جداسازی دردی را دوا نمی‌کند؛ طالبان و القاعده یکی ان

شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب دو قطعنامه، لست تحریم‌های اعضای القاعده و طالبان در افغانستان را از هم جدا کرد. جداسازی لست سیاه طالبان از القاعده، در راستای کمک به دولت افغانستان، در اجرای پروسه‌ی صلح با طالبان صورت می‌گیرد. منابع دیپلوماتیک می‌گویند، جداسازی لست طالبان و القاعده از یکدیگر، کمک می‌کند تا اعضای طالبان به سادگی از این لست خارج گردند. در لست جدیدی که به طالبان مورد تحریم اختصاص یافته، نام ۱۳۸ نفر از اعضای طالبان درج می‌باشد.

ظاهر طنین، نماینده‌ی افغانستان در سازمان ملل متحد، روز جمعه از تفکیک لست طالبان و القاعده استقبال کرده و گفته است که این تفکیک، یک گام مهم در پیشبرد پروسه‌ی صلح می‌باشد. سوزان رایس، سفیر امریکا در سازمان ملل متحد، نیز از این مساله استقبال کرده و این اقدام کمیته‌ی بررسی تحریم‌های شورای امنیت را مهم توصیف کرده است. 

در حمایت از این برنامه‌ی سازمان ملل، گفته می‌شود که با جداسازی لست طالبان از القاعده، اکنون زمینه برای حذف نام رهبران طالبان فراهم می‌شود. این نگرش حمایتی در این خصوص، از این جهت به میان آمده است که دولت افغانستان تاکنون در چندین مورد تلاش کرده بود که نام شماری از اعضای طالبان را که به نظر دولت، از جنگ دست کشیده و زندگی غیرنظامی را اختیار کرده‌اند، از لست سیاه سازمان ملل متحد حذف شود. اکنون که نام طالبان از لست افراد مربوط به سازمان القاعده خارج می‌گردد، این امکان افزایش می‌یابد که این نام‌ها از لست سیای سازمان ملل حذف شود. اگر این کار صورت گیرد، به این معنا خواهد بود که دولت افغانستان با دست باز می‌تواند پروسه‌ی صلح خود را به انجام برساند و بدان موفق شود.

اگرچه نظریه‌پردازان موافق و در عین زمان، امیدوار به مثمر واقع شدن مذاکره بین دولت و طالبان به این نظر می‌باشند که تفکیک لست می‌تواند مفید واقع گردد، اما به نظر می‌رسد که این خوشبینی نیز از بنیه‌ی قوی برخوردار نمی‌باشد؛ زیرا تفکیک لست رهبران طالبان و اعضای سازمان القاعده، اگرچه می‌تواند در جدا انگاری و سوا حساب‌کنی طالبان و القاعده در نظریه‌پردازی از بیرون، مهم تلقی شود، اما این‌که این کار بتواند بر روند ارتباطی که طالبان و القاعده با یکدیگر دارند، تاثیر گذار واقع شود، چندان اطمینانی وجود ندارد.

این واضح می‌باشد که سازمان القاعده، در قلمرو حکومت تحت تسلط طالبان در افغانستان، رشد یافت. بسیاری از صاحب‌نظران به این باور می‌باشند که اگر حمایت رهبران و حکومت تحت تسلط طالبان در افغانستان، به صورت گسترده و شدید، از رهبران سازمان القاعده حمایت نمی‌کرد، سازمان القاعده نمی‌توانست، تحرکات خود را به پیمانه‌ای که تا سال ۲۰۰۱ میلادی گسترش داد، وسعت می‌داد. از سوی دیگر، آنچه اهمیت و جدایی‌ناپذیری طالبان از سازمان القاعده را نشان می‌دهد، این است که رهبران طالبان در سال ۲۰۰۱ میلادی و پس از حادثه یازدهم سپتمبر، حاضر شدند، حمایت خویش را از رهبران القاعده ادامه دهند و حتا حکومت خویش را فدای حمایت از رهبران سازمان القاعده کردند.

قابل ذکر است که رهبران طالبان در طول فاصله‌ی زمانی بین سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۱۱ میلادی، با وجود مواجهه با هر وضعیتی، هیچ‌گاهی از تعاملی که با القاعده داشته‌اند، اظهار پشیمانی نکرده‌اند. در پاسخ به همین تعامل نیز بوده است که سازمان القاعده در این ده سال، یک بخش وسیعی از هزینه‌ی جنگی طالبان را برآورده و تامین کرده است. بنابراین رابطه میان طالبان و سازمان القاعده، جدایی‌ناپذیر پنداشته می‌شود. از این رو بسیار بعید است که تفکیک لست از سوی کمیته تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد، بتواند اوضاع را تغییر دهد وتعامل موجود بین رهبران طالبان و گروه القاعده را بر هم بزند.

از سوی دیگر رهبری سازمان القاعده با رهبری تحریک طالبان بیعت ناگسستنی کرده است؛ برخی از کارشناسانی که در رابطه با شبکه تشکیلاتی سازمان القاعده آشنایی دارند، تصریح می‌کنند که با مرگ بن‌لادن، ارتباط سازمان القاعده با طالبان محکم‌تر شده است؛ زیرا رهبران کنونی القاعده که خود را ملزم به خون‌خواهی بن‌لادن می‌دانند، بیعت وی به رهبری طالبان را نیز یک میراث مهم برای‌شان می‌دانند و کوشش می‌کنند تا به هیچ عنوان از طالبان جدا نشوند و همچنان به کمک خویش به این گروه ادامه دهند.

بنابراین بسیار خوشبینانه خواهد بود که از همین اکنون، این باور به‌وجود بیاید که تفکیک لست سازمان ملل می‌تواند بر روابط بین طالبان و القاعده اثر بگذارد و سبب شود که طالبان رابطه‌ی خود را با سازمان القاعده قطع کنند. از این‌رو تاثیر مثبت این رویکرد بر روند صلح در افغانستان نیز چندان مطمین به نظر نمی‌رسد. تنها چیزی که می‌توان در پیوند با این موضوع گفت این است که این کار، در جهت رفع اتهام از طالبان مفید واقع می‌شود و طالبان می‌توانند با استفاده از این وضعیت، امتیازطلبی خویش را شدت بخشند.  به نظر می‌رسد، انجام حمله‌ی دیروز در کابل نیز می‌تواند موید این موضوع باشد که تفکیک میان القاعده و طالبان نمی‌تواند باعث تغییر رویکرد طالبان شود.

____

برگرفته از هشت صبح