اخیراً آقای پیترگالبریت معاون فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در امور افغانستان در نتیجه اختلافات باکای آیده رییس خویش به خاطر پافشاری پیرامون رسیدگی به ادعاهای تقلبات گسترده در انتخابات اخیر افغانستان ازمقامش برکنار شد. این برکناری نه تنها نتوانست تقلبات را پنهان سازد، بلکه رسوایی آنرا تا سطح جهانی نیز رسانید. چنانچه آقای گالبریت اخیراً با ارسالی یک نامه سر کشاده به سر منشی عمومی ملل متحد منتشره در نیویارک تایمز پرده از اختلافات خویش با کای آیده برداشته و ابعاد تقلب در انتخابات افغانستان را نیز افشاء نموده است. آقای گالبریت در نامه اش مدعی شده است که خواهان رسیدگی به تقلبات غیر قابل کتمان بوده است، ولی آمرش آقای کا آیده طرفدار پوشاندن و مخفی ساختن تقلبات به نفع حامد کرزی بوده است.
گالبریت میگوید: “کای آیده نمیخواست که نماینده گان سازمان ملل متحد درین رابطه حرف بزنند. بطور مثال او نمیخواست که ما مشکلات مربوط به سهمگیری در انتخابات را در برابر سفیر ها در کابل مطرح کنیم. ما میدانستیم که شمار مردمی که در جنوب کشور در انتخابات سهم گرفته بودند بسیار اندک بود، در حالیکه برعکس از همان مناطق رقم بلند آراء گزارش شده است. آنگاه که شواهد مبنی بر تقلب دیگر نمیشد پنهان گردند، آیده هم در رابطه سخن گفت، اما موضوع را بسیار کوچک جلوه میداد.”
گالریت به تعقیب ارسال نامه به بانکی مون سر منشی ملل متحد در تازه ترین نامه خویش در واشنگتن پست نه تنها پرده بیشتر از تقلبات و کتمان کاری آقای کای آیده برداشته است، بلکه در مورد پیامد های خطرناک معاملات و همدستی کای آیده و حامد کرزی بر سر سر نوشت نتایج انتخابات نیزهوشدار داده است.
گالبریت در مورد ابعاد تقلبات در نامه جدید خویش به واشنگتن پست چنین می نویسد:” ۳۰ فیصد آرای کرزی تقلبی است و یک مقدار کمتر متوجه کاندیدان دیگر میشود. در چندین ولایت به شمول قندهار از ۴ تا ۱۰ برابر آراء بیشتر از تعداد واقعی رأی دهندگان گزارش شده است.”
روزنامه گاردین مورخ پنج اکتبر نوشت که افشاگری های گالبریت رهبران غربی راکه می خواهند کرزی را با این همه رسوایی ها در قدرت حفظ کنند، با دشواری مواجه ساخته است.
به نظر می رسد که رسوایی تقلبات انتخابات افغانستان اعتبار غرب را سخت صدمه زده است و با گذشت هر روز با افشای ابعاد جدید،جنجال های جدیدی می آفریند. روزنامه ” واشنگتن پوست” چندی پیش گزارشی را انتشار داد که وزرای خارجه ایالات متحده امریکا وسایرکشورهای ناتو به ” توافق” رسیده اند که کرزی بازهم به حیث رئیس جمهور باقی بماند. در عین حال از حامد کرزی خواسته شده است در صورتیکه انتخابات به دور دوم کشیده شود با آن مخالفت نکند.
بدین ترتیب تصور میشود که بر خلاف تلاشهای کای آیده که خواهان پوشاندن تقلبات به نفع کرزی و اعلا م پیروزی وی در دور اول است، احتمال برگزاری دور دوم انتخابات نیز بعید نیست.
نقش کای آیده در مهندسی تقلبات انتخابات افغانستان
نتیجه انتخابات هرچه باشد، اما پرسش های زیادی در مورد نقش کای آیده در کتمان تقلبات اخیر و ماموریت آینده وی بعد از برکناری معاونش باقی می ماند. چراکای آیده طرفدار پوشاندن تقلبات و حمایت از کرزی است؟ آیاکای آیده ذینفع در تداوم بی ثباتی ، نظام فاسد و نامشروع در افغانستان است؟ و آیا کرزی مثل بسیاری هاکای آیده را نیز خریده است؟
برای پاسخ به پرسش های بالا باید قبل از همه از روابط و معاملات کرزی باکای آیده در افغانستان آغاز نمود.
کرزی برای ماندن در قدرت از هیچ وسایلی مشروع و نا مشروع دریغ نمی ورزد. کرزی استادی خیلی ماهری در معاملات سیاسی قدرت است و در هشت سال اخیر ما شاهد بازی های عجیب و غریبی ایشان بودیم که حتا برخی را به اصطلاح تا لب دریای کابل تشنه برد و تشنه پس آورد. او در انتخابات اخیر دست به معاملات بزرگ و بی سابقه زد. معاملات او تنها به خرید و سپردن تعهدات خام با چند تا دلالان سیاسی، مذهبی ، قومی و منطقوی محدود نماند، بلکه دپلوماتهای خارجی، نها دها و انجو های خارجی را نیز در بر گرفت. به همینگونه برای تقویت موقعیتش از جلب حمایت مالی و سیاسی ایرانی ها، روسها و پاکستانی هم روگردان نشد.
یکی از مهمترین گردانندگان انتخابات اخیر افغانستان یونیما است که نقش اساسی در حمایت مالی و سازمانی داشته است. کرزی می دانست که انتخابات را می بازد و نیاز به تقلبات گسترده دارد و برای رسیدن به این هدف بدون کنار آمدن با آقای کای آیده که یک دپلومات جاه طلب و حتا در مواردی طالب طلب نیز است، راه دیگری ندارد. ازینرو وی وارد معامله با او شد. تا این اواخر تصور میشد که تنها کمیسیون مستقل انتخابات که وابسته به کرزی است مسوول تقلبات در انتخابات است، اما اختلافات اخیر میان گالبریت و رییسش بر سر رسیدگی به تقلبات نشان داد که برخی خارجی ها و بویژه کای آیده نیز همدست آقای کرزی در تقلبات است.
برخی ها معتقد هستند که ساختار سیاسی و اقتصادی نظام افغانستان خیلی فاسد است و بسیاری نهاد ها و سازمانهای بین المللی از انجو ها گرفته تا یونیما نیز ذینفع در تداوم چنین شبکۀ در تحت رهبری حامد کرزی هستند. در هشت سال اخیر بسیاری اعضای ارشد یونیما در حیف و میل کمک های جهانی نقش داشتند و حتا گزارشاتی دست داشتن برخی مامورین آن در قاچاق مواد مخدر و آثار تاریخی افغانستان نیز وجود دارد.
ظاهراً ماموریت اصلی یونیما در افغانستان رساندن کمک به دولت و مردم افغانستان در نظام سازی، بازسازی و تامین صلح در کنار نیروهای خارجی است. اما یونیما درین مدت بمثابه یک دولتی در درون دولت افغانستان مبدل گردیده است . رهبران یونیما از لخدر ابراهیمی گرفته تاکای آیده با سوء استفاده ازضعف دولت داری کرزی و بی اتفاقی نخبگان سیاسی افغانستان در امور افغانستان از تقرر تا برکناری مقامات در کشور مداخله نموده اند. مذاکره با مخالفان بطور خود سرانه بدون اعتنا به دولت افغانستان یکی دیگر از فعالیت های این نهاد است. چنانچه چند سال قبل داکتر اسپنتا وزیر خارجه حکومت کرزی رهبری یونیما را متهم کرد که فرا تر از صلاحیت های شان در امور افغانستان مداخله می کنند. کای آیده در آستانه برگزاری انتخابات از طالبان خواست که در انتخابات اشتراک کنند و اما آنها نه تنها به پیشنهاد وی ارزشی قایل نشدند، بلکه تا حد توان از بریدن بینی، گوش و انگشت برخی رای دهندگان نیز دریغ نکردند.
انتخابات اخیر یک فرصتی خوبی برای نهادینه سازی فرهنگ جدید سیاسی و دموکراسی جوان در افغانستان بود، اما با تاسف که با خیانت به آرمانهای مردم از جانب کرزی در همدستی باکای آیده از مسیر اصلی اش منحرف شده و به بحران بزرگ تا به رسوایی تا سطح جهانی مبدل گردیده است.
با این حال هنوز فرصتی کوتاهی باقیست که میشود جلو فاجعه را گرفت. شاید بهترین اقدام این باشد که با حذف آرای تقلبی اعتماد از دست رفته را دوباره می توان احیا نمود و درینصورت انتخابات مسلماً به دور دوم خواهد رفت. افزون بر آن در دور دوم تلاش صورت بگیرد که تدابیری لازمی برای جلوگیری از تکرار تقلبات صورت بگیرد. و برای دست یابی به این هدف سه اقدام ضروری احساس میشود:
نخست اینکه دوباره دوران ریاست جمهوری کرزی برخلاف قانون اساسی افغانستان تمدید نشود تا کرزی نتواند با سوء استفاده از مقامش باری دیگر دست به تقلبات بزند؛ دوم اینکه نهادی به اصطلاح کمیسیون مستقل انتخابات که نقش اساسی در مهندسی تقلبات اخیر دارد نه تنها منحل ساخته شود، بلکه رهبری آنرا به محاکمه بکشانند؛ سوم اینکه از سازمان ملل متحد خواسته شود که چون آقای کای آیده نه تنها همدست در تقلبات به نفع کرزی است، بلکه به اعتبار سازمان ملل متحد نیز سخت ضربت زده است، باید از مقامش برکنار شود و در صورت ممکن مجازات شود.
در فرجام باید گفت آقای گالبریت با افشای ابعاد تقلبات و چهره های همدست از جمله آمر خودکای آیده و معامله او با کرزی به قمیت از دست دادن مقام خویش یک جسارت بی نظیر سیاسی نموده است. افزون بر آن وی نشان داد که نه تنها خواهان انتخابات آزاد، شفاف و دموکراتیک است ، بلکه خدمت برای نجات دموکراسی نو جوان در افغانستان از چنگان تقلب سالاران نیز نمود. بدین تر تیب آقای گالبریت نشان داد که در درون یونیما همه ماموران این نهاد مثل آقایکای آیده استفاده جو و شریک تقلب نیستند.
