حزب عدالت و توسعه ترکیه(AKP)در انتخابات پارلمانی هفدهم جوزای ۱۳۹۴(۷جون ۲۰۱۵) با کسب ۴۱ در صد آرا علی رغم آنکه اولین حزب برنده بود، به هیچ کدام از این چهار هدف مورد نظر خود نرسید:
- دستیابی به دو ثلث کرسی های پارلمان ۵۵۰ عضوی ترکیه یا ۳۶۷ کرسی پارلمان تا بدون همه پرسی، قانون اساسی را در جهت تغیر نظام ریاستی تغیر دهند و قدرت از صدراعظم به رئیس جمهور اردغان انتقال پیدا کند.
- عدم موفقیت در تصاحب کمتر از دوثلث یا ۳۳۰ کرسی پارلمان، تا بتوانند قانون اساسی را به همه پرسی بگذارند و طرح تغیر سیستم را عملی کنند.
- حتی عدم دسترسی به اکثریت ساده و لازم در پارلمان، یعنی تصاحب ۲۵۸ کرسی، تا به تنهایی موفق به تشکیل حکومت شوند.
- برخلاف خواستۀ حزب عدالت و توسعه، حزب دموکراتیک خلق ها(HDP) به عنوان حزب سیاسی کُرد ها، نه تنها ده در صد آرای پارلمان بلکه بیش تر از دوازده در صد کرسی ها یعنی هشتاد کرسی را بدست آوردند.
پیروزی حزب دموکراتیک خلق ها(HDP)در واقع ائتلافی از جامعۀ کُرد و برخی از گروه های چپ ضربۀسختی بر رویای رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه وارد کرد؛ این در حالی بود که جنبش سیاسی-قومی کرد ها در سیزده سال حکومت اردوغان و حزب عدالت و توسعه، این چنین فرصت مساعد رشد و توسعه را بدست آوردند و به این جایگاه رسیدند. در واقع حزب عدالت و توسعه و اردوغان معمار و بانی این تحول بی سابقۀ سیاسی به خصوص برای کُردها که هژده درصد جمعیت هشتاد ملیونی ترکیه را تشکیل می دهند، در کشور ترکیه محسوب می شوند. و بنا بر این حزب عدالت و توسعه و بنیانگذار آن رجب طیب اردوغان این شکست را باسکوت خشمگینانه، نوعی از ناسپاسی کُردها تلقی کردند و بلافاصله در صدد شکستن آتش بس با حزب کارگران کردستان(PKK) که رهبر آن عبدالله اوجلان در زندان دولت به سر می برد، بر آمدند. آتش بس، شکست و در فاصلۀ دو انتخابات از جون تا نومبر ۲۰۱۵ در جنگ با PKK یکصد نفر نیروهای نظامی و امنیتی ترکیه و صد ها نفر به ادعای دولت از جنگجویان کُرد کشته شدند.
حزب حاکم عدالت و توسعه برغم ادامۀ جنگ با شورشیان کُرد به مذاکرات نافرجام بر سر تشکیل حکومت ائتلافی با دو حزب دیگر(حزب جمهوری خواه خلق(CHP) و حزب حرکت ملی(MHP) ادامه داد و ناکامی در تشکیل حکومت ائتلافی به انتخابات مجدد پارلمانی فردا، اول نومبر ۲۰۱۵ انجامید.
آیا در انتخابات فردا، اهداف حزب عدالت و توسعه و بنیانگذار آرمانگرا و بلند پرواز آن رجیب طیب اردوغان محقق خواهد شد؟ آیا کم از کم این حزب، ۲۵۸ کرسی را در پارلمان بدست خواهد آورد تا با این اکثریتِ ساده به تنهایی حکومت تک حزبی از آک پارتی(AKP)بسازد؟
اینکه چرا حزب عدالت و توسعه در انتخابات هفتم جون ۲۰۱۵ شکست خورد، شاید پاسخ آن به عوامل مختلف داخلی و خارجی ترکیه بر گردد، اما در واقع روش اقتدار گرایانه ومدارا ناپذیری اردوغان که بصورت فزاینده در مسیر تک روی و انحصار گرایی سیاسی و استبدادمآبانه می لغزید، زمینه های ناکامی او را در دسترسی به اهدافش در آن انتخابات مساعد کرد. ممکن است درگیری او با جنبش خدمت به رهبری فتح الله گولن، نقش مهمی در آن شکست داشته باشد. صرف نظر از هر عامل و دلیلی که در شکست اردوغان و حزب عدالت و توسعه نقش اصلی داشت، آن شکست نشان داد که تحمل و کثرت گرایی در سیاست امروز بر تمامیت خواهی و انحصار طلبی و تک روی غلبه حاصل می کند. اما به نظر نمی رسد که اردوغان از جون تا آغاز نوامبر امسال، سیاستِ مدارا ناپذیری و اقتدار گرایانۀ تمامیت خواهی خود را به کثرت پذیری و مدارا جویی تغیر داده باشد.
به باور برخی از تحلیلگران، رجب طیب اردوغان آتش جنگ با حزب کارگران کردستان (PKK) را برای کسب آرای ملی گرایان ترک به حزب عدالت و توسعه در انتخابات فردا مشتعل کرد. ولیکن به سختی میتوان پیش بینی کرد که از آتش خونین این جنگ، دیگدان و تنور حزب عدالت و توسعه آنچنان گرم و داغ شود که نان و غذای این حزب در گرمی آن به درستی پخته شود. برخی نظر سنجی ها در انتخابات فردا حکایت از نتیجۀ مشابه انتخابات پیشین دارد که در این صورت حزب عدالت و توسعه همچنان به هیچ یک از چهار هدف مورد نظر خود دست نخواهد یافت. در چنین حالت، فقط راه پنجم برای آک پارتی باقی میماند:
تشکیل حکومت ائتلافی با یک حزب دیگر که مسلماً برای حزب عدالت و توسعه و بنیانگذار آن رجب طیب اردوغان، گزینۀ ناخوش آیند و نامطلوبی خواهد بود. اما من (نگارنده)آرزومندم که چنین نشود و حزب عدالت و توسعه در این انتخابات به پیروزی برسد. باور من این است که حزب عدالت و توسعه به عنوان یک حزب اسلام گرا و سر برآورده از سکولاریزم سیاسی حاکم در ترکیه و متعهد به حفظ سکولاریزم سیاسی، می تواند یک نمونه و مُدل بسیار خوب برای جریان های اسلام گرایی کثرت پذیر، خرد باور و مدنیت گرا باشد.
