به نظر می رسد که دومین نشستِ چهار جانبۀ افغانستان، پاکستان، امریکا و چین برای تعیین نقشۀ راه صلح در افغانستان بدون ترسیم چنین نقشه ای دیروز (۲۹ جدی ۱۳۹۴) در کابل به پایان رسید. دور سوم این نشست تا سه هفتۀ دیگر(۱۷ دلو) در اسلام آباد برگزار می شود.
و اما، این نقشۀ راه برای صلح افغانستان چیست که خبر و نشانی از ترسیم این نقشه علی رغم دو دور گفتگوهای فشرده میان چهار طرف دیده نمی شود؟
از بحث بر سر “نقشۀ راه” بر می آید که پاکستان بیشتر از افغانستان به ترسیم چنین نقشه ای اهمیت می دهد؛ نقشه ای که پاکستان می خواهد تا نقش خود را پیشاپیش هر گونه مذاکره با طالبان و توافق بدست آمده از آن، بگونۀ روشن و مشخص در جهت اهداف و منافع اش مشاهده کند. اگر چنین باشد تعیین نقشه، بسیار پیچیده تر و سخت تر از اصل مذاکره برای صلح با طالبان است. در این حالت، نکتۀ اصلی قابل پرسش به نقش پاکستان بر می گردد. نقشی را که پاکستان می خواهد تا برای خودش در نقشۀ راه صلح افغانستان ترسیم کند، چیست؟
این سوال، نه پرسش تازه و بی سابقه است و نه پاسخ به آن بسیار سخت، پیچیده و ناگفته به نظر می رسد. این پرسش و پاسخ در مناسبات پر فراز و نشیب افغانستان و پاکستان در بیش از نیم قرن اخیر بار بار تکرار یافته است؛ مناسباتی که فراز و نشیب آن به دیدگاه ها و مطالبات طرفین بر مسایل مختلف از منازعه بر سر دیورند شروع تا روابط بر سر مسایل تجارتی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی و غیره شامل می شود.
گروه طالبان و هر مخالف دیگر دولتِ به سر اقتدار در کابل که پیوسته مورد حمایت پاکستان قرار دارد، برگ برنده و ابزار فشار اسلام آباد در رسیدن به مطالبات خود از افغانستان است؛ مطالباتی که پاکستانی ها آن را بخش مهم و جدا ناپذیری از اهداف و منافع ملی خود تلقی می کنند.
با تلخی می توان اذعان کرد که فهرست خواست های اسلام آباد با توجه به نقشی که در تخریب افغانستان بازی کرد و با در نظر داشت فاصلۀ عظیمی که در تعادل و توازن عرصه های مختلف به خصوص در عرصۀ نظامی میان کابل و اسلام و آباد وجود دارد، بصورت فزاینده طولانی و طولانی تر شده است. در نگاه به این واقعیت های تلخ، مذاکره میان پاکستان و افغانستان برغم حضور چین و امریکا در میز این مذاکرات، بسیار دشوار و پیچیده خواهد بود.
اما علی رغم این سختی ها و پیچدگی ها، مذاکرۀ چهارجانبه بر سر صلح برای افغانستان، هم فرصت است و هم چالش. فرصتی که افغانستان می تواند از آن با حضور و دخالت امریکا و چین در رسیدن به توافق پایدار و حل منازعات اساسی با پاکستان استفاده کند و چالشی که از ناکامی این مذاکرات و هدر رفتن این فرصت بر می خیزد.
آیا افغانستان و پاکستان موفق خواهند شد تا نقشۀ واحدی را برای آینده که مستلزم و متضمن صلح و ثبات پایدار باشد، ترسیم کنند؟
آیا دولت افغانستان می تواند تا این مذاکرات را به فرصت مساعد رسیدن به حل مسایل مختلف مورد منازعه با پاکستان تبدیل کند و افغانستان را از شر بی ثبات سازی و تخریب بلا وقفۀ دولت پاکستان نجات دهد؟
تا اکنون هیچ نشان روشنی از چنین توانایی و اراده در دولت و دولت مداران افغانستان به ظهور نرسیده است.
