هشدار! معادن در چنگ مافیا نیفتد
نشر این خبر که در افغانستان معدنهایی به ارزش یکمیلیارد دالر امریکایی وجود دارد، از سوی رسانههای جهانی و کشوری، با آنکه در لحظهی اول رویداد مهم و خبری خوش بود، ولی خیلی در دل مردم افغانستان چنگ نزده است. در پژوهشی که اخیرا از سوی زمین شناسان امریکایی انجام شد، ارزش مجموعی معادن زیرزمینی کشور یک هزار میلیارد دلار اعلام شد اما وزارت معادن می گوید که در این پژوهش، ارزش معادن افغانستان به شکل محتاطانه تخمین زده شده است.
مقامات وزارت معادن و صنایع پس از نشر این گزارش اعلام کردند، تحقیقات اخیر در مورد ارزش معادن افغانستان که به شکل مشترک از سوی اداره زمین شناسی و وزارت دفاع آمریکا انجام شد، به درخواست دولت افغانستان صورت گرفته بود. این وزارت اعلام کرد که بر خلاف آنچه زمینشناسان امریکایی اعلام کرده اند، معادن افغانستان سههزار ملیارد دالر ارزش دارد.
اینکه این گزارش تا چه حد بر مبنای واقعیتها اعلام شده است، حرفی است که با توجه به سیاست های عجیب و غریب جاری در کشور، نمی توان آنرا رد یا تأیید کرد. جمعی با خوشبینی تمام این معادن را تضمین کنندهی آیندهی خوب برای افغانستانِ جنگزده و فقیر میخوانند و اعلام این خبر را به فال نیک گرفته اند، اما از سویی هم گمانههایی وجود دارد که مبادا در پی اعلام این خبر دستها و برنامههای سیاسی بزرگی نهفته باشد، و از معادن به عنوان ابزاری جدید برای فریفتن مردم افغانستان و اجرای برنامههای سیاسی کارگرفته شده باشد.
اما آیا داشتن معادن سه هزار ملیارد دالری یا حتا همان یکهزار ملیارد دالری، در شرایط موجود که کشور مان در فقر و بدبختی بهسر می برد، می تواند روزنهی امید را برای نجات کشور از فقر و بحران بگشاید؟ چند مشکل عمده میتواند سبب شود تا امیدها از کشف این معادن حیرتانگیز نیز کاهش یابد، و داشتن معادن سههزار ملیارد دالری نیز برای مردم افغانستان امیدی را به بار نیاورد.
فساد نخستین چالشی است که سبب شده است، مردم حالا هیچ امیدی از این معادن نداشته باشند، زیرا گستردگی فساد در حکومت افغانستان وحشتآفرین است و این فساد بیشترینه قرارداد های مهم و ملی را زیر سایه گرفته است. سپردهشدن قراردادهای بزرگ به اعضای خانواده و اقارب مسوولان دولتی از جمله رییسجمهوری و شفاف نبودن پروسههای سپردن قراردادها، در چند سال گذشته سبب شده تا مردم اعتماد شانرا نسبت به یافتشدن این معدنها از دست بدهند.
امینت چالش دیگریست که اذهان مردم را میآزارد. در شرایطی که فقط ۹ شهرستان در کشور امنیت دارند و گروههای مختلف شورشیان هر روز مانع از رشد و پیشرفت کشور میشوند، چگونه میشود به استخراج این معدنها دلبست؟ از سوی دیگر نقش تعیین کنندهی کشورهای خارجی در تصمیمگیریهای سیاسی و اقتصادی کشورمان، این روزنهی امید را که گویا حکومت افغانستان میتواند بهگونهی شفاف، از این معادن برای پیشرفت کشور کار گیرد، نیز بسته است، زیرا خارجیها که ملیاردها دالر را در این کشور سرمایهگذاری کرده اند، دوست ندارند از این سرمایهی هنگفت بی بهره بمانند. خبر کشف معادن در افغانستان اگر برنامهی سیاسی را به دنبالش نداشته باشد، خبری تکان دهنده برای جهانیان است، حالا حکومت افغانستان باید پیش از اینکه «دست پاچه» شود و به استخراج این معادن بدون برنامهریزی دقیق بپردازد، باید پیش زمینههای استفادهی بهینه از این معدنها را فراهم آورد. تأمین امنیت کشور به ویژه منطقهیی که معدن در آنجا کشف شده است، نخستین نیاز برای آغاز کار استخراج این معدنهاست، زیرا در شرایط امنیتی که سفر زمینی در شاهراههای بزرگ کشور ناممکن است، چگونه میتوان مواد معدنی را استخراج کرد و از آن به گونهی خوب کار گرفت. حکومت باید تلاشهای فراوان را آغاز کند تا معدنهای تازهکشف شده نیز مانند بسیاری از پروژههای دیگر، در کام مافیای فعال در کشور نیافتد. حکومت باید قرارداد این معادن را در نظارت شدید نهادهای ملی و مردمی انجام دهد تا اینبار هم، معادن فدای خواهشهای خانودهی رییس جمهور یا فلان وزیر، وکیل و …، نگردد. حکومت باید برای فراهم آوری پیش زمینههای این کار گام های محکمی را بردارد، تا باشد این معادن فردای روشن را برای کشور مان تضمین کند.
برگرفته از روزنامه ی ماندگار