خبر و دیدگاه

ترکیب معاونان نامزدهای انتخابات، نماد کثرت گرایی؟

karzai_withisvicepresident

براساس ماده شصت قانون اساسی افغانستان، نامزدهای ریاست جمهوری باید دو معاون خود را هم به رای دهندگان معرفی کند.

به این ترتیب در واقع معاونان رئیس جمهوری نیز در پیروزی و شکست نامزد ها نقش دارند و آنها نیز افرادی به حساب می آیند که با رای مستقیم مردم انتخابات شده اند و رئیس جمهوری حق برکناری آنها را ندارد.

زمانی که حامد کرزی مارشال قسیم فهیم و کریم خلیلی را به عنوان معاونان اول و دوم خود به کمیسیون انتخابات معرفی کرد، این بحث ها داغ تر شد و توجه بیشتری را جلب کرد.

آقای کرزی در گزینش معاونان خود به گونه آشکاری سابقه جهادی آنها و رعایت توازن قومی را در نظر گرفت. او، که خود یک پشتون است، یک تاجیک -فهیم- و یک هزاره -خلیلی- را به معاونت خود برگزید.

چنین ترکیبی در این انتخابات تنها محدود به تیم آقای کرزی نمی شود، بیشتر نامزدهای دیگر هم این ترکیب سه قومی را رعایت کرده اند. برخی نامزدهای پشتون تبار دیگر هم مانند آقای کرزی معاونان خود را از ا قوام تاجیک و هزاره برگزیده اند.

برعکس محبوب الله کوشانی که خود تاجیک است معاونان خود را از اقوام هزاره (محمد زمان اطرافی) و پشتون (محمد شریف تره خیل) انتخاب کرده و همچنین رمضان بشردوست که خود هزاره است، محمد موسی بارکزی (پشتون) و عفیفه معروف (تاجیک) را به عنوان معاونان خود معرفی کرده است.

محمد حکیم تورسن، که خود ازبک است، نصرالله زیارمل (پشتون) و محمد یاسین علوی (سید شیعه) را به عنوان معاونان اول و دوم خود برگزیده است.

ترکیب مبنتی بر توازن قومی و مذهبی در گزینش معاونان دیگر نامزدهای ریاست جمهوری هم با تفاوت های کم و بیش در نظر گرفته شده است.

ترکیب سه قومی

احمد ضیا رفعت استاد دانشگاه کابل می گوید ترکیب قومی معاونان نامزدها در سیاست افغانستان بیشتر متکی به “روش های عرفی” است و نه معیارهای رسمی.

در قانون شرایط ساده ای برای گزینش معاونان ریاست جمهوری وضع شده است: آنها باید مسلمان، متولد از پدر و مادر افغان و چهل ساله باشند، تابعیت کشوری دیگر را نداشته باشند و همچنین از سوی دادگاه محکوم به ارتکاب جرایم ضد بشری و محرومیت از حقوق مدنی نشده باشند.

آقای رفعت گفت: “در انتخابات تعلقات قومی، مذهبی، سمتی و زبانی تاثیرگذار است، نامزدان هم با توجه به همین تاثیرگذاری است که سعی می کنند ترکیب گروه کاری خود را به گونه ای درست کنند که همسویی داشته باشد با تناسب های قومی و مذهبی.”

آقای رفعت افزود که در درون این “قاعده”، که مبتنی بر ترکیب سه قومی است، استثناهایی هم وجود دارد. به گفته او، دکتر عبدالله که از نامزدهای مطرح و پشتون تبار است، یک معاون پشتون، همایون شاه آصفی، و یک معاون هزاره، دکتر چراغ علی چراغ، را انتخاب کرده است.

البته اشرف غنی احمدزی هم چنین ترکیبی را در نظر گرفته است. محمد ایوب رفیقی، معاون اول آقای احمدزی پشتون و محمد علی نبی زاده، معاون دوم او هزاره است.

به عقیده آقای رفعت، به علاوه قومیت و مذهب، شاخص های دیگری مانند زبان، جنسیت، شهرت، اقتدار و تخصص هم در ترکیب معاونان نامزدهای ریاست جمهوری قابل توجه است.

ترکیب جنسیتی

drabdullah_withvicepresidentsاز ۴۱ نامزد انتخابات ریاست جمهوری، ۹ نامزد به علاوه مسائل دیگر، به ترکیب جنسیتی هم توجه کرده اند. از جمله رمضان بشردوست، یک مرد و یک زن را به عنوان معاونان خود برگزیده است.

از جمله زنانی که به معاونت نامزدها انتخاب شده اند دو زن معاون اول هستند: زرمینه سحر، معاون اول بازمحمد و ثریا دقیقی، معاون اول محمد نصیر انیس و شش زن دیگر در ردیف معاونان دوم حضور دارند: نادیه، نفس جهید، فاطمه نعیمی، شینکی ذهین کروخیل و نورضیا چرخی. به این ترتیب مجموع معاونان زن به هشت تن می رسند.

دو نامزد زن، فروزان فنا و شهلا عطا همه معاونان خود را از میان مردان انتخاب کرده اند: نسیم الله درمان و غلام جیلانی معاونان خانم فنا و عبدالحبیب سیر و گل محمد ارزگانی معاونان خانم عطا هستند.

با این حال، کمتر نامزدی وجود دارد که معاونان خود را از یک قوم و یا یک طیف فکری و اجتماعی برگزیده باشد. از جمله نامزدانی که در این ردیف قرار می گیرند حبیب منگل و شهنواز تنی هستند که همه معاونان خود را از قوم تاجیک و تنها از میان اعضای گروه فکری خود برگزیده اند.

محمد داوود راوش و نفس جهید معاونان آقای منگل و نثار احمد سلیمی و محمد جان پامیری، معاونان آقای تنی هستند. معاونان آقای تنی به علاوه وابستگی به حزب واحد، مانند خود او پیشینه نظامی و حتی همکاری در یک ارگان، وزارت دفاع، را دارند.

تقریباً همه نامزدها “شایستگی” را معیار اصلی در ترکیب معاونان خود می دانند، اما آقای رفعت می گوید: “ما چهره های علمی در میان نامزدان ریاست جمهوری نمی بینیم؛ چون خود خیلی چهره های علمی نیستند، در میان معاونان شان هم چهره هایی که از تخصص لازم بهره مند باشند، خیلی زیاد نمی شود سراغ کرد.”

چرا این گونه؟

با این حال، نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری چرا چنین ترکیب متنوعی را در گزینش معاونان خود در نظر گرفته اند؟

آقای رفعت به این نظر است که به دست آوردن رای بیشتر از میان اقوام و طیف های مختلف اجتماعی عمده ترین دلیل رعایت این تنوع است. به باور او، علاوه بر این، “نامزدها می خواهند این نکته را هم مطرح کنند که باور به تامین عدالت و مشارکت اقوام در قدرت دارند.”

احمد بهزاد، عضو مجلس نمایندگان افغانستان رعایت ترکیب متنوع در تیم های انتخاباتی را برای فایق آمدن بر “بحران بی اعتمادی” امری “پسندیده” می داند، اما به نظر او، تجربه گذشته تا حد زیادی این باور را تقویت کرده که “حضور افراد در تیم های انتخاباتی لزوماً به معنای مشارکت وسیع و همه جانبه اقوام در قدرت تلقی نمی شود.”

آقای بهزاد معتقد است “اگر نامزد هایی خواسته باشند خود را ملی جلوه دهند و مردم را بفریبند، در آن صورت من فکر می کنم این وضعیت و حتی حضور افراد بدون صلاحیت از اقوام مختلف در حکومت می تواند به متراکم شدن عقده های اجتماعی بیانجامد و ما را با بحران های خطرناکتر اجتماعی مواجه کند.”

با این همه، شماری حتی نفس حضور افرادی از اقوام، مذاهب و گروه های مختلف اجتماعی در ساختار قدرت را ارزشی می دانند که پس از سه دهه جنگ در افغانستان به دست آمده است و به باور آنان، نامزدها کوشیده اند این “ارزش” را به نحوی در ترکیب تیم های خود بازتاب دهند.


 

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا