مبارزۀ ناکام با تریاک

نویسنده: عبدالودود ظفری          المیدا – کالیفورنیا

ـ خرج بیش ازهفت هزارملیون دالربه خاطرمحو تریاک .

ـ مامورین محلی ومقامات بلندپایۀ دولت ازتولیدتریاک مفاد می برند .

اعظم احمد گزارشگرروزنامۀ نیویارک تایمزباهمکاری فضل از ناد علی ومارجه، و تیمورشاه ازگرمسیر افغانستان، گزارشی رازیرعنوان (مامورین افغانستان که موظف به نبرد باتریاک شده اند، ازآن سود بدست می آورند.)، درشمارۀ ۱۶ فبروری۲۰۱۶ آن روزنامه به نشر سپاریده اند. پس ازیک تبصرۀ کوتاه، برگردان فارسی گزارش تقدیم میگردد.

ولایت هیرمندکه درسالهای اخیربخاطر وسعت ساحۀ کشت کوکنار، حجم تولیدتریاک وهیرویین، قاچاق وبدامنی، شهرۀ آفاق شده، و افغانستان رادرسطح جهان بدنام کرده، درسالهای ۱۹۷۵تا۱۹۷۸ اثری ازکوکنار درآن بویژه درساحۀ پروژۀ انکشاف وادی هلمند، که یک ملیون وسه صدهزارجریب زمین را احتوامیکند، وازدریای هیرمند و بندکجکی سیراب میگردد، دیده نمی شد.

بندکجکی که درسال۱۹۵۳ به کمک مالی وتخنیکی امریکا اعمارشد، ظرفیت ذخیرۀ یک ملیون هفتصدهزارمترمکعب آب رادارد، و بصورت اطمینانی به ساحات سنگین، گرشک، سراج، نادعلی، مارجه، شمالان، درویشان وخانشین آب تهیه مینماید. قراربود درپهلوی اعمار بند آبگردان کمال خان درنیمروز، بند سلمادرهرات، ظرفیت بند کجکی بانصب دروازنه درپرچاپۀ آن، تاسه ملیون دوصدهزارمتر مکعب بالابرده شود. امورمقدماتی هرسه پروژه درسال ۱۹۷۶آغازشد ولی تجاوزشوروی، جنگهای داخلی، ظهورطالبان والقاعده ودست درازیهای پاکستان وایران، جریان کاررا متوقف ساخت. بندسلماپس از چهل سال اکمال شد، ساختمان بندکمال خان و ازدیادظرفیت بند کجکی تاحال پا درهوا می باشد.

درسالهای پیش ازکودتای ثور(۱۹۷۸)، دهقانان پروژۀ انکشاف وادی هلمند سالانه هزاران تن گندم، جوار، تربوز، میوه، سبزیجات، پنبه به بازارهای داخلی عرضه میکردند، درسالهای خشکسالی پروژۀ هلمند درکاهش مشکلات غذایی کشور کمک زیاد می نمود. از نا آرامیهای پس ازکودتای ثورتا امروز ونبودامنیت، دهاقین ولایت هیرمند را ازکشت نباتات معمول طرف احتیاج جامعه، به کشت نبات غیرقانونی کوکنارجلب نمود. بهای بلند تریاک وهیرویین درجهان، اکثریت ساحات تحت پروژۀ هلمند به تدریج به کشت کوکنار تخصیص داده شدند، وهرسال تولیدتریاک قوس صعودی پیمودتا جاییکه درسال۲۰۰۷افغانستان۹۲ درصدتریاک جهان رابه ارزش چهار ملیارد دالرتولیدکرد، که نقش ولایت هیرمند درآن بسیاربرجسته بود. اگراندکی ازآن عوایدبزرگ به جیب کشاورزان افتاده باشد، قسمت اعظم راقاچاقبران داخلی وخارجی، طالبان ومامورین محلی و بلندمقام دولت درکابل قاپیدند.

تاوقتیکه کشاورزان، طالبان ومامورین دولت ازتولیدتریاک سود کلان بدست می آورند، راهی وجودنداردتاکشت کوکنار محوشود یاحداقل کاهش بیابد. فقط یکسال کشت کوکناردراثرهدایت شدید ملاعمر کاهش یافت که طالبان قادرشدند تریاک ذخیره شده رابه قیمت بلند بفروشند.

دستگاه عریض وطویل بنام وزارت موادمخدر، مانندشورای عالی صلح!! که درطی چندین سال به غیرازضیاع وقت، مصرف پولهای گزاف وگول دادن مردم دستآوردی نداشته است، یک وزارت ناکاره وبی هوده میباشدوتنهاشماری زراندوزان حریص ازهمین راه ملیونرشده وخواهند شد.

دیده میشودکه برای محو کوکناروقاچاق تریاک وهیرویین ارادۀ محکم وجودندارد، حکومت کرزی میدانست که فعالیتهای تخریبی و قتل وقتال طالبان ازراه فروش تریاک تمویل میشود، ولی جزحرف، هیچ برنامۀ واقعی برای محوآن نداشت، واکنون حکومت احمدزی هم بخاطرحمایت ازطالبان، کارمؤثری درین باره نکرده ونمی کند.

اینک برگردان فارسی گزارش نیویارک تایمز تقدیم می گردد:

ـ ـ ـ ـ ـ

امریکا در۱۴سال گذشته بیش از۷ ملیارددالر برای محو تولیدتریاک درافغانستان، که بزرگترین Brand (نوع) درجهان شناخته میشود، مصرف کرد. دهها ملیارد دالردیگر دربرنامه های حکومت بخاطر ریشه کن کردن فساد اداری وتربیۀ پلیس قابل اعتمادهزینه نموده است. دالرهای بیشمار دیگر وهزاران انسان درجنگ تلف شدند تا حکومت افغانستان را درقدرت نگهداردکه بتواند قانون رادرکشور حاکم سازد.

ولی دریکی ازچندگوشه های آرام و امن ولایت هیرمندکه تحت کنترول قطعی حکومت میباشند، بته های کوکنار باپندک ها وگلهای شگفته درچشمرس عمارات رسمی حکومت قدکشیده وخودنمایی می کردند. درولسوالی گرمسیرهیرمند نه تنهاکشت کوکنارتحمل میشود، بلکه یک منبع پولی میباشدکه حکومت محلی ازطریق اخذ مالیه بدان وابسته میباشد. مامورین حکومت همانند طالبان، ازکشاورزان کوکنار زیرساحۀ کنترول خودمالیه میگیرند! بخشی از آن مالیه به سلسله به مقامات بلندحکومتی درکابل میرسدتامقامات محلی اطمینان حاصل کنندکه ازکابل حمایت میشوند وکشت کوکنار ادامه می یابد. ولسوالی گرمسیر مثالی میباشدکه دخالت مامورین رادرکشت وتجارت تریاک نشان میدهد.

درسفرهای بار باربه افغانستان، کشور کوکناردرسال گذشته ومصاحبه های متواتر با کشتکاران کوکنار، بزرگان محل، مامورین افغانی و غربی، این حقیقت بخوبی آشکارشدکه اگرحتاحکومت که ازحمایت غرب برخوردار میباشد، درکارخود توفیق یابد، کشت کوکنار ادامه می یابد. مامورین حکومت افغانستان بیش ازهروقت دیگر، بصورت مستقیم درتجارت(قاچاق) تریاک دخیل بوده ودررقابت باطالبان در ماورای سیاست، برای کنترول قاچاق واخذ مالیه ازتریاک درتقلا میباشند. درسطح محلات نزاعها درمیان گروهها اکثراً به جنگ واقعی منجرمیگردد وحتاپای دسته های سربازان امریکابه طرفداری مامورین دوباره به جنگ کشانده میشود. این واقعات بیشتردرولایت هیرمند به وقوع میرسد.

منزفیلد، یک پژوهشگرکه چندین پژوهش رادرپانزده سال گذشته درساحه، درموردتریاک افغانستان انجام داده است، ادعامیکند: (مراحلی وجود داردکه همدستی مامورین حکومت رادرجرم نشان میدهدکه اول سازش وهمکاری با دهقانان میباشد، پسانتر تمام کار را دراختیارخود قرارمیدهندوبه غارت میپردازند.) !

افزایش تولید تریاک چندسال پیش زمانی صورت گرفت که طالبان بااستفاده ازآن بغاوت نو خودراآغازکردند، مهمات، مرمی، بمب و وسایط خود راخریدند. درسالهای اخیر طالبان ساعات زیادکاری خود رادرهرمرحلۀ به تجارت تریاک وقف کردند. درحقیقت این کار با تکیه کلام مامورین غربی وافغانستان ارتباط داردکه گفته اند: (زمانی که امنیت بهبود می یابد، زمینۀ کاهش تریاک آسانترمساعدمیشود.)

ازینکه حکومت افغانستان اکنون درنبودپیروزی قابل اعتماداقتصادی درتجارت تریاک رقابت مینماید، در ماورای مرزهای افغانستان تأثیر واردمیکند. حکومتهای منطقه درتقلای حل مشکلات صحی وامنیتی میباشندکه دراثرافزایش صدور تریاک بوجودآمده است. درحالیکه تجارت تریاک درافغانستان شکل منظم اختیارکرده، تلاشهای چندین ساله بضد فساد، کم اهمیت شده، واهمیت تریاک بصفت یک منبع بی ثباتی، جرایم وتوطئه درمنطقه دایمی شده است .

حکومت رئیس جمهورغنی احمدزی مبارزه علیه فساد رادرمحراق توجۀ خودقرارداد. ازسیدظفرهاشمی سخنگوی حکومت، درمورد دخالت مامورین درتجارت تریاک، بشمول گرمسیرسئوال شد. او با تاکید بیان داشت: (دربرابراین نوع روش تحمل صفرمی باشد.) ! غنی احمدزی براطلاعاتی که نشان دهدمامورین حکومت به عمل غیر قانونی بشمول وضع مالیه برتریاک دست زده اند، بصورت قاطع تصمیم میگیرد.)

برخلاف، درگرمسیر وکمربند ساحات کوکنارولایت هیرمند، سیستم تولید وخریدوفروش به قوت ادامه داردوخیلی هم ثابت میباشد. این سیستم بالای کلان های روستاها واشخاصی که بنام میرآب ازجانب دهاقین بخاطرتنظیم توزیع آب تعیین میگردند، استوارمیباشد. میرابها وبزرگان قوم مناطق کشت کوکناررا سروی میکنند وبراساس آن پول جمع آوری می نمایند. این پول هم برای مامورین محلی میباشد و هم برای مقامات درکابل !

مأمورین بصورت خصوصی اعتراف میکنندکه ارتباطات عمیق تا حکومت مرکزی وجوددارد. دربرخی مواقع ازآن پولهابه سناتوران و وکلای شورای ملی که دارای رواب منطقوی میباشند داده میشود. کارمندان ریاست مستقل اورگانهای محلی که اوضاع ولایات و ولسولیهارانظارت میکنند، قسمتی ازآن پولهارا به جیب می اندازند. شماری ازمقامات مهم پلیس وقوماندانهای امنیتی بشمول متحدین نظامی واستخباراتی امریکا درارتباط بسیارنزدیک با تجارت تریاک می باشند.

ولی مبلغ واقعی پول اکثراً دراختیارمامورین محلی وولایتی قرارمی گیرد. ولسوال وقوماندان امنیۀ گرمسیر، بیش ترین قسمت پول رابه دست می آورند، پلیس های محل هم بخشی ازآنرا حاصل میدارند. کشتکاران گرمسیر گفتندکه آنهادرسال۲۰۱۵درهرجریب زمین زیر کشت کوکناربیست دالرپرداخته اندکه درسطح گرمسیرتقریباًبه سه ملیون دالرتخمین میشود. گرمسیر یکی ازولسوالیهای ولایت هیرمند، مرکز کشت کوکنارومحل افزایش قوای امریکادرسال۲۰۱۰است، جاییکه مامورین بادهاقین کوکنار اتحادنمود. درولسوالی مارجه عین سیستم گرمسیر وجوددارد که کشاورزان مبلغ معین پول رابه اساس ساحۀ کشت کوکنارمی پردازند. درولسوالی نادعلی هم چنین نظم با وسعت کمتر موجود میباشد. درین اواخر طالبان به بعضی ازین ولسوالی هاخودرا نزدیک کرده اندکه بر زارعین کوکنارچندان تأثیر واردنکرده، زیرا آنهاپیش از افزایش قوای امریکا، به طالبان و بعدازآن به حکومت پول می پرداختند. اکنون بازهم کشاورزان خود راباشرایط وفق خواهند داد.

کارشناسان اظهارمیکنندکه عکسهای ستلایت ازسال پیش ازجنوب هیرمند نشان میدهندکه کوکناربصورت آشکارا درچشمرس پایگاه های نظامی وپلیس کشت میگردد. حکیم انگار آمرسابق پلیس ولایت هیرمند بیان نمود: (طی سالها من حکومت مرکزی، حکومت محلی و خارجی هارادیده ام که بصورت خیلی جدی دربارۀ کوکنارصحبت میکنند، ولی درعمل هیچ کاری نمی کنند، درعقب صحنه پنهانی برای ثروت اندوزی به معامله دست میزنند. )

ترتیبات پردرآمد : براساس سنجهای معمول، تلاشهای جانی برای نابودی کشت کوکناردرافغانستان ناکام میباشد. ریکارد سازمان ملل که ازسال۲۰۰۲ آغازشده، نشان میدهدکه درسال۲۰۱۴ درمقایسه با سالهای پیش که سال ختم وظیفۀ جنگی ناتو بود، بیشترین ساحه زیر کشت کوکنارقرار گرفت. اگریک نکتۀ روشن درسال۲۰۱۵ وجود داشته باشد، آن حملۀ مرض فنگسی Fungus (مرض قارچی) بر کوکناربودکه دربعضی مناطق تولید راتانیم کاهش داد . کاهش تولید سبب آن میشودکه تلاش زیادترصورت گیرد تا تولیدات آینده افزایش یابد. کاهش تولیدتریاک سال۲۰۱۴ سبب کاهش مالیۀ حکومت هم گردید !

همدستی حکومت درتجارت تریاک یک عمل نو نمی باشد، دلالان درعقب صحنه برای حکومت، درتولید، پالایش وقاچاق تریاک و هیرویین کارمیکردندوازمرزهای بدون کنترول افغانستان خارج می نمودند. این نوع فساد درتمام سطوح ملی دیده شده است. ولسوالی مارجه یکی ازدهشتزا ترین ساحات هیرمند درسال۲۰۱۰ هنگام افزایش قوای امریکا ومحل جنگهای اخیرمیان طالبان قوای حکومتی ومکان پروهش اقتصاد تریاک می باشد. یکی ازکلانهای مارجه که مسئول جمع آوری پول ازکشاورزان که۸۸جریب زمین راکوکنار کشت کرده اند، میباشد، گفت: کوکنار بسیارتطمیع کننده میباشد، نمیتوان ازآن چشم پوشید. حتا بادادن مالیه ومصاب شدن به مرض، درمقایسه بانباتات دیگر بیش ازسه مرتبه فایده مندتراست. وی اظهار داشت: درسال ۲۰۱۵ عواید گروپ ۶۲هزاردالربود که کمترازنیم عوایدسال پیش بودباپرداخت سی دالرمالیه درهرجریب ۵۹ هزاردالر به جیب برزگران ریخته شد .

آشفتگی ومرض قارچی کوکنار : نادعلی ازلشکرگاه مرکزولایت هیرمندبه فاصله کمی واقع شده که درآن درمقایسه بامارجه و گرمسیرکمترانتظام وجوددارد. بسیاری ازساحات کوکناربخاطرشدت مرض توسط تراکتور تخریب گردید. ازعین نادعلی اظهارداشتندکه جمع آوری مالیات به چندین فکتور بستگی دارد. مثل ارتباط دهقان با فرمانده پلیس محل، فاصلۀ زمین کوکنار بامرکز نادعلی واندازۀ صدمۀ مرض برتولید تریاک. یک دهقان ازمنطقۀ لوی باغ نادعلی بیان داشت: تمام دهقانان ازمرض کوکنار ضرر دیدند، آنچه مردم پرداختند متناسب بود باآنچه مردم کشت کرده بودند وآنچه رامرض تخری کرده بود.

سیستمی که درگرمسیربکارانداخته شده به شانش وتصادف کمتر مجال میدهد. گرمسیرکه با نادعلی ومارجه دوترازلشکرگاه واقع شده، نظربه مناطق زیرکنترول حکومت ازخودمختاری بیشتر برخوردار میباشد. مصاحبه هاییکه دراواسط ماه مارچ، پیش ازحملۀ مرض، صورت گرفته بود، نشان دادکه سیستم کارمیکند. درحالیکه کشاورزان ازپرداخت پول به حکومت ناخوشنودمعلوم میشدند، اکثریت شان آنرا اجتناب ناپذیر می پنداشتند ومیگفتندکه باآنهم مفاد کوکنار نظربه گدنم و پنبه بیش می باشد.) !

جمعه خان یک کشتکار۳۵سالۀ گرمسیراظهارکرد: (مامی فهمیم که مامورین از ماپول میگیرند.) زمانی سیستم به مشکل مواجه شدکه دو نفر وکیل شورای ملی تغییرسیستم راتقاضاکردند. وقتا که تقاضای شان رد شد، آنها موضوع را افشاکردند وآنرا رسانه یی ساختند!!
مقامات کابل فوراً ولسوال، قوماندان امنیت ومدیرامنیت راکه متهم به تقسیم عواید بودند برطرف ساختند. معاون والی هیرمند دریک اجتماع کوچک مقداری ازپول هارابه دهاقین مسترد کربد ووعده نمود که درآینده ازین استفاده جویی ها جلوگیری شود.

مقامات گفتندکه تمام پولها به دهاقین مسترد شد ومرتکبین موقوف شدند، ولی هیچکدام وعده بطور کامل عملی نشد. ولسوال گرمسیر طی یک مصاحبه ازگرفتن پول انکارکرد، او به درشیر تبدیل شد، چندماه بعد دوباره به گرمسیر به وظیفۀ پیشین خود تعیین گردید. مقامات درکابل گفتند دراثر تفتیش ثابت شداو ازخطاکاری پاک بوده است ! پسانتر ها طی یک سفربه گرمسیر، دراثر تفتیش ثابت شد وازدهاقین شنیدیم که آنان نیم پول را دریافت کرده بودند ! /

(منتشرۀ هفته نامۀ امید شماره ۱۰۱۶ مورخ ۳۱ مارچ ۲۰۱۶)