مهمترین اصل نظام پارلمانی جوابگو بودن قوه اجراییه در برابر قوه مقننه است که نماینده‌های مردم شامل آن هستند و قدرت برطرف کردن کامل مسئولین قوه اجراییه را دارند، این یعنی نظام صدارتی نسبت به نظام متمرکز ریاستی بهتر است.
در نظام ریاستی مردم مستقیم به ریئس قوه اجراییه رای میدهند و در مدت چهار سال این رئیس قوه اجراییه هر کاری کرد در برابر نماینده های مردم پاسخگو نیست و در این مدت مردم بر این رئیس قوه اجراییه هیچ کنترلی نخواهند داشت در حالیکه نظام صدارتی بر پایهء خواست نماینده های مردم در پارلمان و سنا ایستاد است و هر از گاهی نماینده های مردم میتوانند رئیس قوه اجراییه که در ساختار نظام صدارتی نخست وزیر میباشد را استیضاح و سلب صلاحیت کنند، در واقع نماینده های مردم تمام وقت روی قوه اجراییه کنترل دارند.
در ساختار نظام صدارتی یا پارلمانی احزاب مختلف با هم در انتخابات رقابت میکنند و حزبی که اکثریت کرسی های پارلمان را بدست آورد میتواند دولت تشکیل دهد و نخست وزیر را انتخاب کند و نخست وزیر دولت بسازد اما در صورتیکه یک حزب اکثریت کرسی های پارلمان را بدست آورده نتواند تمام احزاب یکجا شده حکومت ایتلافی تشکیل میدهند و این حکومت در راس نخست وزیر اعتبار خود را از پارلمان نماینده های ملت میگیرد و در تمام امور مهم ملی باید نظر نماینده های ملت خواسته شود بعد کاری انجام شود که این یکی از مهمترین شاخص‌های نظام صدراتی است که ملت در تمام امور دولتی دخالت غیر مستقیم دارند یعنی نماینده های ملت تمام بر همه چیز نظارت و کنترل دارند.
در یک نظام صدارتی رئیس حکومت شاه یا ملکه یا رئیس جمهور نقش تشریفاتی دارد و قدرت اضلی دست نخست وزیر میباشد، این نخست وزیر است که دولت میسازد و حجومت میکند و هر زمانیکه خواست یکی از وزیران خود را برطرف کرده میتواند. در نظام پارلمانی قوه قضاییه کاملن مستقل میباشد و اعتبار خود را از پارلمان میگیرد و هیچ کدام قوه های اجراییه و مقننه حق مداخله در امور قوه قضاییه را ندارند.
بیشتر بخوانید: ایستادن در برابر تغییر نظام، انتحار سیاسی است
پارلمان در ساختار نظام صدارتی اساس دولت میباشد و در صورتیکه دولت در امر خدمت به مردم ناکام شود پارلمان میتواند به حکومت رای عدم اعتماد دهد و آنان را خلع قدرت کند و دولت جدید تشکیل شود.
در چهاچوب نظام صدراتی هر شخص بی بنیاد و بی ریشه نمیتواند وزیر شود وزیران و نخست وزیر از بین همین نماینده های مردم انتخاب خواهند شد که اینگونه از فساد اداری و خرید و فروش کرسی وزارت و ریاست و غیره هم جلوگیری میشود چون در افغانستان همه چیز معامله میشود کرسی وزارت را گاهی در برابر یک مبلغ هنگفت میفروشند و گاهی به یکی از نزدیکان خود میدهند از همین جا فساد اداری و رشوه ستانی آغاز میشود و تا آخرین مامور دولت در این کار غرق میشوند و در نهایت مردم بیچاره ما ضرر میکنند، اما در صورتیکه ساختار نظام ریاستی به صدراتی تغییر کند این همه مشکلات از بین خواهد رفت و تنها راه حل اساسی همین تغییر نظام ریاستی به پارلمانی است.
در یک نظام صدارتی تضاد های قومی، تمامیت خواهی، تحمیل هویت یکی بر دیگری، تبعیض و تعصبات قومی در چهارچوب احزاب سیاسی در نظام صدارتی منحل شده و در نهایت از بین خواهد رفت، در عوض احزاب سیاسی با برنامه های مفید برای ملت بیشتر تبارز پیدا میکنند و افراد تاثیر گذاری خود را از دست میدهند و این احزاب هستند که تاثیر گذار خواهند بود و مطابق خواست مردم عمل خواهند کرد.
از موفق ترین نمونه های ساختار نظامی پارلمانی میتوان به انگلیس، جرمنی، هلند، کانادا، استرالیا، هند، پاکستان، جاپان و… اشاره کرد که در این کشور ها تبعیض وجود ندارد و همه دولت های مردم سالار را با نظام پارلمانی بنیاد گذاشتند.
در مورد دوستان فدرالیست و برخورد نامطلوب شان با صدرات خواهی باید عرض کرد که بیشتر دوستان فدرالیست به این اندیشه هستند که میشود به یک باره با دست خالی قدرت را از دست فاشیستان قبیله ستاند و ساختار نظام را فدرالی کرد که این در شرایط فعلی به هیچ وجه عملی به نظر نمیرسد.
دوستان فدرالیست به نوعی نظام پارلمانی را تداوم حکومت فاشیستی قبیله میپندارند و آنرا جاگزین مناسب نظام ریاستی قبیله سالار نمیدانند و فقط بر نظام فدرال تاکید دارند که البته در اینجا باید عرض کنم که بنده به هیچ وجه به ذره‌ی هم با ساختار نظام فدرال مخالف نیستم چون نظام فدرال پاسخگوی اساسی‌ترین نیاز های مردم ما است و فقط در نظام فدرالی دموکراسی به تمام معنی پیاده میشود و از زیاده خواهی دولت و تحمیل خواست دولت نیرومند بر مردم جلوگیری میشود.
به بیان دیگر، ساختار نظام فدرال آینه تمام‌نمای دموکراسی است که مردم سالاری در این نظام نهادینه میشود و به خواست مردم ارج گذاشته میشود اما راهی را که دوستان در پیش گرفتند برای تغییر ساختار نظام عملی نیست.
هر هدفی گام به گام بدست می آید و نمیشود به یکباره همه چیز را بدست آورد، این حقیقت است که فدرال سنگ تمام بر تمایمت خواهی‌ها و ظلم و ستم قبیله سالاران خواهد بود اما دوستان باید اینرا بپذیرند و ریالیست باشند که برای رسیدن به فدرال باید نخست به نظام صدارتی رسید به عبارت دیگر راه فدرال صدارت است.
