دولت افغانستان مقدمات نشست مشورتی صلح را فراهم می کند تا در آن راه های رسیدن به آشتی با طالبان و حزب اسلامی را جستجو کند. دو گروهی که رسیدن به توافق با آنان به عنوان هدف عمده این تلاش ها محسوب می شود، گروه طالبان و حزب اسلامی تحت رهبری گلبدین حکمتیار می باشند. از سوی دیگر دیده می شود که طالبان و حزب اسلامی بدون هیچ اعتنایی به این تحرکات، استراتژی جنگی خود در برابر دولت افغانستان را به پیش می برند.
دستگیری افراد وابسته به گروه طالبان و حزب اسلامی از سوی امنیت ملی نشان می دهد که تحرکات دولت آقای کرزی برای برگزاری جرگه و سازماندهی مصالحه هیچ تاثیری بر روند فعالیت طالبان و حزب اسلامی نکرده است.
روز شنبه این هفته اداره امنیت ملی کشور از بازداشت ۱۲تن از اعضای حزب اسلامی و طالبان خبر داد که به اتهام طراحی حملات انتحاری در کابل دستگیر شده اند. سازماندهی و انجام حمله انتحاری در شهر کابل از سوی افراد طالبان و حزب اسلامی در حالی صورت می گیرد که رد پای هیات اعزامی حزب اسلامی به کابل هنوز هم از راهرو خانه های سیاستمداران برسر قدرت در کابل پاک نشده است.
به نظر می رسد رویکرد دوگانه حزب اسلامی مبتنی بر جنگ و مذاکره و رویکرد یک بعدی طالبان مبنی بر ادامه جنگ با دولت، نسبت به رویکرد نسبتا انفعالی دولت برتری می یابد. دولت افغانستان به مصالحه و مذاکره متمرکز می باشد و به جنگ هم با حالت بسیار خسته برخورد می کند. این باعث می گردد تا طالبان و حزب اسلامی روحیه بهتری به دست بیاورند.
حزب اسلامی که از نظر قدرت نظامی و ایجاد مزاحمت امنیتی برای دولت، به مراتب ضعیف تر از طالبان می باشد، دیده می شود که یک پالیسی گیج کننده ای را در برابر دولت کابل اعمال می کند. از یک سو افرادی را به کابل می فرستد تا با مقام های تشنه به مذاکره کابل چانه زنی کرده و امتیازات سیاسی کمایی کند و از سوی دیگر با سازمان دهی حمله به کابل در پی ضربه زدن به دولت می باشد.
این در حالی است که اگر سیاست مشابهی از سوی دولت اتخاذ گردد، می تواند اثرات مفیدی را ایجاد کند. اگر دولت افغانستان در راستای استفاده مطلوب از توانایی های نظامی و حضور نیروهای بین المللی، طالبان و حزب اسلامی را تحت فشار قرار دهد، در تحمیل خواسته های خود به این دو گروه نیز کامیاب می شود، اما اگر این کار صورت نگیرد، این نگرانی به وجود می آید که برخی از دستاوردهای سیاسی جامعه در تلاش های مبهم مذاکره و چانه زنی ها میان دولت و گروه های مخالف از بین برود.
هفته گذشته، گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی به این موضوع که با تشدید حمله و قرار دادن گروه های طالبان و حزب اسلامی در موقعیت ضعیف، مذاکره نتیجه بهتری خواهد داشت، واکنش نشان داد. این مساله نشان می دهد که حزب اسلامی از قرار گرفتن در موضع ضعیف هراس دارد. نشان دادن حساسیت رهبر حزب اسلامی در مورد موضع یا موقف ضعیف و قوی این واقعیت را آشکار می کند.
بدون تردید همین تصور در مورد طالبان نیز وجود دارد. اگر طالبان نیز در موقعیت ضعیف قرار بگیرند، امکان تحمیل خواسته های دولت به این گروه وجود دارد. این باور در نزد کارشناسان بین المللی نیز وجود دارد. امکان مذاکره مفید با طالبان و حزب اسلامی در زمانی امکان پذیر است که طالبان و حزب اسلامی در موقف ضعیف تر قرار داشته باشند و خود را با تهاجم گسترده و سنگین نیروهای دولتی افغانستان و نیروهای بین المللی رو به رو دیده خطر را احساس کنند.
اما اگر به این مساله توجه جدی صورت نگیرد و به صورت افراطی تنها به مصالحه و مذاکره توجه شود، باعث می گردد تا برابری موقف میان دولت و گروه های مسلح مخالف به وجود بیاید و در نتیجه برای تحصیل نظر مساعد این گروه ها برای توافق به سازش، دولت دست به ریسک زده و بر روی برخی از دستاورد های مهم سیاسی و مدنی قلم سرخ بکشد. در آن صورت این گروه ها از موضع اولیه شان مبنی بر تمامیت خواهی انعطاف پذیری نشان نخواهد داد، بلکه این دولت خواهد بود که برای خالی نماندن عریضه، خود را مجبور به تامین خواسته ها و نظرات این گروه ها می بیند.
نهادهای جامعه مدنی و فعالان حقوق بشر به شدت در مورد از دست دادن برخی از دستاوردهای جامعه سیاسی افغانستان نگران هستند. سابقه رفتاری با موضوع حقوق بشر از سوی این گروه ها، مسایلی اند که باعث ایجاد نگرانی در نزد فعالان حقوق بشر می گردد.
باید این واقعیت را قبول کرد که این نگرانی تنها در مورد حقوق زنان و یا نسبت به تضییع آن نیست. نحوه رفتاری این گروه ها با کل پدیده حقوق بشر قابل اعتماد نبوده و امکان این که تغییر بنیادینی در مفکوره این گروه ها به وجود آمده باشد نیز به سادگی قابل تصور نیست. یعنی بعید است که پیش بینی نماییم طالبان و حزب اسلامی اگر به پای میز مذاکره با دولت بنشینند، به حقوق بشر بها بدهند.
برگرفته از روزنامه ی هشت صبح
