پس از شکست گفتگوها میان هند و پاکستان بعد از یک دوره طولانی مشاجره و نزاع، اکنون هردو کشور در صدد دامن زدن به یک جنگ نیابتی در افغانستان اند.
هرگاه هیچ راه حلی برای وفق دادن منافع پاکستان و هندوستان در افغانستان پیدا نشود، ماه های آینده ممکن است حملات تروریستی بر شهروندان هندی در کابل افزایش بیابد و شورشیان از طریق پاکستان به مداخله در کشمیر بخش هندوستان، مجددا روی بیاورند. این واقعیت که در هفته های جاری شمار زیادی از عوامل موثر طالبان در پاکستان دستگیر شده اند، نشانگر آن می باشد که سرنوشت آینده افغانستان با گسترش منازعه همراه خواهد بود. در حالی که حامد کرزی، رییس جمهور افغانستان در صدد گفتگو با طالبان، آن عده از طالبانی که مورد سوظن پاکستان هستند، می باشد، جنگ به یک مرحله تشدیدی و پرقوت خودش رسیده است. حتا در شرایطی که عملیات گسترده ای از سوی امریکا و ناتو در مناطق جنوبی افغانستان برعلیه طالبان در جریان است، ملاحظه کشورهای همسایه عملا این است که خروج برای امریکا بهترین گزینه است و این که سناریوی بازی با بازیگران قدیمی که اکنون به رقبای همدیگر مبدل شده اند، باید به پایان برسد.
در حالی که پاکستان هند را به کم کردن نفوذ آن کشور در افغانستان متهم می کند، هندی ها نگران هستند که پاکستان در صدد آماده سازی حلقات حامی خودش در میان طالبان است تا آن ها با کابل وارد گفتگو شوند؛ تلاشی که هندوستان را وادار خواهد کرد تا پس از شروع خروج نیروهای امریکایی در جولای ۲۰۱۱، آن ها نیز افغانستان را ترک کنند.
در ضمن، یک سال قبل گروه لشکر طیبه حملات ممبیی را انجام داد که تا هنوز در این زمینه مورد محاکمه قرار نگرفته است. این در حالی است که وزیران خارجه پاکستان و هندوستان ماه گذشته در دهلی جدید دیدار کردند، اما قادر به انجام هیچ پیشرفتی در زمینه نشدند. تنها یک روز بعد از آن یک رشته عملیات تروریستی بر دو هوتل در کابل رخ داد که به اثر آن شانزده تن جان باختند که از آن میان هفت تن شان شهروندان هندی بودند که در میان آنها دو تورن ارتش هندوستان نیز شامل بودند. سه روز بعد از آن دولت افغانستان لشکر طیبه را مسوول این حملات بر کابل خواند.
در جریان یک سلسله گفتگوها میان پاکستانی ها و رسانه های خارجی، جنرال های پاکستان، هند را تهدید جدی علیه کشورشان خواندند و گفتند که آن کشور با استفاده از سفارت و قونسولگری هایش جدایی طلبان بلوچ را تمویل می کند و در صدد کاهش نفوذ پاکستان در افغانستان بوده و حتا برخی از حلقات را در میان طالبان پاکستانی نیز حمایت می نماید. به ویژه این تنش ها زمانی اوج گرفت که چهار کارگر پاکستانی در شهر قندهار در ماه مارچ از سوی افراد مسلح ناشناس به قتل رسیدند. بعدا رسانه های پاکستانی، قونسولگری هند را متهم به برنامه ریزی این حمله کردند.
تحلیل گران حامی ارتش این نکته را بالا کشیده اند که پاکستان حالا باید دو خواسته را مطرح کند و آن این که همزمان با شروع گفتگوها میان دولت کابل و طالبان، هندوستان نیز باید پایش را از افغانستان بیرون بکشد.
هندوستان زمانی عصبانی شد که امریکا و ناتو در جریان کنفرانس لندن پذیرفت که “ادغام مجدد” جنگجویان و فرماندهان طالبان آغاز شود و برای این کار آن ها هزینه های سنگینی را نیز تعهد کردند. در حالی که کرزی توقع بیشتری داشت و آن این که خواستار “مصالحه” با رهبری ارشد طالبان که از سوی ملاعمر اداره می شود، بود. این در حالی بود که هندوستان از همدلی و هم رایی جامعه بین المللی در این مورد حیران و مبهوت شده بود، زیرا آن کشور در گذشته به صورت کامل مخالف هرگونه گفتگو با طالبان بود.
هندوستان تصور می کند که طالبان پاکستانی و افغان و گروه القاعده یکجا با گروه هایی چون لشکر طیبه، که در صدد آغاز نفوذ مجدد در کشمیر متعلق به هندوستان برای آغاز یک جنگ چریکی است، همکاری می کنند. با این وجود کرزی اعلام کرد که ” افغانستان خواهان جنگ نیابتی هند و پاکستان نیست”، ولی نگرانی واقعی هندوستان این است که پاکستان خواهان نقش محوری در کابل می باشد. در همین حال رهبران ارشد طالبان که مصروف مذاکره با نمایندگان اداره کرزی بوده اند از سوی اداره اطلاعاتی امریکا یا “سیا” در پاکستان دستگیر شدند.
مقام های امریکایی در واشنگتن گفته اند که دستگیری فرد شماره دوم و قدرتمند رهبری طالبان یعنی ملا برادار در شهر کراچی در اوایل ماه فبروری یک تصادف بوده است- آنهم پس از آن که “سیا” مکان جلسه فرماندهان طالبان را کشف کرده بود. با وجود این که طالبان دارای پناهگاه های مهمی در پاکستان اند، ملا برادر به طور عجیبی به صورت مستقل و بدون در جریان گذاشتن “آی اس آی” با نمایندگان کرزی و آنهم با کمک عربستان در حال گفتگو بود. در یک سال گذشته عربستان سعودی به طور متناوب دو طرف را در جهت انجام گفتگوهای غیررسمی که به هیچ صورت شکل مذاکرات واقعی را نداشت، تشویق می کرد، در حالی که هر دو طرف عملا در حال گفتگو بودند.
اداره اوباما هنوز هم ایده گفتگو با رهبری طالبان را نپذیرفته است و در عین حال مقام های امریکایی از تلاش کرزی برای بالا کشیدن مساله گفتگو با رهبری طالبان خشمگین اند، اما “آی اس آی” و ارتش پاکستان فشار می آورند که گفتگوها باید به صورت سه جانبه میان کابل، اسلام آباد و طالبان برگزار گردد. آن ها هم چنان بر اداره امریکا فشار می آورند تا این شیوه گفتگو را بپذیرد و نقش اساسی “آی اس آی” را در مورد قبول کند.
هندوستان در حال حاضر تلاش های گسترده دیپلوماتیک را برای مهار نفوذ پاکستان آغاز کرده است، چنانچه شیف شنکر مینون، مشاور امنیت ملی آن کشور در اوایل ماه مارچ وارد کابل شد و قرار است اس ام کریشنا، وزیر خارجه اش در هفته های آینده به تهران برود. هم چنان سفر محمود احمدی نژاد، رییس جمهور ایران به کابل نیز نشانگر علایق عمیق آن کشور به پایان بازی در افغانستان می باشد. در همین حال هندوستان از کرزی خواستار وضاحت در مورد گفتگوهای مخفیانه با طالبان شده و پرسیده است که آن کشور چه نقشی را در این زمینه می تواند ایفا کند. در عین زمان به نظر می رسد که هندوستان در صدد ایجاد یک اتحاد جدید با ایران، روسیه و جمهوری های آسیانه میانه می باشد؛ کشورهای که مخالف رژیم طالبان در دهه نود بودند و به همین خاطر از مخالفان طالبان یعنی جبهه متحد شمال حمایت می کردند.
آنچه که در این مانور پیچیده گنگ باقی مانده، این است که اداره ایالات متحده به زودی باید تصمیم بگیرد که از گفتگو با طالبان حمایت کند، اگر آن کشور خواهان این است که عملیات نظامی و تلاش های اقتصادی اش در افغانستان از سوی رقبای منطقه ای تخریب نگردد. نکته مبهم دیگر این است که توازن میان تصمیم گیری های دولت ملکی پاکستان در امر سیاست خارجی اش با آنچه که نظامیان و “آی اس آی” در آن کشور اراده می کنند، وجود ندارد. این نکته روشن است که آصف علی زرداری، رییس جمهور پاکستان به عوض بر انگیختن تنش های جدید، خواهان تقویت مناسبات کشورش با هندوستان و افغانستان است و نیز خواهان تقویت تجارت و سرمایه گذاری میان هر سه کشور می باشد.
با این حال نقش دو گانه پاکستان احتمالا از سوی کرزی، غیر پشتون ها، جامعه مدنی و شمار زیادی از طالبانی که از جنگ خسته شده اند و می خواهند تا وابستگی شان را با پاکستان به پایان برسانند، مورد قبول واقع نخواهد شد.
هرگونه نشانه افزایش نفوذ بیش از اندازه پاکستان به صورت سریع باعث واکنش هندوستان، ایران و دیگران خواهد شد و گروه های ضد پاکستانی را تقویت خواهد کرد و نیز افغانستان را برای تامین صلح و ثبات با مشکلات گسترده ای روبه رو خواهد ساخت.
منبع: خلیج تایمز | برگردان: هشت صبح
