افغانستان و پاکستان اشتباهات گذشته، دستورالعمل آینده

دانشگاه اکسفورد قدیمی ترین مرکزتعلیمی و پژوهشی انگلستان است که هر ساله میزبان سیمینار های علمی وت حقیقی در عرصه های مختلف و مهم منطقه و جهان میباشد. “مکتب تجارت سعید” که یکی از بخش های این دانشگاه معروف است به تاریخ ۱۲و۱۳ فبروری ۲۰۱۰ کنفرانس دو روزه ایرا تحت نام (Afghanistan and Pakistan – Past Mistakes, Future Directions) به ابتکار دانشگاه مذکور در تالار نلسن مدیلا در مقر Said Business School برگذار نمود.

دراین سیمینار شخصیت های علمی ،فرهنگی وسیاسی از سراسر جهان وعده کثیری از محقیقین ودانشجویان دانشگاه های انگلیس ودانشجویان شهر اکسفورد شرکت نموده بودند. سخنران اصلی این کنفرانس آقای احمد رشید خبرنگار پاکستانی ونویسنده کتاب “طالبان” بود.

بحث اول: افغانستان

وی صحبت خود را ازسال ۲۰۰۱ بعد فروپاشی قدرت طالبان در کابل وجا گرفتن رهبران اصلی این گروه در پاکستان آغاز کرد. وی معتقد است که حالا نیز رهبران عمده طالبان،القاعده وحزب اسلامی در پاکستان زندگی می کنند واز انجا منابع مالی ولوژتیکی انها رهبری میشود.

وی از پیشرفت های صورت گرفته در افغانستان بعد سقوط طالبان یاد آوری نموده وراه یافتن شش ملیون طفل را به مکاتب موفقیت مهمی به افغانستان میداند. باز سازی نهاد های دولتی وسرمایه گذاری در عرصه رزاعت در ولایات تحت کنترول طالبان را برای ادامه ای مذاکرات که تازه اغاز گردیده مهم میداند.

موفقیت در جنگ ورسیدن به صلح در افغانستان میتواند رابطه ای با کشور های منطقه بخصوص هند وپاکستان داشته باشد، وضعیت پیچیده سیاست ایران وموقعیت های مهم چین وروسیه در تداوم بحران جنگی تاثیر دارد بدون همکاری های منطقوی وحمایت کشور های همسایه افغانستان وجامعه جهانی پایان جنگ وبرقراری صلح نا ممکن است.

ایران به یکی از پرابلم های مهم جهان مبدل شده ، روسیه ، چین وکشورهای اسیای مرکزی باید درموفقیت افغانستان برای رسیدن به ثبات کمک کنند.

آقای احمد رشید معتقد است که طالبان نماینده یک بخش مهم پشتون ها در افغانستان است وبه هیچ صورت از همه پشتون ها نمایندگی نمی کنند ،موقعیت ملاعمر را در بسیج طالبان افغانی وپاکستانی مهم وکرازماتیک میداندوی معتقد است که ملا عمر دارای تاثیر در سازمان القاعده  میباشد.پاکستان میخواهد بدنه مهم طالبان در قدرت کابل شریک شود اماهند،ایران،روسیه ،چین ،تاجکستان وکشورهای اسیای مرکزی ازبازگشت طالبان درقدرت راضی نیستند به علاوه ای نیروهای شمال، جامعه مدنی افغانستان شامل زنان وتحصیل یافتگان مخالف حضور دوباره طالبان در قدرت اند.

توجه زیاد غرب به افغانستان ضرورت حل مسئله کشمیر رانیزمیخواهد ولزوم فشار مضاعف بر پاکستان تااز حمایت افراط گرا ها دست بکشد.

بحث دوم: پاکستان

روز دوم کنفرانس به موضوع پاکستان اغاز گردید،احمد رشید معتقد است که مسایل پاکستان پیچیده تر از ان است که جهان انرا می بیند.عمده ترین مشکلات پاکستان از نظر آقای احمد رشید.

۱. هویت ملی: این کشور در اثر اسلام خواهی از هندوستان جدا شده اما تا هنوز تعدادی به این باور اند شهروندان پاکستانی هویت شان با اسلام اغاز میگردد  اما تعدادی مخالف این تئوری بوده وهویت خوراپاکستانی بعد مسلمان میدانند.

۲. تقابل اردو وجامعه مدنی: اردوی پاکستان پشتیبان بنیاد گرایان مذهبی مسلمان است وبنیادگرایی از عمده ترین مشکلات پاکستان میباشند مبارزه طولانی میان نخبگان سیاسی وجامعه مدنی وجنرالان ارتش وجود دارد که این تقابل در بی ثباتی وانکشاف اقتصادی پاکستان ثاثیر نموده است.

۳. بحران سیاسی: حکومت فعلی وریس جمهور زرداری دارای متهم به فساد گسترده است.وحکومت فعلی از بی ثبات ترین حکومت ها در پاکستان میباشد.احزاب عمده پاکستان که چند دوره درقدرت بوده اند وامتحان خوبی برای مردم نداده اند ورهبران این احزاب به اتهامات گوناگون مواجه میباشند، ضرورت بازسازی احزاب وباز نگری در فعالیت های انها مهم دانسته میشود.

تروریزم وطالبان ،مشکلات بلوجستان،گروه های قومی(پنجابی ، مهاجر، پشتون،بلوج) وبحران مالی از دیگر محور های بحث در مورد پاکستان بود.

آقای احمد رشید میگوید که اقتصاد پاکستان در وضعیت نا مناسب قرار دارد که کاملا متکی به کمک کشور های غربی میباشد واردوی پاکستان عمده ترین مصرف کننده بودجه در حد۸۰% نقش اساسی دربحران مالی دارد،دخالت اردو در بازار اقتصادی نیز تاثیر منفی در اقتصاد پاکستان داشته است.

طالبان والقاعده از آغاز فعالیت شان از حمایت اردو وسازمان ای اس ای برخودار بودند وتعدادی زیاد از طالبان پاکستانی درجنگ به افغانستان اعزام میشوند وتعدادی طالبان پشتون افغان نیز به کمک طالبان پاکستانی امدند ،جنگ طالبان در دوطرف مرز دیورند به تجارت مهم مبدل شده است فرماندهان طالبان در افغانستان وپاکستان سرمایه داران خوب شدند.

القاعده، طالبان افغان و پاکستانی را حمایت مالی وتخنیکی می نماید تا به خشونت ها وجنگ درافغانستان ،قبابل پاکستان وکشمیر ادامه بدهند.

بعد از حادثه یازده سپتمبر۲۰۰۱ طالبان پاکستانی در نگهبانی رهبران طالبان افغانستان والقاعده نقش اساسی داشتند. نظامیان پاکستان که به روحیه افراطی ودشمنی علیه هند تربیه شده اند نیز ازین پروسه حمایت کردند.

بحث سوم: میز گرد

بحث بعد از ظهر روز دوم کنفرانس توسط میز گرد به گردانندگی آقای فرانسین از مرکز اسلامی دانشگاه اکسفوردآغاز گردیدکه در ترکیب آن خانم لیزدوسیت گرداننده سابقه دار بی بی سی،آقای جورج از دفتر اتحادیه اروپا در کابل ودوتن از استاتید دانشگاه اکسفورد و کاررشناسان افغانستان واسیای مرکزی انجام شد.

بحث مذاکره باطالبان از محور های اغازین بحث بود خانم لیزدوسیت گفت: تاثیر زنان وجامعه مدنی وروشنفکران افغان در رابطه به مذاکره باطالبان زیاد بوده این گروه ها طالبان را ناقضان حقوق بشری میدانند وخواهان محاکمه این گروه اند. وی معقد است که طالبان همه یک گروه اند طالب خوب وبد وجود ندارد.

این دانشمندان توافق داشتند که در سال های ۱۹۹۲ الی۱۹۹۶ جهان در مورد افغانستان بی تفاوت بوده واین بی تفاوتی ها در بحران های بعدی نقش مهم داشته است.

تقسیم اوقات خروج نیرو های خارجی در بیانیه بارک اوبا ریس جمور امریکاذکر شده بود  نیز مورد بحث  این دانشمندان قرار گرفت وانرا ناقص وناسنجیده دانستند که مورد اختلاف غرب قرار دارد انها تاکید کردند نیرو های ناتو تا زمانی که ضرورت باشد در افغانستان باقی می مانند.

نشنلیزم افغانی (پشتونی) ونقش اقوام یکی از محور های بود که مورد بحث قرار گرفت دانشمندان تصریح کردند که حرکت های برتری جویانه قومی درافغانستان برروند انکشاف سیاسی واقتصادی تاثیر منفی گذاشته است آقای جورج از اتحادیه اروپا معتقد است که در افغانستان نفوس شماری دقیق صورت نگرفته ونفوس شماری قبلی تحت تاثیر زمامدران وقت بوده با این پدیده مهم برخورد سیاسی صورت گرفته است بناء بحث اکثریت واقلیت درین کشور سیاسی وبدور از واقعیت است وتعداد زیاد از منورین افغان باین عقیده اند، بدون نفوس شماری دقیق وبیطرف پرداختن به این بحث بیجا است.

همچنان اعضای میز گرد تاکیدکردند که درمورد مذاکره با طالبان نیز برخورد قومی صورت میگیرد چگونه انهایی که تا دیروز جنایت کاران جنگی بودند وتروریست امروز مجال می یابند که در دولت شریک شوند،بدون شک ارتش پاکستان درتبانی با  بعضی کشور های غربی از مهم ترین طرحان باز گشت طالبان وشراکت انها در حکومت کابل اند –هند ،روسیه وایران از مخالفین عمده طرح باگشت طالبان به قدرت در افغانستان است.

نقش مهم جغرافیایی واستراتیژیک افغانستان که وصل کننده کشور های اسیای مرکزی وجنوبی است از دیگر محور ها این بحث بود. اشتراک کنندگان معتقد بودند که توجه عمده جهانی مستقیما رابطه به موقعیت مهم استراتیژیک افغانستان دارد.منابع دست نخورده طبعی افغانستان امر مهم دیگر است که قدرت های جهانی به آن بی توجه نیستند.

در پایان بحث احمد رشید وقت یافت تا به سوالات اشتراک کنندکان جواب بدهد وپیشنهادات خود را برای بهبود وضع در افغانستان وپاکستان ارایه بدارد.

احمد رشید تغیر سیاست امریکا در منطقه را مهم ارزیابی نمود خصوصا فشار های بارک اوباما ریس جمهور ایالات متحده امریکا را بالای ریس جمهور کرزی وحکومت پاکستان تحول مهمی در سیاست منطقه ای امریکا عنوان کرد. به قول وی ریس جمهور بوش هیج نوع فشار بر کرزی نمی اورد اما کرزی زیر فشار شدید اوباما قرار دارد تا فساد اداری را ریشه کن نماید وبه تقویه نهاد دولتی ازجمله ارتش وپولیس ملی بپردازد واین فشار ها بر دولت پاکستان نیز زیاد شده است تا از حمایت طالبان افغانی دست بردارد.

بقول رشید: مردم پاکستان علاقمند روابط خوب با افغانستان وهند اند ومیخواهند که گروه های سیاسی انکشاف نمایند وسیاست دشمنی منطقوی را از بین ببرند.