دوستان و رسانه‌های کشور زمانیکه در مورد «خط دیورند» صحبت می‌کنند، فراموش می‌نمایند و یا نمی‌دانند که دیورند با امیر عبدالرحمن خان در همین یک‌روز (۱۲ نومبر ۱۸۹۳) دو معاهده یا موافقت‌نامه مرزی امضا کرده است.
۱. در مورد مرزهای جنوبی و شرقی (مرز فعلی با پاکستان)؛
۲. در مورد مرزهای بدخشان – تخار (مرز فعلی با تاجیکستان)
این هم متن معاهده یا موافقت نامه دومی:
موفقت نامه در بین اعلی حضرت امیر عبدالرحمن‌خان امیر افغانستان و متعلقات آن و سر هنری مارتیمر دیورند سکرتر خارجی حکومت هند و نماینده حکومت هند
در حالیکه حکومت برتانیه به اعلی حضرت امیر ابراز داشتند که حکومت روسیه برای اجرای کامل موافقت نامه ۱۸۷۳ در بین روسیه و انگلند پا فشاری دارد که در آن تصمیم گرفته شده بود که دریای اکسوس باید مرز شمالی افغانستان از جهیل ویکتوریا (جهیل چوب) یا زرقول در شرق تا اتصال کوکچه با آکسوس {آمو} باشد و در حالیکه حکومت برتانیه خود را مکلف به رعایت مواد این موافقت نامه می‌داند، اگر حکومت روسیه نیز مواد آن را کاملا رعایت کند، اعلی حضرت امیر عبدالرحمن خان امیر «افغانستان و متعلقات» آن که می‌خواهد دوستی خود با حکومت برتانیه و آمادگی خود مبنی بر پذیرش مشوره های برتانیه در رابطه به مناسبات خود با قدرت های خارجی را نشان دهد، بدین وسیله موافقت می‌کند که تمام نواحی مربوط به او در شمال این بخش اکسوس را در بدل تمام نواحی واقع در جنوب این بخش اکسوس که فعلا در اختیار او قرار ندارد، تخلیه می‌کند. به موجب این سند، سر هنری مارتیمر دیورند سکرتر خارجی حکومت هند از جانب حکومت برتانیه اعلام می‌دارد که واگذاری نواحی واقع در جنوب اکسوس به امیر یکی از بخش‌های اساسی این معامله بوده و ترتیباتی با حکومت روسیه رویدست گرفته خواهد شد تا واگذاری اراضی متذکره در شمال و جنوب اکسوس عملی گردد.
اچ. ام. دیورند
امیر عبدالرحمن خان
کابل: ۱۲ نومبر ۱۸۹۳ = دوم جمادی الاول ۱۳۱۱
بدین وسیله امیدوارم هموطنان ما هر فیصله ای که در مورد «خط دیورند» اتخاذ می‌کنند، فراموش نکنند که مرز دیورند تنها مرز‌ها با پاکستان نه، بلکه با تاجیکستان نیز هست. نه این‌که خط شمالی او «مرزی» محاسبه شود و خط جنوبی او «فرضی» پنداشته شود!
پیوند پی‌دی‌اف : https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.206818یاhttps://ia801509.us.archive.org/19/items/in.ernet.dli.2015.206818/2015.206818.A-Collection.pdf
