مردم با هیجان و اشتیاق زیاد و فراوان برای رسیدن ۲۹ اسد لجظه شماری میکردند تا درین روز سیمای کشور را که بعد از مشکلات زیادی اینک دومین بار در تاریخش زعیم آن با خواست و رای مردم، مبتنی با شیوه مردم سالاری انتخاب میشود ببینند. اگر چه با توجه به گذشته دراز تاریخی افغانستان که همواره با نا گواری و جنگ همراه بوده است، وقوع بعضی از ناسازگای ها را میشد حدس زد.این یک حقیقت آشکار است که هر تجربه جدید در هر جا با مشکلات مواجیست اما چیزی که مهم است قرار گرفتن در راهیست که منتهی به همان آرمان و خواست واقعی میشود. بناً بعضی از چیز ها را میشود پذیرفت ولی به شرط اینکه اصل را خدشه دار نکند. ولی بسیاری از چیزهای که اصل انتخابات و دموکراسی را به چالش میکشد و در اذهان عمومی به گونه نابود میکند نباید پذیرفته شود.
. مردم دور اول انتخابات را به همه نا گواری ها برای اینکه تمرین از نظام مردم سالاری و فرهنگ انتخابات داشته باشند با خوشنودی زیاد استقبال کرده و آنرا پذیرفتند. برای دومین دور هم به امید اینکه با اندوختن تجربه های دوراول،اینبار پایه های فرهنگ انتخابات و دموکراسی را در جامعه هر چه بیشتر محکم کنیم و نیز بتوانیم انتخابات بهتر از قبل داشته باشیم به استقبال انتخابات رفتیم. اما این دور از دور گذشته متفاوت بود. در دور اول رهبری و تنظیم پروسه را جامعه جهانی در افعانستان به عهده داشت. آگاهی مردم نسبت به فرهنگ انتخابات خیلی کم بود ونیز نهاد های نطارت کننده قوی ملی و نهاد های ناظر بین المللی وجود کمترداشتند و همچنان مبارزات انتخاباتی نامزدان کمرنگ تر بود. ولی آنچه در دور اول مهم بود این بود که امنیت بهتر داشتیم و اشتیاق مردم ما نسبت به شرکت در انتخابات خیلی زیاد بود. درین دور از حضور ناظرین بین المللی سخن رانده شده است، مسئولیت برگزاری انتخابات به خود افغانستانی ها واگذار شده است که اگر چه این کار نگرانی های نیز در پی داشته است اما بدلیل اینکه مردم افغانستان توانسته اند توانایی اخذ این مسئولیت را پیدا کرده و میکنند و یا حد اقل تمرین از آن داشته باشند مایه خوشی و افتخار بود. اما در پهلوی موضوعاتیکه خوشبین کننده بود درین دور دو موضوع نگرانی های را بدنبال داشت. اول نا امنی و دیگری بی اشتیاقی و کم علاقگی مردم نسبت به اشتراک در انتخابات. کم علاقگی مردم برای شرکت در انتخابات در پهلوی موضوعات گوناگون دیگر به نظر من ریشه در دو مسئله ی مهم دارد. اول تهدید های مخالفین دولت و نبود امنیت و دیگری نا رضایتی از کارکرد چند ساله حکومت منتخب دور اول. البته باید یاد آور شد که اشتراک مردم در مناطق مختلف کشور متفاوت بوده وبر موضوع علاقه و یا بی علاقگی مردم نیز دلایل متفاوت سایه افگنده بود. در جنوب،جنوب شرق و جنوب غرب و نیز در شرق کشور موضوع نا امنی و تهدید گروه طالبان برای عدم شرکت مردم، خیلی تاثیر گذار است. ولی در مناطق شمالی و مرکزی که سهم گیری مردم نسبت به مناطق جنوبی وشرقی پر رنگ تر بود ولی نه به اندازه دور قبلی، نارضایتی از کارکرد حکومت خیلی ها نقش محسوس در کم اشتراکی مردم در روند رای دهی داشت.
درین نوشته میخواهم گوشه از واقعات روز پنجشنبه ۲۹ اسد در یک ولایت جنوب شرقی را بازگو کنم. غزنی درین اواخر یکی از ولایات نا امن افغانستان و مرکز فعالیت های گسترده مخالفین مسلح دولت به شمار میرود. در تعدادی از ولسوالی و بعضی مربوطات مرکزغزنی که در قبل نیز حضور و فعالیت مخالفین در آن خیلی چشمگیر بوده است امکان برگزاری انتخابات مشکل به نظر میرسید و حدس و گمان برین بود که باید مشکلات زیادی را درین ولایت در روز شب و روزهای انتخابات انتظار داشت.
درین نوشته به موضوعات امنیت در روز انتخابات،میزان اشتراک مردم،حضور ناظرین ملی و بین المللی،دست برد مقامات دولتی در روند رای دهی،استقلال وکارکرد کمیسیون مستقل انتخابات و تقلب در روند رای دهی در غزنی مکث های کوتاهی میکنم. البته موارد که درین نوشته ذکر میشوند کل واقعات در ولایت غزنی نیستند و فقط چشم دیدها و شواهد استند که من خودم با آنان برخوردم. ممکن است در بسیاری از مناطق دیگر کشور نیز تجارب همگون موجود باشد. از پکتیکا،میدان وردک و زابل نیز دوستانم در تماس های گفتند که وضعیت مشابه به غزنی را مشاهده کرده اند. اما من میخواهم چشم دید های خودم را از جایی که در آن حضور داشتم بیان دارم.
در غزنی در ولسوالی های زیادی حتی یک هفته قبل از ۲۹ اسد راه های مواصلاتی نسبتاَ مسدود بودند. طالبان برای جلوگیری مردم از شرکت در انتخابات و جلوگیری از برگزاری انتخابات به همه مردم اخطار کرده بودند تا از رفت و آمد درین مناطق جلوگیری کنند. دامنه ی این فعالیت های طالبان اکثریت مناطق مرکز را نیز پوشش داده بود. اخطاریه های طالبان در درو دیوار مناطق مرکز و حتی شهر غزنی نیز بارهای زیادی تا روزبرگزاری انتخابات به چشم میخوردند. که این امر بر روحیه مردم تاثیر زیادی به جاگذاشت. در مرکز غزنی نیز سه روز پیش از ۲۹ اسد عبور و مرور مردم در شهر خیلی کم بود. دکان ها و فروشگاه ها در شهر سه روز پیش از برگزاری انتخابات نسبتا مسدود بودند و دو روز پیش از ۲۹ اسد اکثریت دفاتر دولتی نیز کار های شان را متوقف کرده بودند. شهر غزنی از دو هفته قبل شاهد اصابت راکت ها و در گیری های مخالفین با دولت در دور بر شهر بود که چندین پولیس و فرد ملکی نیز طی آن کشته شدند. سه شنبه شب ۲۷ اسد در طی یک حمله ی هوایی و زمینی نیروهای ائتلاف در منطقه قلعه ی قاضی غزنی بر یک پایگاه پولیس تعدادی از سربازان پولیس کشته و زخمی شدند و نیز قرارگاه کاملا ویران شد. مسئولین دولتی تعداد کشته شدگان را چهار و زخمیان را دو تن اعلام کرد ولی شواهد نشاندهنده آنست که رقم اعلام شده از رقم حقیقی خیلی کم گزارش شده است. این ها همه مسایل بودند که قبل از رسیدن روز ۲۹ اسد بر روحیه مردم عمیقاَ تاثیر گذاشته بود.در شهر غزنی چهار شنبه شب که فردای آن مصادف با روز ۲۹ اسد بود با صدای فیر های سلاح های خفیف و ثقیل که میان مخالفین دولت و نیروهای دولتی رد وبدل میشدند سپری شد. بالاخره پنجشنبه ۲۹ اسد مردم با شنیدن اصابت موشک های در داخل شهر از خواب بیدار شدند. اصابت موشک ها و درگیری ها تا شام روز پنچشنبه ادامه یافتند و بیشترین موشک ها و راکت ها در نزدیکی حوزه های رای دهی اصابت کردند. تنها در حوزه رای دهی واقع در لیسه سید احمد مکه ئی بیشتر از پنج راکت اصابت کرد. و نیز مخالفین درین روز در چندین درگیری که با پولیس داشتند یک موتر پولیس را از بین بردند وبیشتر از چهار پولیس را مجروح ساختند. در ۱۴ ولسوالی و اکثریت قریه های مرکز مردم از خانه های شان بیرون نشدند. در حالیکه قبل از رسیدن ۲۹ اسد از تدابیر شدید امنیتی سخن گفته میشد و آمادگی های نیروهای امنیتی خیلی زیاد نشان داده میشد، امنیت حتی در شهر غزنی برای یکی دو ساعت متواتر تامین نشد.
میزان اشتراک مردم به جز ولسوالی(شهرستان) های جاغوری،ناهور،مالستان به دلیل کم بودن فعالیت ها و حضور طالبان درین مناطق، در ولسوالی های دیگر و نیز مرکز غزنی به صورت خیلی تکان دهنده ی کم بود. طالبان به مردم گفته بودند که در روز انتخابات از خانه های شان بیرون نروند و نیز اگر کسانی دیده شدند که انگشتان شان با رنگ مخصوص رای دهی رنگین شده بود انگشت رنگین شان قطع خواهد گردید. بناً رای گیری در ولسوالی های اندر،قره باغ،مقر،آب بند،گیلان،گیرو،ده یک، جغتو،اجیرستان،ناوه ،زنخان، خوگیانی،رشیدان و بعضی قسمت های ولسوالی های خواجه عمری و نیز قریه های پرنفوس مرکز غزنی مثل اسفنده،نانی،آرزو،شالیز،قلعه قاضی،پشتون آباد و… صورت نگرفتند. در برنامه که یکی از رادیو های محلی غزنی به نام امید جوان در روز ۲۹ اسد به تماس های تیلیفونی مردم اختصاص داده بود و چندین ساعت ادامه داشت در همه ی صحبت هامردم از ولسوالی های نام برده و مناطق ذکر شده مرکز میگفتند که درین مناطق بدلیل حضور مخالفین و نا امنی هیچکس برای رای دادن نرفته و نخواهند رفت. امنیت چند روزه نمیتواند تضمین برای جان مردم باشد که بعد از مراجعت دوباره گروپ های ویژه ی تامین امنیت انتخابات از مناطق شان، بقیه روز ها را با گروه طالبان میگذرانند. این چیزی بود که مردم آنرا یکی از مهم ترین عوامل عدم اشتراک شان در انتخابات عنوان میکردند. تعدادی نیز که در شهر غزنی خانه های شان در دور بر قوماندانی امنیه و حوزه های امنیتی شهر واقع بود، در پهلوی نگرانی از وضعیت امنیتی با نا رضایتی از وضعیت کارکرد حکومت منتخب قبلی میگفتند علاقه زیادی ندارند تا رای بدهند. در چندین حوزه رای گیری در شهر غزنی افراد کم دیده میشدند که برای رای می آمدند در پایان روز وقتی از حوزه های واقع در مقر شهر داری غزنی کل برگه ها را جمع آوری کردند به بیش از ۴۰۰ نرسید. این حوزه در بهترین موقعیت در شهر غزنی قرار دارد و نیز امنیت آن نسبت به همه مراکز دیگر خوبتر بود. و با توجه با این خصوصویات میتوان گفت که این حوزه است که بیشترین رای در صندوق های آن ریخته شده است که آنهم تجاوز از رقم ۴۰۰ نمیکند. میزان رای درحوزه های دیگر دورتر از شهر و ولسوالی ها را میتوان با مقایسه به این مرکز به خوبی حدس زد.
ناظرین بین المللی که یکی از امیدواری های برگزاری عادلانه و شفاف انتخابات بود در ولایت غزنی در روز ۲۹ اسد به چشم نخوردند. من به چندین مرکز رای دهی رفتم اما هیچ ناظر بین المللی را ندیدم و از ولسوالی ها نیز خبرهای دقیقی یافتم که هیچ ناظر حتی داخلی در مراکز رای دهی حضور نداشتند. گفته میشود که دوتن از ناظرین بین المللی که به غزنی آمده بودند اما تمام وقت شانرا در مقر نیروهای ائتلاف مستقر در غزنی گذشتاندند و رسالت نظارت بر یک ولایت بزرگ و پر نفوس را بدین سان ادا کرده و معاش را به اصطلاح حلال کردند. اما عده از نهاد های ناظر ملی سرو صدایی زیادی از تقلب گسترده سر دادند ولی از سوی مطبوعات منعکس نشد و نیز دفتر کمیسیون مستقل انتخابات در غزنی آنرا نا دیده گرفتند.
غزنی از آغاز مبارزات انتخاباتی شاهد حضور چشمگیر مقامات دولتی از جمله والی،رییس معارف،شهردار،معاون مقام ولایت،عده از منسوبین بلندپایه پولیس و ولسوالان در تبلیغات انتخاباتی به نفع حامد کرزی بود. و والی غزنی به صورت آشکار در نشست ها رسمی و غیر رسمی به راًسا و مسئولین دفاتر دولتی هدایت میداد تا برای کرزی تبلیغ کنند. داکترعثمانی والی غزنی تصاویر بزرگ انتخاباتی آقای کرزی را به در و دیوار مقام ولایت بدون هراس نصب کرده بود. در روز انتخابات کارمندان شهرداری،محافظین والی،و سربازان پولیس به خوبی در پر کردن صندوق ها برای ولسوالی های قره باغ،ده یک، نیز قریه های اسفنده و آرزوی غزنی فعالیت کردند. حتی تعداد از آنان یک شب قبل از ۲۹ اسد مصروف پرکاری صندوق ها بودند. در قلعه نو بالا(یکی از قریه های ولسوالی خواجه عمری) چند سرباز پولیس در یکی مراکز مردم را حتی برای رای دادن نگذاشتند. در ولسوالی ده یک یکی از سربازان پولیس در تماس تیلیفونی به رادیوی محلی امید جوان گفت که کسی برای رای دهی درینجا نیامده است و آنان برای پر کردن صندوق ها حشر دسته جمعی کرده اند. در روز انتخابات در چندین مرکز افراد مسلح والی غزنی و محافظین او اعضای ستاد های انتخاباتی و ناظرین ستاد های نامزدان را تهدید کرده بودند. من زمانیکه در مرکز رای دهی واقع در مقر شهرداری غزنی بودم افراد مسلح یکی ناظرین ستاد انتخاباتی عبدالله عبدالله را بعد از لت و کوب با خود بردند. حاضرین در محل گفتند که این افراد محافظین شخصی محمد عثمان عثمانی والی غزنی بودند. تا دو روز بعد از بردن او مسئولین ستاد انتخاباتی داکتر عبدالله میگفتند که از سرنوشت او اطلاع ندارند. تعدادی از شاهدین صحنه گفتند که افراد مسلح این مرد جوان را به اتهام تشویق کردن مردم برای رای دادن به داکتر عبدالله با خود بردند. اما آیا رسیدگی به چنین موضوعات مسئولیت محافظین والی غزنی و یا دیگر افراد مسلح است؟ یا قانون و مرجع است تا آنرا به صورت قانونی پی گیری کند؟!
در زمان مبارزات انتخاباتی نیز ستاد های انتخاباتی میرویس یاسینی و داکترعبدالله شکایت داشتند که از سوی افراد مسلح که مربوط به یک کمپنی امنیتی خصوصی است مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند. مسئولین این کمپنی از نزدیکان والی غزنی استند و در روز انتخابات مسئولیت تامین امنیت بسیاری از حوزه های رای دهی به این کمپنی سپرده شده بود. چشم دیدهای مردم حاکی از آن است که افراد این کمپنی در روند پر کردن صندوق ها و انتقال آن فعالانه سهم داشته اند.
شماری از مسئولین ستاد های انتخاباتی نامزدان در غزنی در زمان جریان کمپاین های انتخاباتی، دفتر کمیسیون مستقل انتخابات را متهم به جانب داری میکردند. آنان میگفتند که چندین مورد شکایت های را رسماً به دفتر این کمیسیون درج کردند اما توجهی به آن صورت نگرفت. عبدالباری رحیمی مسئول دفتر کمیسیون مستقل انتخابات در غزنی قبل ازین کارمند ریاست جمهوری بود و برای گرفتن مسئولیت این دفتر به غزنی فرستاده شد.
در روز برگزاری انتخابات کارمندان دفتر کمیسیون در غزنی در مراکز رای دهی به صورت واضح در تقلب ها دست داشتند. شماری زیادی در مراکز رای دهی شهر بدون داشتن کارت رای دهی، توانستند رای بدهند. تعدادی دیگری هم با استفاده از کارت دیگران رای دادند و نیز اوراق زیادی از سوی کارمندان کمیسیون به صندوق ها ریخته شد. و نیز صندوق های زیادی که دز مقر ولایت و مقر ولسوالی ها و مراکز رای دهی از طرف کارمندان دولتی پر شدند. مورد بی التفاتی این کمیسیون قرارگرفت.
در زمان مبارزات انتخاباتی با توجه به فعالیت های مسئولین در غزنی ترس از تقلب گسترده وجود داشت. با توجه به میزان اشتراک مردم در روز انتخابات و وضعیت حاکم امینتی برین ولایت که قبلا ذکر شد، با شنیدن ارقام ارائه شده از نتایج ابتدایی آرا در غزنی که تا عصر روز یکشنبه ۱ سنبله بیشتردوصد هزار رای خوانده شده است، وحشت زده میشویم که این مقدار رای از کجا آمد. ارقام آرا ولسوالی های مثل ده یک و اندر و قره باغ و یازده ولسوالی دیگر که مطمیناً جز کارمندان همان مراکز، رای دیگر از سوی مردم در آن ریخته نشد، از تعداد زنده جانهای آن مناطق بیشتر نشان داده میشود.
مسئول ستاد انتخاباتی داکتر عبدالله جدی ترین رقیب حامد کرزی در روز انتخابات به خبرنگاران گفت که ۸۰۰۰۰ رای تنها برای ولسوالی ده یک در دفتر والی غزنی در صندوق ها جابجا شده و سپس به ولسوالی منتقل گردید. همینطور در قریه اسفنده در کلینیک صحی آن بیشتر از ۲۰۰۰۰ رای در صندوق ها جابجا شدند. در حالیکه اهالی این مناطق میگویند که حتی یک نفر از باشندگان برای تماشا کردن مراکز رای دهی درین مناطق نرفته اند.
اگر یک دید واقع بینانه و صادقانه در مورد روند پروسه ثبت و توزیع کارت رای دهی در غزنی داشته باشیم به خوبی در میابیم که در اکثریت مطلق مناطق ولایت غزنی که امروز صندوق های زیادی مملو از رای را از آنجا ها منتقل میکنند با توجه به وضعیت حاکم بر آنجاها ثبت نام نیز صورت نگرفته است. مگر اینکه اگر ۵ تا فیصد مردم ثبت کرده باشند. با اینهم چندی پیش طالبان در ولسوالی های اندر گیلان و جاهای دیگر خانه به خانه رفته و همان کارت های انگشت شمار توزیع شده را نیز جمع آوری کرده و سپس آنها را به آتش کشیدند که این خبر آن نیزدر رسانه ها نیز انعکاس یافت. اما ارقام رای مربوط به صندوق های این ولسوالی انسان را متعجب میسازد. ارقام ابتدایی اعلان شده آنچنان بالا است که غزنی را در ردیف ولایات قرار میدهد که بیشترین میزان اشتراک مردم را داشته اند. نشان دادن این اندازه رای از ولایت غزنی خود یک تقلب بزرگ و آشکار است که نیاز بر هیچگونه دلیل دیگری ندارد.
اگر به تقلب های گسترده انجام شده در غزنی رسیدگی نشود این همه مصارف گزاف و کار طولانی نهادهای مربوط برای چی انجام شد.؟!
اگر به تقلب های گسترده انجام شده در غزنی رسیدگی نشود این خود دولت خواهد بود که زمینه را برای تشنج مساعد میکند.
مردمیکه یک در صد خواست شان در انتخابات منعکس نشود چه امیدی از دولت و نظام آینده خواهند داشت؟!
اینجا برد و باخت یک نامزد مطرح نیست،بلکه برد و باخت همه مردم افغانستان و جامعه جهانی مطرح است. این باخت مردم افغانستان خواهد بود که دیگر ارزش دموکراسی و انتخابات برای همیش در اذهان مردم رنگ ببازد و این باخت جامعه جهانیست که با وجود تلاش زیاد و مصرف زیاد قادر حتی بیست در صد نتیجه ی مطلوب را بدست نیاورند.
آیا با این حال انتظار میرود که مردم گاهی در انتخابات های آینده شرکت کنند؟
منطق انتخابات آیا غیر این است که مردم با ریختن رای و یا ندادن رای بگویند فلان کس را میخواهیم و یا فلان کس را نمیخواهیم؟
اگر درین انتخابات که چنین کار صورت نگیرد مردم با چه منطق در آینده ها در انتخابات شرکت کنند؟
بعد ازین ارزش انتخابات برای مردم چی خواهد بود؟!
حالا باید منتظر بود تا دیده شود نهادهای که برای شفافیت انتخابات و برگزاری انتخابات واقعی میلیون ها دالر را به مصرف رسانیدند چه خواهند کرد. اما باید این کار هر چه زودتر صورت گیرد و به مثل همان جمله معروف خینه ی بعد از عید نشود.
