افتتاح تاپی روزنۀ صلح و ثبات را برای افغانستان می گشاید؟
آیا تاپی از تنش و خصومت میان هند و پاکستان می کاهد و نقش پاکستان را از دخالت به جنگ به همکاری به صلح و ثبات در افغانستان متحول می سازد؟
خط پایپلین یا لولۀ گاز تاپی از میدان گاز گالکنیشن ترکمنستان تا مولتان پاکستان و شهر فازلیکای هند به ۱۸۱۴ کیلو متر می رسد که از این میان ۷۷۴ کیلومتر آن از افغانستان عبور می کند. پروژۀ تاپی بزرگترین پروژۀ اقتصادی در منطقه است که برای چهار کشور شامل این پروژه، بسیار مهم و سود آور است. این منفعت مشترک اقتصادی می تواند پروژۀ تاپی را به پروژۀ صلح و ثبات در افغانستان و منطقه به خصوص میان سه کشور افغانستان، پاکستان و هند تبدیل کند.
